Από το Δουβλίνο στον Έβρο: Ίδια ακροδεξιά, άλλο κράτος - Του Κωστή Παπαϊωάννου

Επεισόδια στο Δουβλίνο | AP PHOTO | Brian Lawless

Παρόλο που στην Ιρλανδία δεν υπάρχουν στη βουλή ακροδεξιά κόμματα, τα επεισόδια έδειξαν ότι ο ρατσιστικός και νεοφασιστικός κίνδυνος υπάρχει παντού και διαρκώς. Χρειάζεται αφορμή, ή μπορεί να προκληθεί η αφορμή.

 

• ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

 

Το Δουβλίνο έζησε την προηγούμενη εβδομάδα τον εφιάλτη του ρατσισμού. Ρατσιστικές ομάδες βίαιες άναψαν φωτιές, κυνήγησαν αλλοδαπούς μετανάστες, λεηλάτησαν μαγαζιά, πυρπόλησαν λεωφορεία και αυτοκίνητα.

Αφορμή μια επίθεση, της οποίας ο δράστης συνελήφθη, σε τρία παιδιά και τη δασκάλα τους. Ακολούθησε ραγδαία διάδοση ψευδών πληροφοριών που έλεγαν ότι ευθυνόταν μουσουλμάνος μετανάστης τρομοκράτης. Η διάψευση από τις αρχές δεν ήταν αρκετή, τα fake news απλώθηκαν και ξέσπασε ένα μεγάλο κύμα βίας. Ο αρχηγός της αστυνομίας αποκάλεσε το ρατσιστικό πογκρόμ «φρικτό έγκλημα που έχει να δει η Ιρλανδία εδώ και δεκαετίες» και ευθέως μίλησε για «χούλιγκαν με ακροδεξιά ιδεολογία». Σημειωτέον ότι έγιναν 34 συλλήψεις.

Παρόλο που στην Ιρλανδία δεν υπάρχουν στη βουλή ακροδεξιά κόμματα, τα επεισόδια έδειξαν ότι ο ρατσιστικός και νεοφασιστικός κίνδυνος υπάρχει παντού και διαρκώς. Χρειάζεται αφορμή, ή μπορεί να προκληθεί η αφορμή. Αισθήματα αποτροπιασμού από εγκληματικές πράξεις, ιδίως όταν έχουμε εγκλήματα εναντίον παιδιών ή κατά της γενετήσιας αξιοπρέπειας, γίνονται εύκολα αντικείμενο εκμετάλλευσης καθώς αποτελούν εύφλεκτο υλικό για να πυροδοτηθούν τέτοιου είδους συμπεριφορές.

Αυτό που έχει κρίσιμη σημασία σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η θεσμική αντίδραση της πολιτείας. Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Λίο Βαράντκαρ είπε ότι οι ταραχοποιοί ήθελαν να προκαλέσουν χάος, όχι να προστατεύσουν τον τρόπο ζωής της χώρας. Είπε ακόμα ότι η πρωτεύουσα της Ιρλανδίας υπέστη, η μία σε αθώα παιδιά και η άλλη στην «κοινωνία μας και το κράτος δικαίου.

Αυτοί οι εγκληματίες δεν έκαναν ό,τι έκαναν επειδή αγαπούν την Ιρλανδία, δεν έκαναν αυτό που έκαναν επειδή ήθελαν να προστατεύσουν τον Ιρλανδικό λαό, δεν το έκαναν από οποιαδήποτε αίσθηση πατριωτισμού, όσο στρεβλό κι αν ήταν. Το έκαναν επειδή είναι γεμάτοι μίσος, αγαπούν τη βία, αγαπούν το χάος και τους αρέσει να προκαλούν πόνο στους άλλους». Αλήθεια, πόσο καθαρή καταδίκη, χωρίς αστερίσκους και μισόλογα.

Μια αναλογία έρχεται στο μυαλό καθώς εύλογα θυμάται κανείς τα γεγονότα του Έβρου, με τις πυρκαγιές του Αυγούστου. Είχαμε τότε την εμφάνιση αυτόκλητων πολιτοφυλάκων που γυρνούσαν σαν ομάδες με λευκές κουκούλες στον Αμερικανικό Νότο τη δεκαετία του 60. «Έχω φορτώσει 25 κομμάτια, έχω εδώ μέσα στο τρέιλερ. 25 κομμάτια τα μπάσταρδα», έλεγε στο βίντεο ένας από αυτούς. Τι έκανε τότε η δική μας πολιτεία; Ποια ήταν η θεσμική αντίδραση; Υπήρχε βέβαια καταδίκη των πράξεων αυτών που συνοδευόταν όμως με ένα δηλητηριώδες «αλλά».

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είπε ότι πολίτες “ωθούνται” σε αυτές τις παράνομες πράξεις. Τι κλείσιμο του ματιού στο ακροδεξιό ακροατήριο είναι αυτό το δηλητηριώδες «αλλά»: κακό πράγμα τα πογκρόμ αλλά δε φταίνε οι πολιτοφύλακες, ωθούνται στη ρατσιστική βία. Ακόμα χειρότερα τα έκανε ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Ο κ. Μητσοτάκης είπε πως  “Είναι περίπου βέβαιο ότι η φωτιά αυτή άναψε πάνω σε διαδρομές που χρησιμοποιούν παράνομοι μετανάστες”. Περίπου βέβαιο!

Τι μνημείο ανευθυνότητας, τι τεκμήριο έλλειψης θεσμικής επίγνωσης! Δήλωση που σε καιρούς κοινωνικής ανάφλεξης και ρατσιστικής έντασης ισοδυναμεί με φωτιά στο φυτίλι. Καμιά σχεδόν σημασία δεν έχει η φραστική καταδίκη του πρωθυπουργού που έλεγε ότι «φαινόμενα αυτοδικίας και αυτόκλητοι σερίφηδες δεν πρόκειται να γίνουν ανεκτά από αυτή την κυβέρνηση”. Η ζημιά είχε γίνει.

Ας συγκρίνει κανείς τις δηλώσεις των δύο πρωθυπουργών και θα βγάλει πολλά συμπεράσματα τι σημαίνει θεσμική ευθύνη στη μια περίπτωση, μικροκομματικός υπολογισμός με κάθε κόστος στην άλλη.