 |
«Στην κυρά μάνα μας μη δίνετε βοήθεια ούτε μαγκούρα στο προσκέφαλο σιμά / γιατί θα δέρνει κάθε μέρα τα παιδιά της κι όταν μιλάω θα με λέει αληταρά / κι αν δέρνει κάθε που γουστάρει τα παιδιά της θα καταντήσουνε εμπόροι δουλικοί / τα νιάτα χάνονται στα βρόμικα σοκάκια για να μετρήσουν με το μπόι τους τη γη» (Γ. Μαρκόπουλος) |
Να οραματιστούμε ένα εύρωστο δημόσιο πανεπιστήμιο, που δεν θα αποκλείει τα φτωχότερα στρώματα, που θα απαντά στις ανάγκες της κοινωνίας και ακόμη περισσότερο θα στοχεύσει στρατηγικά στην παραγωγική ανασυγκρότηση και την ανάδειξη της χώρας ως διεθνούς κόμβου παιδείας και πολιτισμού.
Το «Βήμα» (σελ. 10, 19/11) αναφέρεται στη «διασταλτική ερμηνεία του Συντάγματος» αναφορικά με το άρθρο 16. Η κυνικότητα του άρθρου σοκάρει πολλαπλώς. Ακόμη και ο όρος «διασταλτική ερμηνεία» είναι σοκαριστικός, ανοίγοντας επικίνδυνους δρόμους. Αύριο, σε μια «κρίση», γιατί να μην καταφύγουμε σε κάποια διασταλτική δημοκρατία με ελαστικότητα στα δημοκρατικά δικαιώματα; Επικαλείται διαπρεπείς συνταγματολόγους, για να καταλήξει στους κ. Βενιζέλο και Αλιβιζάτο, που είναι πράγματι διαπρεπείς και ευφυείς επιστήμονες, έχουν όμως και μια σημαντική πολιτική ταυτότητα και πλαίσιο. Το άρθρο ρίχνει μια κυνική ιδέα, χωρίς υποτίθεται άμεσα να κριτικάρει, απλά αναφέρεται σε παρόμοιες απόψεις κάνοντας δήθεν ρεπορτάζ.
To άρθρο αν ήθελε να ήταν σφαιρικό θα έπρεπε να αναφερθεί κριτικά στο φαινόμενο των κολεγίων, αντί βραχέων συγκαλυμμένων αναφορών, για τα οποία επιχειρείται να υπάρξει μια εξομοίωση πτυχίων, χωρίς αξιολογήσεις, χωρίς τη βάση του 10 και με δεδομένη την ανυπαρξία τους στις διεθνείς κατατάξεις. Αν αυτό είναι το μοντέλο ανώτατης παιδείας που θα εγκαθιδρυθεί, πρόκειται για μια ραγδαία υποβάθμιση που μπορεί ευρύτερα να ερμηνευτεί ακαδημαϊκά μόνο αν θεωρούμε ότι η χώρα μεταβαίνει σε μια κατάσταση συγκαλυμμένης αποικιοκρατίας, όπου η ελίτ θα πρέπει να είναι ελλιπής, εντελώς ετερόφωτη και ετεροκαθοριζόμενη ώστε να μην υπάρξουν εθνική στρατηγική και στρατηγικός σχεδιασμός. Η σημερινή κατάσταση με τα κολέγια δείχνει ένα έλλειμμα ηγεσίας αλλά και προσανατολισμού στα τεχνικά επιμελητήρια, στους φοιτητικούς συλλόγους και στα ΔΕΠ.
