Ναυάγιο στην Πύλο: Πόλεμος νεύρων και αντοχής κατά των 9 αποπομπαίων τράγων για το Άγος της Πύλου

Η ελληνική δικαστική εξουσία τεκμηριώνει την υποχρέωση διάσωσης που δεν έβλεπε το Λιμενικό. Αλλά μόνο για την προφυλάκιση των εννέα.

Λουκάς Σταμέλλος

Μετά από διάστημα περίπου δύο μηνών παραδόθηκε η εισαγγελική πρόταση επί των προσφυγών που είχαν καταθέσει οι εννέα Αιγύπτιοι επιβαίνοντες στο αλιευτικό σκάφος που βυθίστηκε σε διεθνή ύδατα στα ανοιχτά της Πύλου στις 14 Ιουνίου. Οι εννέα είχαν προφυλακιστεί με σύμφωνη γνώμη ανακριτή και εισαγγελέα στις 20/6/2023. 

Όλοι οι προφυλακισμένοι είχαν καταθέσει προσφυγές για την ακύρωση του εντάλματος και την άρση της προσωρινής κράτησης καθώς δεν πληρούνταν οι όροι και οι προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος για να επιβληθεί αυτό το έσχατο μέτρο δικονομικού καταναγκασμού. 

Χρειάστηκαν λοιπόν δύο μήνες περίπου για να προτείνει ο εισαγγελέας που «χρεώθηκε» την δικογραφία, και ουσιαστικά άγνωστο παραμένει πότε θα αποφασίσει για το ζήτημα αυτό το αρμόδιο Συμβούλιο Πλημμελειοδικών. Όλο αυτό το χρονικό διάστημα, οι εννέα Αιγύπτιοι ναυαγοί παραμένουν στις φυλακές (οκτώ στο Ναύπλιο και ένας στον Αυλώνα), όπου δεν λαμβάνουν καμία υποστήριξη για το σοκ που υπέστησαν, ως επιζώντες ναυαγίου. 

Η βάση για την προφυλάκισή τους ήταν καταθέσεις που – όπως έχει ήδη αναδειχθεί σε δημοσιεύματα – είχαν ολόκληρα τμήματα κειμένου με copy-paste, ενώ και οι δεύτερες καταθέσεις των μαρτύρων, ενώπιον της ανακρίτριας, είναι γεμάτες αντιφάσεις με τις αρχικές. 

Σύμφωνα με πληροφορίες που έχει στη διάθεσή του το omniatv, ο εισαγγελέας προτείνει να απορριφθούν οι προσφυγές και να παραμείνουν κρατούμενοι, αξιολογώντας τις μόλις εννέα καταθέσεις – από τους συνολικά 104 διασωθέντες – ως επαρκές και αξιόπιστο αποδεικτικό υλικό για τις κατηγορίες σε βάρος των 9 προφυλακισμένων. 

Ο εισαγγελέας δεν ασχολείται καθόλου με το γεγονός ότι δεν υπάρχει και δεν περιγράφεται ούτε στο κατηγορητήριο, ούτε στα εντάλματα, σε ποιο ακριβώς σημείο του ταξιδιού μπήκε το σκάφος αυτό στην ελληνική επικράτεια ώστε να υπάρξει καταρχήν η πράξη της μεταφοράς. Aπ’ όλα τα επίσημα έγγραφα των λιμενικών αρχών, που είναι σε γνώση και των δικαστικών, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το σημείο βύθισης είναι τα 47 ν.μ. Νοτιοδυτικά της Πύλου, δηλαδή τα διεθνή ύδατα.

Στην προσφυγή τους οι 9 κατηγορούμενοι έχουν αναφερθεί στην απόφαση 2070/2017 του Αρείου Πάγου, η οποία είχε κρίνει ότι δεν υφίσταται δικαιοδοσία της Ελλάδας για ποινική δίωξη, εφόσον ένα σκάφος δεν βρίσκεται τουλάχιστον μέσα στην αιγιαλίτιδα ζώνη της χώρας. Ο εισαγγελέας, όμως, στην πρότασή του προσπαθεί να αντικρούσει αυτό το επιχείρημα με ένα τεράστιο λογικό άλμα: επικαλείται άλλες, άσχετες αποφάσεις του Αρείου Πάγου, οι οποίες αναφέρονται σε εντελώς διαφορετικές υποθέσεις, που σκάφη είχαν πράγματι εισέλθει στην ελληνική επικράτεια. 

Διαβάστε επίσης: Ναυάγιο στην Πύλο: Ζητήματα διεθνούς δικαίου ως προς τη διάσωση στη θάλασσα και την προστασία της ανθρώπινης ζωής

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι ο μόνος λόγος για τον οποίο οι ναυαγοί πάτησαν σε ελληνικό έδαφος ήταν η μεταφορά των επιζώντων στην Καλαμάτα από το Λιμενικό Σώμα. Μετά δηλαδή από το ναυάγιο, με την επιχείρηση διάσωσης – που πραγματοποιήθηκε με τεράστια καθυστέρηση, όπως αναφέρουν σχεδόν όλοι οι επιζώντες και προκύπτει και από το αποδεικτικό υλικό.

Στην εν λόγω εισαγγελική πρόταση, βλέπουμε το εξής θαυμαστό: ο εισαγγελέας έρχεται να τεκμηριώσει την ύπαρξη της ζώνης έρευνας και διάσωσης, καθώς και την υποχρέωση του Λιμενικού Σώματος για έρευνα και διάσωση μέσα σε αυτήν. Όχι όμως για να ασχοληθεί με τα γεγονότα που οδήγησαν στο ναυάγιο, αλλά σε μια απελπισμένη προσπάθεια να κατασκευάσει ποινική δικαιοδοσία της Ελλάδας σε διεθνή ύδατα. 

Ο εισαγγελέας χρησιμοποιεί επίσης φανταστικές κατασκευές, όπως την “de facto ποινική δικαιοδοσία”. Τέτοιο πράγμα βέβαια δεν υφίσταται. Οι ποινικοί νόμοι, εκ φύσεως, ισχύουν στις δικαιοδοσίες που οι ίδιοι περιγράφουν λεπτομερώς. Έχουν δηλαδή γεωγραφικά όρια “de jure” και όχι “de facto”. 

Εκτιμώντας πως το Συμβούλιο που θα αποφασίσει για την τύχη των προφυλακισμένων ναυαγών (και της ίδιας της υπόθεσης) θα πραγματοποιηθεί μέσα στις επόμενες ημέρες, επικοινωνήσαμε με συνηγόρους των κατηγορουμένων. 

Παρότι επέλεξαν σε αυτή τη χρονική στιγμή και εν αναμονή τη απόφασης να μην τοποθετηθούν επί της ουσίας της εισαγγελικής πρότασης, επιβεβαίωσαν πως αυτή έχει παραδοθεί, και μας ενημέρωσαν πως έχουν προβεί ήδη στις προβλεπόμενες νομικές ενέργειες εναντίον της, ενώ κατά τις επόμενες ημέρες θα προχωρήσουν και σε περαιτέρω ενέργειες που αφορούν άλλες πτυχές της δικογραφίας.

Αναρωτιέται λοιπόν κανείς για το προφανές.

Από την ίδια τη στάση του Λιμενικού, από την πρώτη στιγμή εντοπισμού της ψαρότρατας, στις 13 Ιουνίου, φαίνεται καθαρά ότι δεν υπήρχε οποιαδήποτε εγκληματική ενέργεια παρά μόνο ανάγκη διάσωσης, παρ’ ότι κι αυτή την αρνήθηκε το Λιμενικό αρχικά. Πώς λοιπόν έρχεται η εισαγγελική αρχή εκ των υστέρων, μετά από το ναυάγιο, να ισχυριστεί ότι εντέλει υπήρξαν παράνομες πράξεις και, μάλιστα, υπό την ποινική δικαιοδοσία της Ελλάδας σε διεθνή ύδατα;

Μήπως οι κατηγορίες εφευρέθηκαν και αποδόθηκαν μετά το ναυάγιο, μόνο και μόνο για να συσκοτιστεί η ύπαρξη ευθύνης του Λιμενικού και να βρεθούν αποπομπαίοι τράγοι* που μπορούσαν να εξυπηρετήσουν την επικοινωνιακή στρατηγική των «κακών διακινητών» που ευθύνονται για τους θανάτους; Για περίπου 650 θανάτους, που συνέβησαν τουλάχιστον υπό την εποπτεία, αν όχι ως αποτέλεσμα των ενεργειών του ελληνικού Λιμενικού Σώματος. 650 θανάτους ανθρώπων που ταξίδευαν για μια καλύτερη ζωή.

Κάτι που στην αρχαιότητα θα ονομαζόταν «άγος». Το Άγος της Πύλου**.

—

* αποπομπαίος τράγος: έκφραση που προέρχεται από το βιβλίο του Λευιτικού (κεφ. Ιϛ´, στ. 10), στο οποίο περιγράφεται μέρος των τελετουργικών για την Ημέρα του Εξιλασμού. Ο αρχιερέας θα φόρτωνε συμβολικά τις αμαρτίες όλου του λαού πάνω σε έναν τράγο, τον οποίο κατόπιν θα απέπεμπε προς την έρημο να περιπλανιέται μέχρι να πεθάνει. 

** άγος: αρχαία ελληνική λέξη που δήλωνε το βάρος της ευθύνης για ένα ανοσιούργημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το περίφημο «Κυλώνειον άγος», η σφαγή των οπαδών του Κύλωνα που είχαν προσφύγει ως ικέτες στον Παρθενώνα, πράγμα που παραβίαζε την ιερότητα της ικεσίας. Για τη λύση του Κυλώνειου Άγους ο Σόλωνας πρωτοστάτησε στην καταδίκη σε εξορία της πολιτικής οικογένειας των Αλκμεωνιδών που θεωρούνταν υπεύθυνοι.