Ποιον είπες δημοσιογράφο, ρε; - Του Άρη Χατζηστεφάνου (ΗΧΗΤΙΚΟ)

Ο ράπερ και ακτιβιστής Lowkey

Άρης Χατζηστεφάνου | Η Εφημερίδα των Συντακτών 25/11/2023

Τα τελευταία χρόνια μια νέα γενιά καλλιτεχνών και κωμικών προσφέρει υψηλού επιπέδου ερευνητική δημοσιογραφία και σχολιασμό που θα ζήλευαν ορισμένα από τα σημαντικότερα ΜΜΕ του κόσμου ● Το ερώτημα είναι αν η αντικατάσταση των δημοσιογράφων από stand up κωμικούς είναι δείγμα ανανέωσης της ενημέρωσης ή ο επιθανάτιος ρόγχος της παραδοσιακής δημοσιογραφίας.

«Βιάζεις και εσύ την κόρη σου όπως ο προφήτης Μωάμεθ;», ρώτησε ο Στιούαρτ Σέλντοβιτς έναν ιδιοκτήτη καντίνας αραβικής καταγωγής που συνάντησε στην καρδιά της Νέας Υόρκης. «Σκοτώσαμε 4.000 παιδιά (στη Γάζα) και ξέρεις κάτι… δεν ήταν αρκετά», πρόσθεσε ο ίδιος, ενώ εξακολουθούσε να παρενοχλεί τον πλανόδιο πωλητή λέγοντας ότι «θα βγάλουν τα νύχια του πατέρα του».

Το περιστατικό, που καταγράφηκε σε βίντεο, αποτέλεσε πρώτη είδηση στις ΗΠΑ καθώς ο Σέλντοβιτς είχε διατελέσει ανώτατο στέλεχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ επί προεδρίας Μπους αλλά και σύμβουλος του Ομπάμα.

Η ζωή του Αμερικανού πρώην αξιωματούχου αποτελούσε ανοιχτό βιβλίο για κάθε δημοσιογράφο που θα ήθελε να σκιαγραφήσει το προφίλ του. Παρ’ όλα αυτά ίσως το πληρέστερο ρεπορτάζ που ακούσαμε τα τελευταία 24ωρα για τη σταδιοδρομία του ισλαμοφοβικού, ρατσιστή συμβούλου δεν προήλθε από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης αλλά από έναν Βρετανό ράπερ — τον Lowkey. Σε ένα πεντάλεπτο βίντεο που ανέβασε στην ανεξάρτητη πλατφόρμα Double Down News αναφέρθηκε στον κομβικό ρόλο που έπαιζε ο Σέλντοβιτς στη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ για την ευρύτερη Μέση Ανατολή και συγκεκριμένα για το Ισραήλ, αλλά και τις σχέσεις του με την εταιρεία Gotham Government Relations που λειτουργεί σαν παράρτημα του ισραηλινού λόμπι στην Αμερική.

Αν παρακολουθήσει κανείς τις αναρτήσεις τού Lowkey για την ισραηλινή επιδρομή στη Γάζα θα συνειδητοποιήσει ότι προσφέρει αυτό που θα λέγαμε άμεση και έγκριτη ενημέρωση. Παρά το γεγονός ότι ο λόγος του είναι απόλυτα στρατευμένος στο πλευρό των Παλαιστινίων (όχι όμως περισσότερο από ότι είναι ο λόγος του BBC, των New York Times ή του Fox News στο πλευρό του Ισραήλ), φαίνεται ότι έχει υποπέσει σε πολύ λιγότερα λάθη σε σχέση με τα μεγαλύτερα ΜΜΕ του πλανήτη. Αντίθετα είναι από τους πρώτους που αποκαλύπτουν κάθε επιχείρηση παραπληροφόρησης λειτουργώντας ταυτόχρονα όχι μόνο σαν δημοσιογράφος αλλά και σαν media watch — ένα παρατηρητήριο των Μέσων Ενημέρωσης.

O Lowkey εντάσσεται πλέον σε μια μεγάλη κατηγορία καλλιτεχνών και κωμικών, οι οποίοι ασχολούνται με θέματα της τρέχουσας επικαιρότητας ξεπερνώντας τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης όχι μόνο στην ταχύτητα, αλλά και στην ποιότητα της ερευνητικής δημοσιογραφίας που πραγματοποιούν. Το Double Down News που αναφέραμε δίνει τον λόγο σε δεκάδες ανάλογες φωνές που δημοσιογραφούν χωρίς να είναι δημοσιογράφοι, οι οποίοι μοιράζονται την ίδια πλατφόρμα με καταξιωμένους επαγγελματίες του χώρου όπως η Ναόμι Κλάιν και ο Τζορτζ Μόνπιο, αλλά και πολιτικούς όπως ο Τζέρεμι Κόρμπιν ή ο Γιάνης Βαρουφάκης.

