 |
| Το εξώφυλλο της 50σέλιδης έκθεσης |
Αθλιες συνθήκες στους χώρους κράτησης προσφύγων
Ζοφερή εικόνα αποτυπώνει για τους περισσότερους χώρους κράτησης προσφύγων και μεταναστών της Ελλάδας η Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης, η γνωστή CPT (Committee for the Prevention of Torture), που χαίρει αδιαμφισβήτητου κύρους διεθνώς.
Η τελευταία της έκθεση για τη χώρα μας, κοντά 50 πυκνογραμμένες σελίδες, δημοσιοποιήθηκε χθες και καταγράφει τα ευρήματα από την 13η επίσκεψη κλιμακίου στην Ελλάδα μας για περισσότερες από δέκα μέρες, από τις 20 Νοεμβρίου ώς την 1η Δεκεμβρίου: βία και κακομεταχείριση κρατουμένων από αστυνομικούς και λιμενικούς, ανεπαρκείς και ακατάλληλες υποδομές, ελλείψεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, σε υπηρεσίες διερμηνείας και σε νομική βοήθεια.
Η Επιτροπή επισκέφτηκε αστυνομικά τμήματα και συνοριακούς σταθμούς, έξι από τα επτά προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης και, πρώτη φορά, τις νέες κλειστές ελεγχόμενες δομές σε Σάμο, Κω και Λέσβο, ενώ συναντήθηκε με υψηλόβαθμους αξιωματούχους του υπουργείου Μετανάστευσης, της ΕΛ.ΑΣ. και του Λιμενικού, όπως και με τον Συνήγορο του Πολίτη, την Υπατη Αρμοστεία και με οργανώσεις.
Οι συστάσεις
Σκοπός της επίσκεψης, να εξετάσει τον τρόπο που μεταχειρίζονται οι ελληνικές αρχές τους κρατούμενους πρόσφυγες και μετανάστες και να διαπιστώσει την πρόοδο των ελληνικών αρχών στην εφαρμογή των συστάσεων που είχε κάνει η επιτροπή μετά τις τελευταίες επισκέψεις της για το θέμα αυτό το 2018 και το 2020.
Η έκθεση δημοσιοποιήθηκε με τη συγκατάθεση της ελληνικής κυβέρνησης, όπως προβλέπει το πρωτόκολλο, και συνοδεύεται με απαντήσεις των αρμόδιων υπουργείων. Σε πολλές περιπτώσεις προκύπτει ότι οι απαντήσεις τους κρίνονται μάλλον ανεπαρκείς ή σε διάσταση με την πραγματικότητα, εξού και η επιτροπή επιμένει, ζητώντας περαιτέρω διευκρινίσεις.
Αν και η επιτροπή παρατηρεί ότι η κυβέρνηση παρείχε κάθε διευκόλυνση για την πραγματοποίηση της επίσκεψης, επισημαίνει ωστόσο ότι η αρχή της συνεργασίας δεν περιορίζεται στη διευκόλυνση μιας επίσκεψης αλλά απαιτεί αποφασιστική δράση για τη βελτίωση της κατάστασης στο πλαίσιο των συστάσεων της επιτροπής.
Ως προς αυτό, η έκθεση διαπιστώνει ότι η γενική προσέγγιση της χώρας μας στο θέμα της κράτησης προσφύγων και μεταναστών «δεν έχει βελτιωθεί από το 2013», υπογραμμίζει την έλλειψη εφαρμογής των συστάσεών της και την ανάγκη να αλλάξει γενικότερα η προσέγγιση που ακολουθεί η κυβέρνηση στο θέμα της μετανάστευσης.
Το νομικό πλαίσιο
«Πρέπει να υπάρξει αλλαγή προσέγγισης των ανθρώπων που μετακινούνται, με τρόπο που αναγνωρίζει ότι η μετανάστευση δεν αποτελεί καθεαυτή ποινικό αδίκημα. Συνεπώς οι άνθρωποι που μετακινούνται δεν θα πρέπει να κρατούνται σε συνθήκες που προσομοιάζουν με αυτές της φυλακής, όπως αυτές που απαντώνται στα περισσότερα προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης.
»Οι παράγοντες που ωθούν τους ξένους υπηκόους να ακολουθήσουν επικίνδυνες διαδρομές στην Ευρώπη είναι πολύ σημαντικότεροι από την οποιαδήποτε αποθαρρυντική επίδραση θα μπορούσαν να έχουν στην απόφασή τους οι σκληρές συνθήκες κράτησης.
»Για να αποφευχθεί η έκθεση των αλλοδαπών υπηκόων σε κακές συνθήκες και καθεστώτα διαβίωσης, όπως και η έκθεσή τους σε απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση, οι εγκαταστάσεις κράτησης μεταναστών της Ελλάδας πρέπει να βελτιωθούν και να παρασχεθεί μεγαλύτερη υποστήριξη στα άτομα», σημειώνει η Επιτροπή. Ζητά επίσης να επανεξεταστεί το νομικό πλαίσιο και να διασφαλιστεί ότι η κράτηση αποτελεί μόνο έσχατο μέτρο.
Η έκθεση επαναλαμβάνει το παλιότερο αίτημά της να κλείσει άμεσα το αστυνομικό τμήμα Δραπετσώνας, καθώς αμφισβητεί ότι επιδέχεται βελτίωση. Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι κρατούνται μέχρι και πέντε μήνες μετανάστες και πρόσφυγες σε «φρικτές συνθήκες», σε παμβρόμικα κελιά, με βρομερά στρώματα και κλινοσκεπάσματα, σχεδόν χωρίς καθόλου φυσικό φωτισμό και με τεχνητό φως που δεν φτάνει για διάβασμα, χωρίς θέρμανση, ζεστό νερό και είδη υγιεινής, με χώρους υγιεινής που δεν λειτουργούν και με τα δύο μόνο ντους και τις δύο τουαλέτες που λειτουργούν να βρίσκονται σε κακή κατάσταση.
Ζητά επίσης να τερματιστεί η κράτηση παιδιών στον ειδικό χώρο κράτησης του αερολιμένα Αθηνών, όπου εντόπισε 26 άνδρες κρατούμενους στοιβαγμένους σε εννέα μικρά κελιά για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, χωρίς άμεση πρόσβαση σε τουαλέτες και χωρίς πρόσβαση σε καθαρό αέρα. «Τέτοιες συνθήκες μπορεί να θεωρηθεί ότι ισοδυναμούν με απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση», σημειώνει.
Χωρίς γιατρούς
Διαπιστώνει επίσης την κακή κατάσταση των περισσότερων προαναχωρησιακών κέντρων κράτησης, με κακοσυντηρημένες εγκαταστάσεις υγιεινής, με πόρτες, παράθυρα, κρεβάτια και συστήματα θέρμανσης σπασμένα, με κατασαρίδες και κοριούς να κάνουν πάρτι, με ελλείψεις σε θέρμανση και ζεστό νερό, με τους κρατούμενους να μην έχουν απορρυπαντικό να καθαρίσουν τα κελιά τους ούτε αρκετή ποσότητα προϊόντων καθαρισμού για τους ίδιους και τα ρούχα τους, όπως και χωρίς κατάλληλα και αρκετά ρούχα για τις ανάγκες του χειμώνα.
Η έκθεση καταγράφει ανεπαρκείς υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, έλλειψη του απαιτούμενου ιατρικού ελέγχου κατά την άφιξη των κρατουμένων και ανεπαρκή αριθμό υγειονομικού προσωπικού. Επισημαίνει ιδιαίτερα τις κακές συνθήκες στο προαναχωρησιακό κέντρο κράτησης της Κορίνθου, όπου κρατούνται άτομα μέχρι και 18 μήνες.
Ηταν τέτοιες οι συνθήκες και οι ελλείψεις, που κρατούμενος ζούσε με ανοιχτή φυματίωση για 13 μήνες χωρίς να τον δει γιατρός, παρόλο που παρουσίαζε αισθητή απώλεια βάρους, με αποτέλεσμα να μεταδώσει φυματίωση σε μεγάλο μέρος των κρατουμένων.
Αλλος κρατούμενος, 24 ετών, πέθανε στις 23 Οκτωβρίου 2023, έξι ώρες μετά την εισαγωγή του στο νοσοκομείο λόγω πνευμονίας που δεν διαγνώστηκε σε πρώιμο στάδιο, καθώς δεν τον έβλεπε τακτικά γιατρός και δεν του δόθηκε αγωγή. «Η επιτροπή δεν μπορεί να συμφωνήσει με το συμπέρασμα των ελληνικών Αρχών ότι είχαν γίνει κατάλληλες ενέργειες σε αυτή την υπόθεση, με δεδομένο ότι το εν λόγω άτομο είχε αφεθεί στη μοίρα του χωρίς κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή κατά τη διάρκεια των 3,5 μηνών που κρατούνταν στο κέντρο, όπου ανέπτυξε σοβαρή πνευμονία που οδήγησε στον θάνατό του».
Οι Κλειστές Δομές
Ως προς τις νέες Κλειστές και Ελεγχόμενες Δομές των νησιών, εντοπίζει σημαντικές ελλείψεις που έχουν αποτέλεσμα να μην καλύπτονται οι βασικές ανάγκες υποδοχής και προστασίας, ιδίως των ατόμων με αναπηρία και των ευάλωτων, οι οποίοι δεν ταυτοποιούνται καθώς δεν υπάρχει κατάλληλη αξιολόγηση ή ιατρικός έλεγχος κατά την άφιξη.
Κάνει λόγο για υπερβολικά μέτρα ασφαλείας και περιττή περίφραξη με αγκαθωτό συρματόπλεγμα που καθιστά τις δομές ακατάλληλες για τη φιλοξενία παιδιών, ενώ επισημαίνει ότι η κατάσταση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί απάνθρωπη και ταπεινωτική, ιδίως όταν αυξάνονται οι αφίξεις, με αποτέλεσμα την άμεση κατάρρευση του συστήματος υποδοχής. Ιδίως για τη Σάμο, ζητά να αλλάξει επειγόντως ο χαοτικός και αναξιοπρεπής τρόπος διανομής φαγητού, με ανθρώπους να περιμένουν ώρες στην ουρά για το συσσίτιο.
