Η ευρωπαϊκή οικονομία πρώτο θύμα του πολέμου στην Ουκρανία (ΠΙΝΑΚΕΣ & ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ)

Οι οικονομικές κυρώσεις που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση εναντίον της Ρωσίας, δεν είναι απλώς και μόνο ό,τι ακριβώς μάς …έλειπε, μιας κι αν κάτι προείχε ήταν η εκτόνωση. Διπλωματικές παρεμβάσεις, με άλλα λόγια, απαιτούνται που θα μεσολαβούν μεταξύ των δύο πλευρών κι όχι άλλο λάδι στη φωτιά.

του Λεωνίδα Βατικιώτη

Οι οικονομικές κυρώσεις, παρότι μένει να αποδειχθεί σε ποιο βαθμό θα πλήξουν την Ρωσική οικονομία, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα πλήξουν άμεσα την ευρωπαϊκή οικονομία. Οι κυρώσεις ενδέχεται να αποδειχθούν η χαριστική βολή που θα ακυρώσει οποιαδήποτε ελπίδα για μια οικονομική άνοδο διαρκείας και από κοινού με την ευρύτερη κλιμάκωση να εισάγουν την Ευρώπη σε μια εποχή φτώχειας και πολέμου!

Το πρώτο και σημαντικότερο πεδίο των κυρώσεων, πέραν του χρηματοπιστωτικού τομέα, είναι τα ενεργειακά αγαθά. Η Ρωσία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου, ενώ μέχρι και το 2021 προμήθευε το ένα τέταρτο περίπου της ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου. Οι κυρώσεις της ΕΕ θα επηρεάσουν άμεσα τις εξαγωγές και τις τιμές των δύο αυτών αγαθών. Ειδικότερα στον τομέα του πετρελαίου στοχεύουν να κάνουν αδύνατο για την Ρωσία την αναβάθμιση των διυλιστηρίων της.

German Chancellor Olaf Scholz has issued an order to halt the process of certifying the Nord Stream 2 gas pipeline. Well. Welcome to the brave new world where Europeans are very soon going to pay €2.000 for 1.000 cubic meters of natural gas!

— Dmitry Medvedev (@MedvedevRussiaE) February 22, 2022

Η τιμή του πετρελαίου, από την ημέρα της ρωσικής επίθεσης υπερέβη τα 100 δολάρια το βαρέλι, για πρώτη φορά την τελευταία 5ετία. Ήδη η κούρσα που καταγράφει η τιμή του μαύρου χρυσού έχει οδηγήσει το σχετικό ρωσικό κεφάλαιο (wealth fund) να αυξήσει το ενεργητικό του από 32 δισ. δολ. το 2008 σε 175 δισ. τον Φεβρουάριο του 2022· ποσό που αντιστοιχεί στο 10% του ρωσικού ΑΕΠ. Κέρδη καταγράφουν όλες οι πετρελαιοεξαγωγικές χώρες, από την Μέση Ανατολή μέχρι την Λατινική Αμερική.

Στα ύψη η τιμή του πετρελαίου

Οι ευρωπαϊκές οικονομίες από την άλλη καταβάλουν αδρά ποσά κάθε χρόνο για εισαγωγές αργού πετρελαίου! Πχ. μόνο το 2019 η Ολλανδία πλήρωσε 54,2 δισ., η Ιταλία 35,1 δισ., η Γερμανία 29,4 δισ., η Ισπανία 27,8 δισ. δολ. κοκ. Το 2019 ωστόσο το κόστος του πετρελαίου ήταν 30% χαμηλότερα από τα σημερινά επίπεδα.

Τιμή αργού πετρελαίου

Η ίδια δραματική κατάσταση παρατηρείται και στο φυσικό αέριο. Οι τιμές του στο χρηματιστήριο της Ολλανδίας μπορεί να  έχον αποκλιμακωθεί σε σχέση με τα επίπεδα του Δεκεμβρίου 2021 όταν είχε φτάσει τα 137 ευρώ, παραμένει ωστόσο στη ζώνη των 90 ευρώ! Δηλαδή, πέντε φορές υψηλότερα από τα επίπεδα του 2018 και δέκα φορές υψηλότερα από τα επίπεδα του 2020.

Η τιμή του φυσικού αερίου

Η Ρωσία από την άλλη μπορεί να είδε το ρούβλι να κατακρημνίζεται την Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου, χάνοντας το ένα τρίτο της αξίας του, στον ενεργειακό τομέα ωστόσο μάλλον θα περάσει από τη βροχή των κυρώσεων χωρίς να βραχεί. Στις 4 Φεβρουαρίου, όταν η Ουκρανία έκανε επίδειξη αδιαλλαξίας, ο ρώσος πρόεδρος Πούτιν με τον κινέζο ομόλογό του Σι υπέγραψαν μια συμφωνία – μαμούθ διάρκειας 30 ετών για την κατασκευή ενός αγωγού που θα διασχίζει την Σιβηρία και θα μεταφέρει στην Κίνα 10 δισ. κυβ. μέτρα αερίου ετησίως. Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης η χωρητικότητα του Nord Stream 2 είναι 5,5 φορές μεγαλύτερη: ανέρχεται σε 55 δισ. κυβ. μέτρα ετησίως.

Ωστόσο οι ευρωπαϊκές κυρώσεις, από κοινού με το «πάγωμα» της λειτουργίας του αγωγού Nord Steam 2 και την επιθετική διείσδυση του ακριβότερου αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) ακυρώνουν τα σενάρια πτώσης της τιμής του φυσικού αερίου το τρίτο τρίμηνο του 2022. Η παραμονή της τιμής του φυσικού αερίου σε υψηλά επίπεδα θα οδηγήσει σε νέα ύψη τον πληθωρισμό, ενώ θα επιβραδύνει τους ρυθμούς μεγέθυνσης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Κι αυτό φυσικά δεν αφορά μόνο τις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Ήδη, στις προβλέψεις του ΔΝΤ του Ιανουαρίου οι προοπτικές μεγέθυνσης για το τρέχον έτος σε όλες τις προηγμένες οικονομίες μειώθηκαν: από 4,5% σε 3,9% του ΑΕΠ. Στην ευρωζώνη από 4,3% σε 3,9%, στη Γερμανία από 4,6% σε 3,8%, κοκ. Στο σενάριο βάσης μάλιστα, η τιμή του πετρελαίου κυμαινόταν στα 77 δολ. το βαρέλι! Η υιοθέτηση νέων, αυξημένων τιμών για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα αυξήσει περαιτέρω τον πληθωρισμό και θα μειώσει περαιτέρω την οικονομική ανάπτυξη. Η επιδείνωση των προβλέψεων για το 2022 συμβαίνει σε ένα περιβάλλον έντονα καθοδικών τάσεων στην παγκόσμια οικονομία. Στην ευρωζώνη για παράδειγμα η μεγέθυνση από 5,2% το 2021, μειώνεται σε 3,9% το 2022 και σε 2,5% το 2023.

Προοπτικές μεγέθυνσης κατά περιοχή

Βάση εκτίμησης των Capital Economics μια τιμή στο πετρέλαιο από 120 ως 140 δολάρια το βαρέλι, θα αυξήσει τον πληθωρισμό κατά δύο (επιπλέον) ποσοστιαίες μονάδες, ενώ θα οδηγήσει τα επιτόκια ορισμένων χωρών λίγο πριν το 10%! Είναι προφανές ότι σε ένα τόσο ρευστό περιβάλλον τα σχέδια σκλήρυνσης της νομισματικής πολιτικής θα αναθεωρηθούν. Τα μέτρα χαλάρωσης θα παραταθούν. Ειδάλλως, κρατικές και εταιρικές χρεοκοπίες θα λάβαιναν τη μορφή χιονοστιβάδας. Το ερώτημα είναι αν ακόμη κι αυτή η παράταση θα αποδειχθεί ικανή να απορροφήσει τα αλλεπάλληλα σοκ… Για παράδειγμα, η ΕΚΤ άραγε θα συνεχίσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων μέχρι το τέλος του 2022, όπως ζήτησε ο πρόεδρος της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας;

Οι οικονομικές επιπτώσεις της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία θα γίνουν αισθητές σε όλο τον κόσμο. Άμεσα μάλιστα! Αρκεί μια ματιά στις εξαγωγές της Ουκρανίας, που παραμένει ο σιτοβολώνας πολλών χωρών. Για παράδειγμα από την Ουκρανία εισάγει το 50% του σιταριού που καταναλώνει ο Λίβανος, το 43% η Λιβύη, το 22% η Υεμένη, το 21% το Μπαγκλαντές, κοκ. Η Κίνα, που αποδοκίμασε τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας επειδή αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο, εισάγει το ένα τρίτο του καλαμποκιού που χρησιμοποιεί ως ζωοτροφή από την Ουκρανία. Η εφοδιαστική και διατροφική αλυσίδα έχει ήδη διαρραγεί επειδή το 90% των εξαγωγών της Ουκρανίας διεξάγεται μέσω της Μαύρης θάλασσας. Η κυκλοφορία των πλοίων ωστόσο έχει σχεδόν εκμηδενιστεί…

Κρατικοί προϋπολογισμοί στα …χακί

Το βαρύτερο και πλέον μακροπρόθεσμο πλήγμα ωστόσο θα επέλθει από την στρατιωτικοποίηση των ευρωπαϊκών κρατικών προϋπολογισμών. Μέχρι πρόσφατα, όλες σχεδόν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απέφευγαν σταθερά να ικανοποιήσουν το αμερικανικό αίτημα για αύξηση του πολεμικού τους προϋπολογισμού στο 2% του ΑΕΠ. Εξαίρεση αποτελεί μόνιμα η Ελλάδα που είναι το καλύτερο …πελατάκι της παγκόσμιας βιομηχανίας πολέμου, με πρόσχημα την τουρκική απειλή.

Η ανακοίνωση ωστόσο του Όλαφ Σολτς ότι η Γερμανία θα διαθέσει 100 δισ. ευρώ για πολεμικές δαπάνες και η ρητή του αναφορά για εκπλήρωση του στόχου του 2% δεν είναι τίποτε άλλο από υπόκλιση της Γερμανίας στις ΗΠΑ και δήλωση συμμόρφωσης αν όχι υποταγής. Η σημασία των 100 δισ. ευρώ που θα καταθέσει το Τέταρτο Ράιχ στην βιομηχανία του πολέμου υπογραμμίζεται καλύτερα αν λάβουμε υπ’ όψη μας ότι το 2022 ο πολεμικός προϋπολογισμός ισούταν «μόλις» με 53 δισ. ευρώ. Ήταν δε αυξημένος σε σχέση με το 2001 (όταν ανερχόταν σε 51,4 δισ. ευρώ) κατά 3,2%. Με την εξαγγελία του Σολτς ωστόσο τετραπλασιάστηκε! Η Γερμανία έτσι, χάρη στην Ουκρανία, κλείνει την παρένθεση που άνοιξε η συντριβή της το 1945 και εξοπλίζεται ξανά!

Ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας ωστόσο θα έχει ένα διπλό και αντιφατικό με την πρώτη ματιά αποτέλεσμα. Άμεσα η Γερμανία θα πληροί όλους εκείνους τους όρους για να γίνει μια πολεμική υπερδύναμη και να επεμβαίνει παντού ανά τον κόσμο. Από την άλλη όμως, έχοντας μια οικονομία πληγωμένη (όταν η αμερικανική οικονομία αποδεικνύεται για πολλοστή φορά μονωμένη) και ενεργειακά εξαρτημένη από τις ΗΠΑ (απ’ όπου θα εισάγει όλο και περισσότερο υγροποιημένο φυσικό αέριο) θυσιάζει για πάντα τις ευρύτερες στρατηγικές της φιλοδοξίες! Από την ομιλία του Σολτς στην Γερμανική Βουλή την Κυριακή 27 Μαρτίου, όταν ανήγγειλε την αύξηση του πολεμικού προϋπολογισμού, πέρασε σχετικά απαρατήρητο  ένα άλλο σημείο: η ανακοίνωση κατασκευής δύο νέων τερματικών σταθμών υποδοχής πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου αερίου από τις ΗΠΑ! Επομένως, η ενεργειακή εξάρτηση από τις ΗΠΑ θα βαθύνει!

Σχέδια επί σχεδίων που κατέληγαν στην διεκδίκηση από την Ευρώπη ενός ανεξάρτητου ρόλου στο πλαίσιο της νέας γεωπολιτικής ισορροπίας που δημιουργεί η οικονομική συρρίκνωση των ΗΠΑ (έστω με σχετικούς όρους) ενταφιάζονται πλέον κι επισήμως. Η Γερμανία επανεξοπλίζεται στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και με την έγκριση των ΗΠΑ κι έτσι καταδικάζεται σε ρόλο βοηθού και υπεργολάβου της αμερικανοκρατίας, που θα μαζεύει τα ψίχουλα από το ξαναμοίρασμα του κόσμου.

Η Γερμανία αρνούμενη να αναλάβει έναν διαμεσολαβητικό ρόλο στη Ουκρανία, στην κατεύθυνση εξεύρεσης μιας διπλωματικής λύσης, και ταυτιζόμενη με τους εξτρεμιστικούς κύκλους υπονομεύει τις δυνατότητες δημιουργίας ενός πολυ-πολικού κόσμου. Τασσόμενη με τους Αμερικάνους ωστόσο το μόνο που καταφέρνει δεν είναι να ξανατονώσει τον …σάπιο κόσμο εκεί που σάπιζε. Εισάγει την φτώχεια, την ανεργία και την κοινωνική δυστυχία στους λαούς της Ευρώπης…

ΠΗΓΗ