Το άρθρο φαίνεται να έχει χαρακτήρα ρεπορτάζ, αλλά το γεγονός ότι λείπουν ο όποιος αντίλογος, η όποια μελέτη για τα δημόσια ΑΕΙ του προσδίδει ξεκάθαρο προσανατολισμό. Αντίθετα, μας πληροφορεί, μάλλον επικροτώντας, ότι με κρατικά κονδύλια θα υπάρξουν δια-πανεπιστημιακές συνεργασίες ιδιωτικών (ή και δημόσιων) πανεπιστημίων. Δηλαδή, το ίδιο το κράτος θα ενισχύσει τα κατά τα άλλα «ιδιωτικά πανεπιστήμια», όταν τα δημόσια υποφέρουν από χρόνιες ελλείψεις σε ΔΕΠ, σε προσωπικό, σε χρηματοδότηση, στη φοιτητική μέριμνα. Μας λένε λοιπόν ότι, π.χ., τα αιτήματα για τη φοιτητική μέριμνα ή για νέους τεχνικούς στα εργαστήρια είναι «εξωπραγματικά», αλλά φαίνεται ότι δεν είναι εξωπραγματικό να επιχορηγηθούν τα υπό ίδρυση ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Kαι όμως, αυτά τα υποχρηματοδοτούμενα ΑΕΙ παράγουν το επιστημονικό προσωπικό της χώρας με υπαρκτά τεχνικά επιτεύγματα, ενώ στην εποχή της κρίσης παρήγαγαν περιζήτητους ερευνητές και επαγγελματίες στην Ευρώπη και είναι παρόντα στις διεθνείς κατατάξεις και τις επιστημονικές εξελίξεις. Το άρθρο αφηρημένα βρίσκει κάποιες λίγες λέξεις για την επιχειρούμενη αναβάθμιση των ΑΕΙ θεσμικά, αποσιωπώντας τις χρόνιες ελλείψεις και την υποχρηματοδότηση, τις σχολές που κλείνουν λόγω γραφειοκρατικών φραγμών και την υποβάθμιση της φοιτητικής μέριμνας. Εντύπωση επίσης μου κάνει ο προσανατολισμός του υπουργείου σε ιδρύματα της Αυτοκρατορίας (USA) όταν η πλειονότητα των πτυχιούχων μεταναστεύει στην Ευρώπη.
Η αντιμεταρρύθμιση αυτή έχει πολιτικό προσανατολισμό; Χαριεντιζόμενος θα έλεγα ότι πάντως το άρθρο έχει - και με τον πλέον κυνικό τρόπο. Επικαλείται τη θετική πολιτική συγκυρία αναφορικά με την αξιωματική αντιπολίτευση και την κατάσταση στην Κεντροαριστερά (βέβαια η σημερινή Κεντροαριστερά δεν έχει καμία σχέση με την Κεντροαριστερά του Ανδρέα Παπανδρέου). Και πού πήγαν λοιπόν οι διάπυρες διακηρύξεις για ανάγκη «συναίνεσης» και στρατηγικού σχεδιασμού για την παιδεία;
Βέβαια, σε όλο το άρθρο λείπει έστω και μία αναφορά στην κοινωνία και τις ανάγκες της ή έστω σε πιο «ουδέτερα» επιστημονικά και τεχνικά διακυβεύματα. Εντύπωση προκαλεί η επίσπευση της μεταρρύθμισης αμέσως μετά την επέτειο του Πολυτεχνείου, και μάλιστα με επικουρική παρέμβαση του ίδιου του Αμερικανού πρέσβη για το ίδιο θέμα στη διπλανή σελίδα της ίδιας εφημερίδας, που θυμίζει άλλες εποχές οι οποίες κρίθηκαν από την Ιστορία. Ολοι αυτοί που μιλάνε για πολιτικά ουδέτερες λύσεις στο όνομα της συγκυρίας ή επικαλούμενοι το κοινωνικό «αυτονόητο» αυτοδιαψεύδονται οικτρά.
Το πάντα αχώνευτο Πολυτεχνείο του ‘73 άφησε μια βαριά κληρονομιά και παρακαταθήκη. Ξέπλυνε το άγος μιας κοινωνίας που ανέχτηκε τον γύψο, κλόνισε τη χούντα αποκαλύπτοντας τον φασιστικό αυταρχισμό της, έβαλε ψηλά τον πήχη για τη μεταπολιτευτική δημοκρατία, αποκλείοντας συνάμα λύσεις «επιβλεπόμενης δημοκρατίας» τύπου Μαρκεζίνη κ.λπ. Στα τριτοβάθμια ιδρύματα έφερε μια νέα πνοή, αφήνοντας μια βαριά παρακαταθήκη στα δημόσια ΑΕΙ και ιδιαίτερα σε φοιτητικά ακροατήρια. Είναι προφανές ότι αυτό δεν είναι αρεστό στην Αυτοκρατορία (USA) γιατί η ίδια και μάλιστα συγκεκριμένες κρατικές οντότητες όπως η CIA είχε άμεση εμπλοκή στην εγκαθίδρυση της δικτατορίας αλλά και προνομιακές σχέσεις με αυτήν. Και το γεγονός αυτό αναδείχθηκε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου με κάθε τρόπο. Οι συμβολισμοί αυτοί στη μεταμνημονιακή Ελλάδα δεν είναι αρεστοί. Ας γκρεμιστεί το σχετιζόμενο εποικοδόμημα (και να αποτύχει το εγχείρημα, ποσώς νοιάζει τους αποικιοκράτες, καλύτερα ίσως), νέες ευκαιρίες σε αρπακτικά θα δοθούν, ελεγχόμενες καταστάσεις και επιχειρηματικές ευκαιρίες για «δουλίτσες» θα παραχθούν…