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι στο προαναχωρησιακό κέντρο κράτησης της Ξάνθης δεν υπήρξε καμία καταγγελία κρατούμενου για κακομεταχείριση και διαπιστώνει επαγγελματισμό στη μεταχείριση των κρατουμένων. Πρόκειται, όμως, όπως φαίνεται, για εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον ζοφερό κανόνα.
«Αλλη μια φορά, η Επιτροπή δέχτηκε πολλές αξιόπιστες και όχι ανακόλουθες καταγγελίες εσκεμμένης φυσικής βίας σε κρατούμενους με κλομπ, γροθιές, κλοτσιές και χαστούκια από αστυνομικούς και συνοροφύλακες σε αστυνομικά τμήματα της Αθήνας (ΑΤ Κολωνού και Ομόνοιας), όπως και στην Αμυγδαλέζα, την Κόρινθο και τον Ταύρο (Πέτρου Ράλλη), μόνο και μόνο επειδή οι κρατούμενοι ζήτησαν κάτι ή παραπονέθηκαν για κάτι. Ιδίως στην Κόρινθο υπάρχουν καταγγελίες για πολυήμερη τιμωρητική απομόνωση και αναγκαστική γύμνωση. Περιστατικά βίας καταγράφονται και από αξιωματικούς του Λιμενικού κατά τη διάρκεια επαναπροωθήσεων.
«Εγιναν και γίνονται επαναπροωθήσεις»
Στο
συμπέρασμα ότι οι ελληνικές Αρχές κάνουν επαναπροωθήσεις καταλήγει
απερίφραστα η επιτροπή, ζητώντας να μπει τέρμα στην παράνομη αυτή
πρακτική και να διερευνηθούν αποτελεσματικά οι καταγγελίες. Σημειώνει η
έκθεση: «Η επιτροπή έχει επαρκείς πληροφορίες για να καταλήξει στο
συμπέρασμα ότι έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται επαναπροωθήσεις προς
την Τουρκία, αν και σε μικρότερη κλίμακα αυτή την περίοδο.
»Εκεί
που πρέπει να δοθεί έμφαση τώρα είναι στο να μπει τέλος στις βίαιες,
επικίνδυνες και παράνομες επιχειρήσεις επαναπροώθησης μια για πάντα.
Επίσης, θα πρέπει να γίνουν αποτελεσματικές έρευνες των καταγγελιών για
επιχειρήσεις επαναπροώθησης που έχουν υποβληθεί στις αρμόδιες αρχές,
συμπεριλαμβανομένης της Εισαγγελίας του Ναυτοδικείου (σ.σ. εξετάζει τη
μήνυση επιζώντων και συγγενών για το εγκληματικό ναυάγιο στην Πύλο)».
Συνεχίζει:
«Η επιτροπή προτρέπει τις ελληνικές Αρχές να πάρουν μέτρα για να
αποτρέψουν οποιαδήποτε μορφή επαναπροώθησης πραγματοποιείται είτε στα
σύνορα του ποταμού Εβρου είτε στη θάλασσα του Ανατολικού Αιγαίου από
όργανα επιβολής του νόμου, στρατιωτικούς ή λιμενικούς, καθώς και από
αλλοδαπούς που έχουν προσληφθεί για να εκτελούν αυτά τα καθήκοντα».
Σημειώνει
ότι δεν είναι πειστικοί οι ισχυρισμοί των ελληνικών Αρχών πως
λειτουργούν αποτελεσματικοί μηχανισμοί επιτήρησης (Συνήγορος του Πολίτη,
Εθνική Αρχή Διαφάνειας, Εισαγγελία) και ότι οι πρόσφυγες καθοδηγούνται
από τους διακινητές να πουν ψέματα ότι υπήρξαν θύμα επαναπροώθησης.
«Τα
άτομα που ζητούν άσυλο, ιδίως οι γυναίκες και τα παιδιά, δεν έχουν να
κερδίσουν τίποτα από την κατασκευή ιστοριών για επαναπροωθήσεις.
Επιπλέον, τα στοιχεία μέχρι σήμερα φαίνεται πως υπογραμμίζουν ότι δεν
έχουν υπάρξει αποτελεσματικές έρευνες των καταγγελιών για βίαιες
αναγκαστικές επιστροφές από την Ελλάδα στην Τουρκία».
Τέλος,
παρατηρεί ότι είναι ανεπίτρεπτο να δρουν στα σύνορα αξιωματικοί με
καλυμμένα τα πρόσωπα, ότι, αντιθέτως, πρέπει να φέρουν στη στολή τους
εμφανή διακριτικά, ενώ οι δραστηριότητές τους πρέπει να βιντεοσκοπούνται
και να επιτηρούνται συστηματικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου