09 Νοεμβρίου 2023

Εις μνήμην του θρυλικού ποδοσφαιριστή Νίκου Γιούτσου (ΕΙΚΟΝΕΣ & VIDEO)

Έμπαινε Γιούτσο(φ)!

Ο διάσημος ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού, Νίκος Γιούτσος, γεννήθηκε στις 16 Απριλίου 1942 στο Μακροχώρι* (ως το 1926 ονομαζόταν Κονόμλαντι) της Καστοριάς. Λίγοι βέβαια γνωρίζουν ότι ο Γιούτσος ήταν κάποτε Γιουτσόφ και αν δεν έπαιζε τρομερή μπάλα ίσως να μην είχε καταφέρει να ξαναπατήσει ποτέ ελληνικά χώματα. Γιατί; Για τον λόγο που δεν μπόρεσαν και δεν μπορούν ακόμα να το κάνουν εκατοντάδες συγχωριανοί του.

Ας κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή. Το Μακροχώρι ή Κονόμλαντι (αλλού τονίζεται ως Κονομλάντι) ήταν σλαβικό χωριό, οι κάτοικοι του οποίου έλαβαν μαζικά μέρος στην αντι-οθωμανική εξέγερση του Ίλιντεν το 1903, έχοντας 26 νεκρούς. Μετά τους βαλκανικούς πολέμους του 1913 γύρω στους 70 κατοίκους του υποβάλλουν τα χαρτιά τους επίσημα και μεταναστεύουν στη Βουλγαρία όπου εγκαθίστανται στο χωριό Νόβο Κονομλάντι. Πολλοί περισσότεροι θα φύγουν στη διάρκεια του μεσοπολέμου ως μετανάστες. Ο Γιούτσος λοιπόν γεννιέται ως Γιούτσοφ ή Γιουτσώφ σε μια ταραγμένη εποχή. Όταν το 1946 ξεσπάει ο εμφύλιος πόλεμος το χωριό συντάσσεται με τους κομμουνιστές αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού, οι οποίοι έχουν ως πρόγραμμα την εθνική ισοτιμία για τη σλαβομακεδονική μειονότητα της περιοχής. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου το Μακροχώρι βομβαρδίζεται ανηλεώς από τον εθνικό στρατό και 69 Μακροχωρίτες χάνουν τη ζωή τους. Έτσι, οι αντάρτες του ΔΣΕ σε συνεννόηση με τους γονείς των παιδιών παίρνουν 219 παιδιά απ’ το χωριό και τα μετακινούν στις Λαϊκές Δημοκρατίες της Ανατολικής Ευρώπης όπου θα ήταν ασφαλή. Ο Νίκος Γιούτσος ήταν ένα απ’ αυτά τα παιδιά και βρέθηκε στην Ουγγαρία μαζί με τη μικρή του αδερφή.

Ας δούμε πώς περιγράφει ο ίδιος αυτή την εμπειρία στην εφημερίδα «ΦΩΣ των σπορ»:

~ Και με το καλό σας πήρανε, ή με παιδομάζωμα;

Το χωριό μου ήταν έξω από την Καστοριά, το Μακροχώρι. Ήταν ανταρτοκρατούμενα μέρη αυτά. Με το ζόρι δεν πήρανε κανέναν εκεί! Μας πήρανε για να μην σκοτωθούμε γιατί βομβαρδίζανε. Και είπαν ότι πρόχειρα θα φεύγαμε και σύντομα θα γυρίζαμε πίσω… (χαμογελάει). Αλλά δεν γυρίσαμε. Επικρατήσανε οι άλλοι. Ο κυβερνητικός στρατός.

~ Οι γονείς σας ήρθαν μαζί σας στην Ουγγαρία;

Όχι, με πήρανε μόνο μου, ένα παιδί ήμουν. Ο πατέρας μου είχε πεθάνει και η μάνα μου είχε ξαναπαντρευτεί. Στην Ουγγαρία πήγα με την αδερφή μου.

~ Και πού πήγατε, τι κάνατε;

Εσωτερικός σε κολέγιο μέσα.

~ Ορφανοτροφείο;

Κάτι τέτοιο αλλά σε πολύ υψηλότερα στάνταρτς. Κοιμόμασταν μέσα, τρώγαμε μέσα, σχολείο εκεί, μπάλα εκεί. Οργανωμένη εκπαίδευση στη μπάλα. Στην εκπαίδευση στον αθλητισμό έδιναν μεγάλη βάση τα κομμουνιστικά καθεστώτα τότε. Και παίρναμε και πολύ καλά λεφτά!

~ Και με μια Ουγγαρία εκείνη την εποχή μέσα στις καλύτερες εθνικές της Ευρώπης.

Ήταν μέσα στις καλύτερες Εθνικές του κόσμου όλου! Διεκδικούσε να πάρει το Παγκόσμιο Κύπελλο. Με παικταράδες που άφησαν εποχή.

~ Πόσο χρονών ήρθατε στην Ελλάδα;

22 χρονών.

~ Ελληνικά δεν ξέρατε;

Όχι, έλεγα μια “καλημέρα” μόνο.

~ Πώς μάθατε;

Από τις εφημερίδες. Το Αλφάβητο το ήξερα.

Ο Γιούτσος ως Jucsov σε φάσεις από το ουγγρικό πρωτάθλημα

Ο Νίκος Γιούτσος ή Miklós Jucsov όπως ήταν το όνομά του στην Ουγγαρία ή Nikolay Jucsov όπως έχει βρεθεί αλλού καταγεγραμμένος στα αρχεία της ουγγρικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας, λοιπόν, ξεκίνησε να αγωνίζεται για την ουγγρική ποδοσφαιρική ομάδα Csepel (Τσέπελ) με την οποία κατέκτησε αρχικά το πρωτάθλημα της Β’ Εθνικής κι αργότερα την οδήγησε σε σημαντικές επιτυχίες στην Α’ Εθνική του ουγγρικού πρωταθλήματος. Τη διετία 1963-64 ο Γιουτσόφ της Τσέπελ θα σκοράρει 11 φορές. Αυτό θα κεντρίσει το ενδιαφέρον του Έλληνα πρέσβη στη Βουδαπέστη, ο οποίος γνωρίζει την καταγωγή του Jucsov. Τότε αρχίζει μια σειρά επαφών και τελικά το 1964, πραγματοποιείται η μεταγραφή του Jucsov στον Ολυμπιακό με μεσολαβητή τον Μανώλη Γλέζο.

Τα πράγματα όμως αρχικά δεν είναι τόσο ρόδινα γι’ αυτόν. Το ελληνικό υπουργείο εξωτερικών δυσκολευόταν να δώσει βίζα στον Γιουτσόφ καθώς ίσχυε η απαγόρευση επανόδου στη χώρα πολιτικών προσφύγων και ιδιαίτερα (σλαβο)μακεδονικής καταγωγής. Ως Γιουτσόφ ήταν αδύνατον να του επιτραπεί η είσοδος και παραμονή στην Ελλάδα γι’ αυτό και ο Ολυμπιακός τον έφερε με διαβατήριο μίας χρήσης! Έτσι, ο Γιούτσοφ, έγινε Γιούτσος και έπαιξε και στην Εθνική Ελλάδας.

Άλλο θέμα που αντιμετώπισε αρχικά ο Γιούτσος ήταν η διαφορά οργάνωσης και ποιότητας μεταξύ του ουγγρικού αθλητισμού και του ελληνικού η οποία του έκανε αμέσως άσχημη εντύπωση. Τέλος, το γεγονός ότι κάποιοι παράγοντες του Ολυμπιακού δεν κράτησαν το λόγο τους σε κάποιες υποσχέσεις που του είχαν δοθεί τον οδηγεί στο να αποπειραθεί να φύγει. Φτάνει στο αεροδρόμιο αλλά δεν μπορεί να ταξιδέψει λόγω διαβατηρίου! Όμως ενώ μένει αναγκαστικά στην Ελλάδα, δεν μπορεί ούτε να αγωνιστεί με τον Ολυμπιακό καθώς δεν έχει λυθεί το θέμα της υπηκοότητάς του. Έτσι, περιορίζεται στη συμμετοχή σε φιλικές αναμετρήσεις. Ας δούμε πώς διηγείται τα πράγματα ο ίδιος:

«Είχα μάθει άλλο ποδόσφαιρο, έπαιζα άλλο ποδόσφαιρο. Όταν πρωτοήρθα εδώ έπαθα σοκ…

~ Δηλαδή;

Είδα ένα χάλι και ήθελα να φύγω! Δεν είχε νορμάλ γήπεδα εδώ. Δεν είχαμε σοβαρό χορτάρι. Δεν είχαμε καλά- καλά νορμάλ ποδοσφαιρικά παπούτσια. Υπήρχαν μεγάλες διαφορές με την Ουγγαρία τότε.»

Σε συνέντευξή του τον Νοέμβριο του 1964 ο Γιούτσος θα δηλώσει:

«Θα φύγω οπωσδήποτε από την Ελλάδα. Στην ανάγκη, θα ζητήσω άσυλο στην ουγγρική πρεσβεία των Αθηνών! Τίποτα πια δεν με κρατάει εδώ».

-Τι σε έσπρωξε να πάρεις την απόφαση αυτή και να φύγεις κρυφά την Τρίτη το πρωί;

«Ήθελα να δω τη γυναίκα μου».

-Και πότε αποφάσισες το ταξίδι αυτό;

«Τη Δευτέρα».

-Μα τη Δευτέρα το πρωί είχες δηλώσει στην «Ομάδα» ότι θα έπαιζες την Κυριακή!

«Ξέρετε, τη Δευτέρα το βράδυ είχα ένα τηλεφώνημα από τη Λιάνα, τη γυναίκα μου. Είναι έγκυος και άρρωστη. Έπρεπε, λοιπόν, να πάω στη Βουδαπέστη. Εξάλλου, μέχρι το Σάββατο θα επέστρεφα εδώ».

-Είσαι βέβαιος πώς ήταν μόνο αυτή η αιτία;

«Τι εννοείτε;»

-Μήπως υπάρχει κάποια οικονομική διαφορά με τον Ολυμπιακό;

«Όχι, όχι (γέλια). Αυτό το θέμα έχει κανονιστεί. Μου υποσχέθηκαν όσα τους ζήτησα. (Ανάβει τσιγάρο). Πάντως έχετε δίκιο. Δεν είναι μόνο η κατάσταση της γυναίκας μου που με κάνει να θέλω να φύγω. Με εξαπάτησαν».

-Ποιοι;

«Έχετε λίγη υπομονή. Θα σας τα εξηγήσω όλα, αλλά με τη σειρά. Λοιπόν, πριν από μερικούς μήνες ήρθε στη Βουδαπέστη κάποιος σαν απεσταλμένος του Ολυμπιακού και μου ζήτησε να έρθω στην Ελλάδα. Του απάντησα ότι το ουγγρικό πρωτάθλημα δεν είχε ακόμη τελειώσει και ότι είχα υποχρεώσεις προς την Τσέπελ. Τελικά, πείστηκε και περίμενε.

Το πρωτάθλημα σταμάτησε και θα έπρεπε να πάω με την ομάδα μου στην Γκάνα και στο Μαρόκο για ορισμένα φιλικά ματς. Δήλωσα ότι θα πήγαινα κι εγώ μαζί. Τρεις, όμως, μέρες πριν αναχωρήσουμε για την Αφρική, ύστερα από πιέσεις του απεσταλμένου, αποφάσισα να ξαναγυρίσω στην πατρίδα μου.

Έτσι θα μπορούσα να δω και τη μητέρα μου που είναι στην Καστοριά. Ο προπονητής μου όταν το έμαθε έγινε έξω φρενών. Και δεν τον αδικώ καθόλου. Γιατί τα διαβατήρια μας είχαν ήδη ετοιμαστεί και ήταν δύσκολο στο χρονικό διάστημα που απέμενε να γίνουν τα «χαρτιά» του αντικαταστάτη μου.

Τελικά, όμως, και ο προπονητής και οι ιθύνοντες την ομάδα αντιμετώπισαν το θέμα σαν άνθρωποι και όχι σαν παράγοντες και μου έδωσαν άδεια μερικών ημερών για να πραγματοποιήσω την επιθυμία μου αυτή. Τους υποσχέθηκα πριν φύγω ότι θα επέστρεφα είτε για να πάρω την ελευθέρα μεταγραφή μου είτε για να παραμείνω εκεί.

Άλλωστε, ο απεσταλμένος διαβεβαίωσε τόσο εμένα όσο και το Υπουργείο Εξωτερικών της Ουγγαρίας ότι οποιαδήποτε στιγμή ήθελα, θα μπορούσα να επιστρέψω. Άλλη μια συμφωνία που κάναμε και που ασφαλώς θα την έχει «ξεχάσει».

Μετά απ’ όλα αυτά είχα αποφασίσει να φέρω ο ίδιος στην Αθήνα τη σύζυγό μου από τη Βουδαπέστη. Όταν έφτασα στην Αθήνα μου επανέλαβαν τα ίδια λόγια και πολλοί «υψηλά ιστάμενοι» παράγοντες του Ολυμπιακού: «Μετά από δυο εβδομάδες μπορείς να ξαναπάς πίσω».

Ύστερα, όμως, από λίγες ημέρες, οι ίδιοι αυτοί μου έλεγαν ότι θα έπρεπε να μείνω το λιγότερο έναν μήνα στην Ελλάδα για να μπορέσω να παίξω στο πρωτάθλημα γιατί αν έφευγα πριν από το χρονικό αυτό διάστημα, όταν θα ξαναρχόμουν, θα έπρεπε να περιμένω άλλον έναν μήνα ώσπου να μου δοθεί η άδεια να αγωνιστώ και δεν θα λαμβανόταν υπόψιν η προηγούμενη παραμονή μου εδώ.

Μόνο πριν από μια εβδομάδα μου είπαν ορθά-κοφτά πώς δεν μπορώ να εγκαταλείψω το ελληνικό έδαφος. Δεν τους πίστεψα… Αλλά είχαν δίκιο. Μου την έφεραν λοιπόν ή όχι;»

Τελικά, ο Γιούτσος θα μείνει στον Ολυμπιακό και θα τον οδηγήσει στο πρώτο του πρωτάθλημα μετά από έξι χρόνια. Στη δεκαετία που αγωνίστηκε με τα χρώματα του Ολυμπιακού, 1964-1974, σήκωσε τέσσερα πρωταθλήματα και τέσσερα κύπελλα ενώ λατρεύτηκε όσο λίγοι ποδοσφαιριστές της πειραιώτικης ομάδας. Ο καλπασμός του «ουγγρικού αλόγου» από το Κονομλάντι της Καστοριάς κι οι κάθετες διεμβολίσεις της αντίπαλης άμυνας στις οποίες ειδικευόταν γέννησαν το σύνθημα: «Έμπαινε Γιούτσο!» που έκτοτε έμεινε στην ιστορία κι έχει σήμερα καταστεί φράση γενικής χρήσης.

Ο Γιουτσόφ που έφυγε κυνηγημένο μειονοτικό προσφυγόπουλο από την Ελλάδα και γύρισε αναβαπτισμένος ως Γιούτσος για να λατρευτεί όσο λίγοι ως «ουγγρικό άλογο» έγινε τελικά δεκτός και στην Εθνική Ελλάδας, με την οποία αγωνίστηκε 15 φορές σημειώνοντας 6 γκολ. Ειρωνεία; Το ντεμπούτο του με την Εθνική ήταν απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, το 1965. Αυτά συνέβαιναν την ώρα που οι 607 συγχωριανοί του που έφυγαν από την Ελλάδα ως πρόσφυγες στη διάρκεια αλλά και μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου δεν έχουν το δικαίωμα επαναπατρισμού έως σήμερα.

Βέβαια, όταν κάποιοι αντίπαλοι οπαδοί ή ποδοσφαιριστές ήθελαν να τον νευριάσουν, θυμούνταν συγκεκριμένα πράγματα από το παρελθόν του:

«Είμαι ο πιο ήρεμος ποδοσφαιριστής του κόσμου. Όλοι οι αντίπαλοί μου με βρίζουν χυδαία, αλλά εγώ κατορθώνω να συγκρατώ τα νεύρα και την αγανάκτησή μου. Πάντως πικραίνομαι γιατί ακούω να μου λένε πολλές απαράδεκτες χυδαιότητες όπως: «Παλιοκομμουνιστή, σήμερα θα πεθάνεις» και κάτι άλλες βρωμιές που ντρέπομαι να τις πω. Βέβαια, πολλοί παίκτες προσπαθούν με κάθε τρόπο να εκνευρίσουν τους αντιπάλους τους, αλλά δεν νομίζω ότι αυτό που συμβαίνει με μένα έχει προηγούμενο. Σε κάθε παιχνίδι ακούω φοβερά πράγματα. Πάντως, τους προειδοποιώ όλους: Ας λένε ό,τι θέλουν! Δεν πρόκειται να με νευριάσουν!»

Ο Νίκολα, Νικολάι ή Μίκλος Γιουτσόφ νίκησε στον προσωπικό του αγώνα και κατάφερε να κάνει μια αξιοζήλευτη καριέρα αφήνοντας ένα όνομα που λατρεύεται όσο λίγα άλλα από τον κάθε φίλαθλο του Ολυμπιακού. Μήπως όμως η ιστορία του μας διδάσκει ότι περισσεύει η υποκρισία σ’ αυτόν τον τόπο; Αν ο Γιουτσόφ μπόρεσε, έστω και ως Γιούτσος, να αγωνιστεί για την Εθνική ομάδα ποδοσφαίρου και να λατρευτεί απ’ τη λαοφιλέστερη ομάδα της Ελλάδας τη δεκαετία του ’60, γιατί οι 607 συγχωριανοί του και τα άλλα 218 παιδιά του χωριού του θεωρούνται εν έτει 2019 εθνικά επικίνδυνοι και στερούνται του δικαιώματος του επαναπατρισμού; Μήπως θα έπρεπε να ξέρουν καλύτερη μπάλα;

*το Μακροχώρι ή Κονόμλαντι, το 1913 είχε 1.200 κατοίκους, το 1940 είχε 946, το 1951 είχε 438 και σήμερα έχει 244. ο νόμος του ΠΑΣΟΚ του 1982 επέτρεπε τον επαναπατρισμό των «Ελλήνων το γένος» πολιτικών προσφύγων του εμφυλίου πολέμου. οι κάτοικοι του Μακροχωρίου, όπως και πολλοί άλλοι, ως «μη Έλληνες το γένος» έμειναν εκτός εθνικής συμφιλίωσης αλλά κι εκτός «Πρεσπών». για την περίπτωσή τους δείτε περισσότερα εδώ: http://www.iospress.gr/ios1999/ios19991121b.htm