Ενα χαρακτηριστικό που διέπλασε τη γενιά του Πολυτεχνείου είναι ότι προκειμένου να ολοκληρωθεί η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, που πράγματι επιχειρήθηκε από την τότε Δεξιά (αλλά με στρεβλό πολλές φορές τρόπο), έπρεπε να υπάρξει το επιστημονικό δυναμικό, επομένως τα ΑΕΙ άνοιξαν στη νεολαία, συμπεριλαμβάνοντας και φοιτητές από κατώτατα στρώματα ή από την επαρχία, τα παιδιά στα οποία δεν απευθύνονταν οι βιτρίνες της πόλης, όπως επισήμανε και ο Μίκης, και αυτοί αποτέλεσαν την «καύσιμη ύλη» του Πολυτεχνείου. Εκτοτε η παιδεία άνοιξε για τα κατώτατα στρώματα και αποτέλεσε ένα μέσο κοινωνικής ανόδου-κινητικότητας (π.χ. το παιδί του αγρότη που έγινε επιστήμονας). Αυτό πρέπει να αλλάξει. Αναρωτιέμαι αν η σημερινή ελίτ οραματίζεται μια πιο «κοντή» και εναρμονισμένη στην Αυτοκρατορία Ελλάδα, ακόμη και σε σχέση με τη Δεξιά της μετεμφυλιακής Ελλάδας.
Αλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ζητούμενη από την κοινωνία και αρχικά πολιτικά στοχοθετημένη από τον ΣΥΡΙΖΑ ριζική πολιτική αλλαγή στη χώρα το 2015 (η τρομερή σκανδαλώδης ανεπάρκεια της πολιτικής και συνδικαλιστικής ηγεσίας της Αριστεράς το 2010-2012 και κατόπιν της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ -λέω ηγεσίας γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπήρξε ποτέ πραγματικό μαζικό κόμμα- σε αυτή την πρόκληση είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα) στηρίχθηκε μαζικά από τη νεολαία με ραχοκοκαλιά τους πτυχιούχους. Αυτό δεν θέλουν να επαναληφθεί… Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι το φαρμάκι της Χρυσής Αυγής και του ναζισμού δεν βρήκε ευήκοα ώτα στα πανεπιστήμια, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στην ελληνική κοινωνία. Επομένως η δομική αλλαγή της νεολαίας μας αποτελεί ζητούμενο.
Οσο για τα δημόσια ΑΕΙ, θα δεχθούν ακόμη μια υποχρηματοδότηση, μοιράζοντας ακόμη τους πενιχρούς πόρους; Ή ως άλλοι ιθαγενείς θα αρκεστούμε στις χαντρίτσες, τα «δώρα» που θα μοιράσουν πρόσκαιρα οι «οχτροί» που μπήκαν στην «πόλη», όπως λέει και ο ποιητής;
Κατά την άποψή μου, πρέπει να υπάρξει κάθετη, ουσιαστική και συλλογική εναντίωση στην επιχειρούμενη αντιμεταρρύθμιση (κάτι που δεν είναι βολικό ίσως), είναι κάτι που οφείλουμε στη μέχρι τώρα επιστημονική πορεία μας, στα πανεπιστήμιά μας, στην κοινωνία αλλά και για την ίδια τη χώρα. Αντίθετα, να οραματιστούμε ένα εύρωστο δημόσιο πανεπιστήμιο, που δεν θα αποκλείει τα φτωχότερα στρώματα, που θα απαντά στις ανάγκες της κοινωνίας και ακόμη περισσότερο θα στοχεύσει στρατηγικά στην παραγωγική ανασυγκρότηση και την ανάδειξη της χώρας ως διεθνούς κόμβου παιδείας και πολιτισμού, αξιοποιώντας με βιώσιμο τρόπο την πλούσια πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά και τους φυσικούς πόρους. Μιας χώρας που θα αξιοποιεί το ταλέντο της νεολαίας της και στην οποία η νέα γενιά θα έχει κεντρικό ρόλο.
* Αν. καθηγητής ΔΠΘ, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, πρόεδρος Δ.Σ. ΕΣΔΕΠ Ξάνθης (προσωπικές απόψεις)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου