Να αλλάξουμε το σύστημα και όχι το κλίμα - Του Γιάννη Λαθήρα

του Γιάννη Λαθήρα

«Τα δάση, από την ίδρυσή τους πολύ πριν την εμφάνιση του ανθρώπου στον πλανήτη γη, καίγονται. Και καίγονται και αναγεννώνται δι’ αυτού του τρόπου. Κι αυτό είναι μια φυσική διαδικασία. Και η πυρκαγιά είναι ένα κομμάτι της φύσης, όσο κι αν αυτό μας κάνει εντύπωση»

Άδωνις Γεωργιάδης

Τις βδομάδες που πέρασαν, η χώρα μας (και όχι μόνο) έζησε ακόμα μια ανυπολόγιστη τραγωδία από τις πυρκαγιές, που την σάρωσαν απ’ άκρου εις άκρον, από το Ρέθυμνο ως τον Έβρο , από τους ελαιώνες της Φθιώτιδας ως τα ..παράλια της Λέσβου, καταστρέφοντας τα υπολείμματα του δασικού της πλούτου, ανθρώπους, ζώα, σπίτια. Για τους απολογητές του συστήματος και των κυβερνήσεων που το εκπροσωπούν φταίνε τα ….πουλιά, τα πεύκα, ο άνεμος, η ανθρώπινη(;) αμέλεια. Για τους πιο «υποψιασμένους» οι Τούρκοι, οι μετανάστες ή οι «σατανάδες» των Iron Maiden ! Τέλος όλοι σχεδόν από δεξιά και αριστερά συμφωνούν για την επίδραση της κλιματικής κρίσης, που γενικώς και ενοχικώς «δημιουργήσαμε εμείς ο άνθρωποι…», όπως γράφουν τα σχολικά βιβλία και τα τυποποιημένα υποδείγματα εκθέσεων. Από τα συστημικά ΜΜΕ αποσιωπώνται :

• Η υποχρηματοδότηση, υποστελέχωση μέχρι διάλυσης της Δασικής υπηρεσίας και της Πυροσβεστικής, η πλήρης ανεπάρκεια της πρόληψης .

• Οι αντιπεριβαλλοντικοί και δασοκτόνοι νόμοι που λειτουργούν σαν καύσιμη ύλη για τις φωτιές και οπλίζουν τα χέρια και του κάθε εμπρηστή.

• Οι αποχαρακτηρισμοί περιοχών ΝΑTURA (βλ. ΔΑΔΙΑ) για το ανέμελο πάρτι των επενδυτών, στις οποίες πλέον επιτρέπεται η ανάπτυξη οδικών δικτύων, εγκατάστασης και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, εξορυκτικές δραστηριότητες, τουριστικές εγκαταστάσεις, έργα βιομηχανικών τύπου ΑΠΕ κλπ.

Τέλος είναι εξοργιστική πρόκληση το γεγονός η κλιματική κρίση και η παγκόσμια οικολογική ανισορροπία, να λειτουργούν σαν …άλλοθι από αυτούς που τα δημιούργησαν !

«Δείξτε επιείκεια κύριοι δικαστές είμαι ορφανός». Δηλώνει ο πατροκτόνος!

«Δεν θα τα βάλουμε και με τη φύση…» αποφαίνεται ο Τράμπ την στιγμή που οι ΗΠΑ είναι «πρωταθλήτριες» στις εκπομπές ρύπων σε αθροιστικούς όρους και ο ίδιος στη σύνοδο των G7 δηλώνει «ότι “δεν θα ριψοκινδυνέψει τον αμερικανικό πλούτο για όνειρα και ανεμογεννήτριες”. Όταν το πιο πλούσιο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει αποτύπωμα άνθρακα 175 φορές μεγαλύτερο από το φτωχότερο 10%. Όταν το 70% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του Θερμοκηπίου, προέρχονται από 100 μεγάλες εταιρείες, ενώ μόλις 25 ευθύνονται για το 50% των εκπομπών! Οι μεγάλες πολυεθνικές της ενέργειας (ExxonMobil, Shell, BP και Chevron) περιλαμβάνονται στην κατάμαυρη λίστα, μαζί με κρατικές εταιρείες της Κίνας, της Ρωσίας.

Η κλιματική κρίση είναι υπαρκτό και ορατό φαινόμενο, παρά την αμφισβήτηση της από δεξιά κι αριστερά. Είναι χαρακτηριστικό πως ο υπουργός εξωτερικών της κυβέρνησης του Μπολσονάρο στη Βραζιλία χαρακτήρισε την κλιματική αλλαγή ως μία “συνωμοσία της Αριστεράς”, την ώρα που ο Αμαζόνιος της “ανάπτυξης” παράγει περισσότερο CO₂ από ό,τι απορροφά!

Η παρούσα κλιματική κρίση όμως δεν είναι φυσικό φαινόμενο, αλλά ξεκίνησε και αναπτύσσεται δραματικά από αυτούς που:

• Αρνούνται, ιδιωτικοποιούν, υποβαθμίζουν, καταργούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς (βλ. σιδηρόδρομος στην Ελλάδα) δουλεύοντας επικερδώς για τις αυτοκινητοβιομηχανίες, τους εργολάβους των οδικών δικτύων και τα μεγαθήρια των πολυεθνικών των υδρογονανθράκων.

• Ευνοούν την υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού στις μεγάλες πόλεις (η Ελλάδα πρέπει να έχει το παγκόσμιο ρεκόρ, αφού το μισό περίπου του πληθυσμού της κατοικεί στην πρωτεύουσα!),

• Παραχωρούν φτηνά, τζάμπα ή και με επιδότηση(!) τον φυσικό πλούτο σε κάθε Μυτηλιναίο, Μπόμπολα, Σαββίδη, Κοπελούζο, Eldorado κ.ο.κ.,

• Αποχαρακτηρίζουν δασικές εκτάσεις, οικοσυστήματα, περιοχές NATURA κλπ.

• Νομιμοποιούν αυθαίρετα και ενθαρρύνουν τους καταπατητές της δημόσιας γης και την οικοδόμηση κάθε σπιθαμής ελεύθερου χώρου.

• Προσλαμβάνουν μπάτσους για την προστασία του συστήματός τους, παπάδες για την …ευλογία του και όχι επιστήμονες και πυροσβέστες για την προστασία των οικοσυστημάτων, γιατρούς για την προστασία της υγείας ή εκπαιδευτικούς για την προστασία της ομαλής μορφωτικής και κοινωνικής ανάπτυξης των παιδιών.

• Μετατρέπουν τα ΑΕΙ και την επιστημονική έρευνα σε «θεραπαινίδες» των κερδών των επιχειρήσεων, αντί για εργαστήρια αναζήτησης επιστημονικών λύσεων στα εκρηκτικά οικολογικά προβλήματα.

Δεν «τρελάθηκε ο καιρός» , τρελό είναι το αδηφάγο σύστημα ενός καπιταλισμού «βαμπίρ» που ρουφά το αίμα της Γης και των ανθρώπων για να επιζήσει.

Η περιβαλλοντική κρίση απειλεί πλέον τους όρους ύπαρξης της ανθρωπότητας, είναι ήδη εδώ σαν αποτέλεσμα της πιο άγριας και ληστρικής εκμετάλλευσης, της αρπαγής της φύσης από τον φονικό, ολοκληρωτικό καπιταλισμό της εποχής μας.

Οι επιμέρους πλευρές της: κλιματική κρίση, όξινη βροχή, τρύπα του όζοντος, λεηλασία φυσικών πόρων, ρύπανση και μόλυνση αέρα, νερού και εδάφους κλπ. διαπλέκονται και αλληλοτροφοδοτούνται μεταξύ τους αλλά και με την οικονομική κρίση. Οι παρατεταμένοι καύσωνες πληθαίνουν ανησυχητικά, ευνοούν την ανάπτυξη πυρκαγιών που απελευθερώνουν απίστευτες ποσότητες CO₂, ενώ από την άλλη εξαφανίζουν τους φωτοσυνθετικούς οργανισμούς σε στεριά και θάλασσα μειώνοντας την παραγωγή Ο₂. Η ερημοποίηση τεράστιων εκτάσεων από την λειψυδρία, την όξινη βροχή και τις διαβρώσεις μαζί με την αναζήτηση μικρότερου κόστους οδηγεί στη βιομηχανική γεωργία και κτηνοτροφία που, πέρα από την υποβάθμιση της ποιότητας, γίνεται αιτία για την συνεχή εμφάνιση νέων παθογόνων ιών. Η αναζήτηση ολοένα νέων ενεργειακών πηγών για την υπέρμετρη και εν πολλοίς άχρηστη κοινωνικά βιομηχανική παραγωγή και κατανάλωση ρυπαίνει θάλασσες και βουνά από τις εξορύξεις , ξυρίζει βουνά ολόκληρα για την εγκατάσταση των γιγαντιαίων θηρίων, τις ανεμογεννήτριες των πολυεθνικών, αυξάνει τον κίνδυνο για νέα Τσέρνομπιλ και Φουκοσίμα (που διοχετεύει ραδιενεργά ύδατα στη θάλασσα)

Το κυρίαρχο σύστημα χοντρά -χοντρά ακολούθησε διαχρονικά διάφορες τακτικές. Κατά αρχήν απόκρυψη της τεράστιας οικολογικής καταστροφής που προκαλούσε η ανάπτυξη του, σύμφυτη με την ίδια του την φύση. Όταν αυτή άρχισε να αποκαλύπτεται και να γίνεται ορατή χρησιμοποίησε το δόγμα της ατομικής -συλλογικής ευθύνης :”ο άνθρωπος καταστρέφει το περιβάλλον” ταυτίζοντας το αντι-ανθρώπινο σύστημα του με την ανθρώπινη φύση. Όταν τα πράγματα ζόρισαν χρησιμοποίησε τον φόβο, το “ο σώζων εαυτόν σωθήτω” και την καθηλωτική τρομοκράτηση για το εφιαλτικό μέλλον σε συνδυασμό με το δήθεν αναπότρεπτο πλέον αυτής της πορείας προς τον όλεθρο. Τελευταία την χρησιμοποιεί σαν “νέα ιδέα” της ανάκαμψης της κερδοφορίας του.

Το σύστημα προσπαθεί να βγάλει διπλά κέρδος από τη φύση: από τη λεηλασία της αλλά και από την «προστασία» ή «αποκατάσταση» του περιβάλλοντος.

Η «πράσινη ανάπτυξη», το χρηματιστήριο και η αγορά ρύπων, τα βιοκαύσιμα, η γενίκευση της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας, εμφανίζονται ως «σωτήρια» καπιταλιστική λύση στα δεινά που ο ίδιος ο καπιταλισμός προκαλεί. Οι πολυεθνικές που έσπειραν την καταστροφή βάφονται τώρα «πράσινες» για να κερδίσουν πουλώντας «λύσεις» στα προβλήματα που οι ίδιες δημιούργησαν. Η Shell εν μέσω πολέμου ενεργειακής και οικολογικής κρίσης ανακοίνωσε τριμηνιαία κέρδη 10 δισεκατομμυρίων λιρών, ενώ ο «δικός μας» Mytilineos ανακοίνωσε ετήσιο τζίρο 2 δις ευρώ και διπλασιασμό κερδών στο 116% !!! Στην Θεσσαλονίκη ο Τιτάνας της καύσης απορριμμάτων μοιράζει δενδρύλλια στα σχολεία, ενώ τα δύσοσμα ΕΛΠΕ προτίθενται να γίνουν χορηγοί εργαστηρίων χημείας!

Το οικολογικό ζήτημα αποκτά πλέον πρωτεύουσα πολιτική, κοινωνική, ηθική και ανθρωπολογική σημασία. Δεν απαντιέται μόνο με τα απολύτως αναγκαία άμεσα μέτρα αντίστασης και ανακούφισης ( ενίσχυση δασοπροστασίας, αναδάσωση των καμένων εκτάσεων κλπ.) ούτε με ημίμετρα εγκλωβισμένα στην λογική του συμπτώματος ή της προσαρμογής στο «αναπόφευκτο». Πολύ περισσότερο με την οικολογική «ευαισθησία» και υποκρισία, επίκληση της δια πάσαν νόσον «ατομικής ευθύνης» ούτε βέβαια με την λογική «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».

Είμαστε στο «και πέντε» μιας ολικής καταστροφής και ορισμένες πλευρές της κρίσης τείνουν να αποκτήσουν μη αντιστρεπτές κατευθύνσεις. Η σχέση που συνδέει τον άνθρωπο και τη φύση έχει διαρραγεί σε μεγάλο βαθμό και έχει αποκτήσει ξεκάθαρα ανταγωνιστικά – εχθρικά χαρακτηριστικά. 

Απαιτούνται κολοσσιαίες αλλαγές και ανατροπές που δεν χωράνε στο έδαφος του παρόντος συστήματος παραγωγής, οικονομικής/κοινωνικής οργάνωσης, προτύπων, αξιών και τρόπων κατανάλωσης και ζωής. Το αντίθετο: προϋποθέτουν την ανατροπή του.

Βασικά στοιχεία ενός προγράμματος σωτηρίας και απελευθέρωσης της φύσης αδιάρρηκτα συνδεμένα με μια πορεία κοινωνικής απελευθέρωσης ενδέχεται να είναι :

• Μετασχηματισμός της έννοιας και των σκοπών της ανάπτυξης, των κριτηρίων ευημερίας σε κατευθύνσεις φιλικές προς τη φύση και τους ανθρώπους. Μείωση και δημοκρατικός ανασχεδιασμός της παραγωγής μόνο σε αξίες (παρατεταμένης) χρήσης, κοινωνικά ωφέλιμες και αναγκαίες, τροφή, στέγη, ένδυση, ρεύμα και νερό για όλους. Ολόκληροι κλάδοι παραγωγής όπλων, ναρκωτικών , «προϊόντων ομορφιάς», καταστροφικών κλάδων της βιοτεχνολογίας κ.α. πρέπει να περάσουν στην προϊστορία.

• Απελευθέρωση της αγροτικής παραγωγής από την κυριαρχία του κεφαλαίου, την καπιταλιστική εμπορία και τον εφιάλτη των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων. Στροφή στην συνεταιριστική οικολογική – εκτατική γεωργία και κτηνοτροφία.

• Μείωση της παραγόμενης και καταναλισκόμενης ενέργειας στον «αναπτυγμένο» κόσμο, Κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας. Μείωση στο ελάχιστο και μόνο για τη μεταβατική περίοδο των ορυκτών καυσίμων, όχι σε νέες έρευνες και εξορύξεις. Ανάπτυξη όλων των μορφών ήπιων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε τοπική κλίμακα από ενιαίο αποκλειστικά δημόσιο φορέα ενέργειας, απελευθερωμένες από τη λογική του κέρδους, σε αρμονία με το περιβάλλον

• Μείωση στο ελάχιστο των συσκευασιών και των απορριμμάτων, επαναχρησιμοποίηση, ανταλλαγή, ανακύκλωση, κομποστοποίηση.

• Το τέλος της μονοκρατορίας των ΙΧ και η ενίσχυση οικολογικών και ασφαλών ΜΜΜ και των δικτύων τους. 

• Η αναδιάταξη-σμίκρυνση-αποκέντρωση των πόλεων σε ανθρώπινες διαστάσεις με διασφάλιση στέγης για όλους με σύγχρονες προδιαγραφές, με εκτεταμένες ζώνες πρασίνου και ελεύθερων χώρων, με υποδομές αθλητισμού, πολιτισμού και ψυχαγωγίας

• Κατάργηση της εμπορευματοποίησης των φυσικών πόρων, του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος

• Οι εκτεταμένες αναδασώσεις σε όλη τη Γη για την απορρόφηση των παραγόμενων και των ήδη συγκεντρωμένων ρύπων του CO_2.

• Η προστασία και η επαναφορά των οικοσυστημάτων στις φυσιολογικές τους λειτουργίες.

• Αναγόρευση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε οργανικό στοιχείο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης και διασπορά της σε όλο το κοινωνικό σώμα.

Η ανατροπή του δολοφονικού, καπιταλιστικού μοντέλου παραγωγής και του τρόπου ζωής που επιβάλει, δεν είναι επιθυμία κάποιων, μια ιδεοληψία, μια ουτοπία, ούτε καν όρος βελτίωσης της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά καθίσταται πλέον κατεπείγουσα ανάγκη (και δυνατότητα) για την επιβίωση της Φύσης και του Ανθρώπου. Επιβάλλονται «ακραία κοινωνικά φαινόμενα» για την επίτευξη αυτού του άλματος απελευθέρωσης της Φύσης και του Ανθρώπου.

“Ο άνθρωπος ζει από τη φύση, δηλαδή η φύση είναι το σώμα του, και πρέπει να διατηρήσει ένα συνεχή διάλογο μαζί της, εάν θέλει να μην πεθάνει”

Καρλ Μαρξ

ΠΗΓΗ