Αριστερά, ο Στιούαρτ Σέλντοβιτς την ώρα που παρενοχλεί έναν Άραβα πλανόδιο μάγειρα, στο κέντρο η Φρανσέσκα Φιορεντίνι, κωμικός με αμιγώς δημοσιογραφικό λόγο και δεξιά ο πασίγνωστος Τζον Όλιβερ

Η τάση αντικατάστασης όμως των επαγγελματιών δημοσιογράφων από καλλιτέχνες και κωμικούς δεν αφορά μόνο τα εναλλακτικά ΜΜΕ. Στις ΗΠΑ ο Τζον Όλιβερ και η εκπομπή «Last Week Tonight» σαρώνουν κάθε χρόνο τα τηλεοπτικά βραβεία αλλά και τα ποσοστά τηλεθέασης προσφέροντας εξαιρετική ερευνητική δημοσιογραφία πασπαλισμένη με ισχυρές δόσεις σάτιρας. Με μια ομάδα τουλάχιστον δέκα ερευνητών, αρκετοί από τους οποίους έχουν πολυετή υπηρεσία σε ΜΜΕ όπως οι New York Times, το Al Jazeera και το περιοδικό ΤΙΜΕ, ο Τζον Όλιβερ τολμά να ασχοληθεί με θέματα τα οποία τα κυρίαρχα ΜΜΕ αποφεύγουν είτε γιατί τα θεωρούν πολύ βαριά για το κοινό (και τους διαφημιστές τους) είτε γιατί θίγουν τα συμφέροντα συγκεκριμένων εταιρειών.

Με εξαιρετικά λιγότερα μέσα στη διάθεσή της αλλά και με αισθητά πιο ριζοσπαστικό λόγο, η ιταλικής και κινεζικής καταγωγής Φρανσέσκα Φιορεντίνι συμμετέχει και αυτή στο νέο κύμα κωμικών που εκφέρουν αμιγώς δημοσιογραφικό λόγο.

Η Φιορεντίνι, η οποία έγινε ευρύτερα γνωστή από τα μικρού μήκος βίντεο που ετοίμαζε για τα social media του Al Jazeera, σήμερα παρουσιάζει το podcast The Bitchuation Room από όπου παρελαύνουν αρκετοί κωμικοί ακόμη, ακτιβιστές και δημοσιογράφοι.

Η νέα γενιά «stand-up δημοσιογράφων» συνεχίζει μια παράδοση αιώνων, οι ρίζες της οποίας θα μπορούσαν να αναζητηθούν ακόμη και στον Αριστοφάνη. Στη Βρετανία για παράδειγμα το σατιρικό περιοδικό «Private Eye» (η αγγλική εκδοχή του «Ποντικιού») συμπληρώνει έξι δεκαετίες σοβαρής ερευνητικής δημοσιογραφίας — ακόμη και αν έχει κατηγορηθεί δικαίως για τη δεξιά, ενίοτε αντιδραστική και πάντα αντεργατική στάση του διευθυντή του, του βετεράνου κωμικού Ίαν Χίσλοπ.

Η Ελλάδα έχει φυσικά τους δικούς της «Τζον Όλιβερ» που συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά μιας σατιρικής εκπομπής με σοβαρή έρευνα και πολιτική ανάλυση, όπως παραδείγματος χάριν ο Κωνσταντίνος Πουλής στο The Press Project και φυσικά ο Χριστόφορος Ζαραλίκος στο προσωπικό του κανάλι στο YouTube, το zaraleaks TV. Μπορεί οι διαβεβαιώσεις του Ζαραλίκου ότι διαθέτει ερευνητική ομάδα 1.500 ατόμων να ελέγχονται ως ανακριβείς, η εκπομπή του όμως προσφέρει πιο συμπυκνωμένη πληροφορία και ανάλυση από το σύνολο των «αληθινών» δελτίων ειδήσεων.

Θα πρέπει λοιπόν να γιορτάσουμε για τον αέρα ανανέωσης που πνέει στον τομέα της ενημέρωσης ή να θρηνήσουμε για το γεγονός ότι πολλοί ηθοποιοί και ράπερ πραγματοποιούν καλύτερη δημοσιογραφία από επαγγελματίες του χώρου; Ίσως να εξαρτάται από το αν βλέπουμε την κατάσταση ως κωμικοτραγική ή τραγικοκωμική.

Όταν πάντως έκανα το λάθος σε μια δημόσια συζήτηση να προσφωνήσω τον Ζαραλίκο ως έναν από τους καλύτερους «δημοσιογράφους» στην Ελλάδα, πήρα από τον ίδιο την απάντηση που μου άξιζε: «Έχε χάρη που είναι εδώ η μάνα σου και θα συγκρατηθώ».

***

-ΣΧΕΤΙΚΟ και το ακόλουθο ηχητικό (37 λ.): 

• Lowkey: Hip hop δημοσιογραφία

Αναρωτιόμαστε τι μπορεί να σου συμβεί αν πουλάς χοτ-ντογκ στη Νέα Υόρκη και έρθει να παραγγείλει ένας πρώην σύμβουλος του Μπαράκ Ομπάμα.

Παρακολουθούμε μία εξοργιστική ιστορία από το Μανχάταν, αλλά και την κάλυψη ή τη μη κάλυψή της από τα μέσα ενημέρωσης.

Αναρωτιόμαστε για άλλη μια φορά εάν ένας stand-up comedian ή ένας ράπερ μπορεί να κάνει καλύτερη έρευνα από πολλούς δημοσιογράφους — και απαντάμε: δυστυχώς και ευτυχώς, μπορεί.

Και ύστερα παρακολουθούμε τη ζωή και το έργο ίσως του πιο πολιτικοποιημένου ράπερ που έχουμε ακούσει ποτέ — και το λέμε γνωρίζοντας ότι έχουμε πει το ίδιο και για αρκετούς ακόμη.

ΑΚΟΥΣΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΗΧΗΤΙΚΟ