15Η ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Ανθρωπιστικοί διάδρομοι, άμαχοι, βιολογικά όπλα, πυρηνική απειλή, οικονομία, παραπληροφόρηση

Γράφει ο Μπάμπης Μπίκας

Σε κάθε πόλεμο πέρα από το στρατιωτικό επίπεδο, οι αντιμαχόμενοι χρησιμοποιούν διάφορα όπλα: τους άμαχους, την επίρριψη ευθυνών ο ένας εναντίον του άλλου για βομβαρδισμούς πολιτικών υποδομών, υποψίες και σχέδια για βιολογικά όπλα, την ίδια την πυρηνική απειλή, όπως και το όπλα της παραπληροφόρησης, με την ενημέρωση να αποτελεί το πρώτο μέτωπο και την αλήθεια το πρώτο θύμα.

Τις τελευταίες μέρες ακούσαμε τόσα για το τι μπορεί να συμβαίνει στους πυρηνικούς σταθμούς της Ουκρανία, που σημειωτέον στο Τσερνομπίλ και τη Ζαπορόζια ελέγχουν οι ρωσικές δυνάμεις. Εκρήξεις στο πέριξ χώρο της δεύτερης προκάλεσε αλληλοκατηγορίες για το ποιος ευθύνεται. Τελικά ήταν σε εξωτερικό χώρο και ήταν αποτέλεσμα σύγκρουσης ανάμεσα σε δυνάμεις των δυο πλευρών. Στο πρώτο χθες σημειώθηκε διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος και από τη στιγμή εκείνη ξεδιπλώθηκε ένα ακόμη θρίλερ για το τι μπορεί να σημαίνει αυτό για το πυρηνικό υλικό που υπάρχει στις εγκαταστάσεις. Οι ίδιοι οι Ουκρανοί γνωστοποιούσαν ότι υπάρχει εναλλακτική πηγή ρεύματος που θα διατηρήσει την ψύξη του αναλωμένου καύσιμου υλικού, ενώ οι Ρώσοι ότι διασφαλίζουν τις εγκαταστάσεις που ελέγχουν. Επιστήμονες σημείωναν πάντως ότι πρόκληση ραδιενεργούς ακτινοβολίας δεν προκαλείται έτσι, ούτε οι εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν ενεργό πυρηνικό αντιδραστήρα. Αμφότερες οι περιπτώσεις έχουν κινητοποιήσει την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας ΙΑΕΑ που γνωστοποιούσε ότι δεν έχει πλέον στοιχεία από τα συστήματα παρακολούθησής.

Παράλληλα με τα πυρηνικά, σειρά πήραν τα βιολογικά όπλα, όπως και η χρήση από τις ρωσικές δυνάμεις θερμοβαρικές βόμβες. Η Ρωσία κατηγορεί τους Ουκρανούς ότι είχαν σχεδιάσει με την αμερικανική καθοδήγηση βιολογικά εργαστήρια, εγκαταστάσεις των οποίων κατέστρεψαν. Αξιωματούχοι της ΕΕ δήλωναν πως αμφισβητούν την αξιοπιστία των ρωσικών κυβερνητικών ισχυρισμών ότι ανακάλυψαν την ύπαρξη ενός στρατιωτικού βιολογικού προγράμματος στην Ουκρανία, λέγοντας πως η Μόσχα έχει ιστορικό διάδοσης παραπληροφόρησης για βιολογικά όπλα. Όντως, να σημειώσουμε και να θυμηθούμε εκείνα τα επιχειρήματα των Αμερικανών για ύπαρξη τέτοιων όπλων από τον Σαντάμ και αποτέλεσαν την αιτία της στρατιωτικής εκστρατείας εναντίον του Ιράκ το 2003, αλλά παρά την κατοχή του οι Αμερικανοί δεν βρήκαν τίποτα.

Πάντως, ο επικεφαλής της ΙΑΕΑ μεταβαίνει σήμερα στην Αττάλεια όπου θα συναντηθούν οι υπουργοί Εξωτερικών Ουκρανίας και Ρωσίας για να θέσει το ζήτημα της ασφάλειας των πυρηνικών σταθμών για όλο τον κόσμο. Στο τουρκικό θέρετρο θα συνομιλήσουν για πρώτη φορά από την έναρξη του πολέμου εκπρόσωποι των δύο πλευρών και συγκεκριμένα ο Ουκρανός Ντμίτρο Κουλέμπα και ο Ρώσος Σεργκέϊ Λαβρόφ. Μετά την μεσολαβητική πρωτοβουλία της Τουρκίας ο πρόεδρος Ρετζέπ Ερντογάν βλέπει παράθυρο για μία κατάπαυση του πυρός, αν και μικρές είναι οι προσδοκίες. Κι αυτό καθότι οι θέσεις των δύο είναι διαμετρικά αντίθετες.

Αν και οι υποσχέσεις αμφοτέρων των υπουργών ότι μεταβαίνουν στην Αττάλεια για να συνομιλήσουν και κάποιες αλλαγές στα όσα εξέπεμπαν τις τελευταίες ώρες που έδειχναν διαφοροποίηση από τις αρχικές θέσεις τους, κάνει κάποιους να εκτιμούν ότι κάτι μπορεί να επιτευχθεί σήμερα, τουλάχιστον ως προς μία εκεχειρία διασφάλισης των ανθρωπιστικών διαδρόμων. Όπως και για τα πλήγματα που έχουν σημειωθεί τελευταία σε πολιτικούς στόχους. Ο ΠΟΥ αναφέρεται σε πλήγματα που υπέστησαν 18 υγειονομικές δομές, ενώ το γύρο του κόσμου κάνουν οι σκηνές από την παιδιατρική κλινική και το μαιευτήριο που αποτέλεσε θύμα των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Μαριούπολη. Δεκαεπτά είναι οι τραυματισμένοι, με τους γιατρούς να τρέχουν γυναίκες έτοιμες να γεννήσουν σε εξωτερικούς χώρους πάνω στα φορεία.

Ως προς τις θέσεις που διατυπώνουν τώρα Μόσχα και Κίεβο να επισημανθεί ότι η ρωσική πλευρά δεν αναφέρεται σε αποναζιστικοποίηση με την εκπρόσωπο του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα να λέει ότι δεν σχεδιάζουν την ανατροπή της κυβέρνηση στην Ουκρανία της χώρας, αλλά στόχος της Ρωσίας είναι η Ουκρανία να έχει ουδέτερο καθεστώς, το οποίο θα προτιμούσε να αποκτήσει μέσω συνομιλιών. Ενώ η ουκρανική πλευρά εμφανίζεται να συζητάει την εγκατάλειψη της ένταξης στο ΝΑΤΟ, την ουδετερότητα που λένε οι Ρώσοι, αλλά και το καθεστώς της προσαρτηθείσας από τη Μόσχα Κριμαίας και των δύο Λαϊκών Δημοκρατιών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ των οποίων την ανεξαρτησία έχουν αναγνωρίσει οι Ρώσοι.

Στον άλλον παράλληλο πόλεμο που εκτυλίσσεται, αυτόν στο οικονομικό επίπεδο με έναν ενεργειακό και εμπορικό πόλεμο να έχει ξεδιπλωθεί από τους Δυτικούς. Προς επίρρωση των χθεσινών, ήρθε το Κρεμλίνο να κατηγορήσουν τις ΗΠΑ ότι κήρυξαν οικονομικό πόλεμο στη Ρωσία που σπέρνει χάος στις ενεργειακές αγορές, προειδοποιώντας ότι η Ρωσία σκέφτεται προσεκτικά πώς θα απαντήσει στην απαγόρευση του ρωσικού πετρελαίου και ενέργειας. Μετά τις κυρώσεις της Δύσης σε σχεδόν ολόκληρο το ρωσικό χρηματοπιστωτικό και εταιρικό σύστημα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ χαρακτήρισε τις κυρώσεις της Δύσης έχουν αναστατώσει τις παγκόσμιες αγορές και προειδοποίησε κατηγορηματικά ότι δεν είναι σαφές πόσο μακριά θα φτάσει η αναταραχή στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας.

Πάντως η ΕΕ σπεύσει σε εναλλακτικές αγορές, όπως των ΗΠΑ –οι οποίες είναι και πιο ωφελημένες από αυτόν τον πόλεμο. Η ΕΕ έχει αγοράσει αρκετό υγροποιημένο φυσικό αέριο ώστε να μην εξαρτάται από τις ρωσικές εισαγωγές ως το τέλος του χειμώνα, γνωστοποίησε ηε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Όπως και να ‘χει, κάποια στοιχεία δείχνουν πόσο θα επηρεαστεί η παγκόσμια οικονομία: η Ουκρανία, που απαγόρευσε τις εξαγωγές, παράγει το 10% των σιτηρών και είναι η 5^η χώρα σε εξαγωγές και το καλαμπόκι 4^η με το 15% της παγκόσμιας αγοράς. Η δε Ρωσία παράγει το 20% της παγκόσμιας αγοράς φυσικού αερίου και το 15% του πετρελαίου. Με τον εξορυκτικό τομέα της Ρωσίας να αποτελεί το 20% του ΑΕΠ και 40% των εσόδων της.

Αξιοσημείωτη είναι η τοποθέτηση της Κίνας, η οποία κατηγόρησε το ΝΑΤΟ ότι ωθεί τις εντάσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας σε οριακό σημείο. Ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Ζάο Λιγιάν προέτρεψε τις ΗΠΑ να λάβουν σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες της Κίνας και να αποφύγουν να υπονομεύσουν τα δικαιώματα ή τα συμφέροντά της στη διαχείριση της κατάστασης στην Ουκρανία και των δεσμών με τη Ρωσία.