 |
| Φωτογραφία της Καίτης Φούσκη, στο Κάστρο Μυκόνου/εκκλησία Παραπορτιανή 1996 |
Στη Μύκονο τα τελευταία χρόνια έχει χαθεί το όριο μεταξύ κράτους και παρακράτους!
Δεν υπάρχουν πια δημοσιεύματα που να εξυμνείται το νησί γιατί ουσιαστικά δεν υπάρχει και μια «θετική» πραγματικότητα η οποία να μπορεί να υπερβεί τις άλλες κυρίαρχες και μαύρες πραγματικότητες που σχετίζονται κυρίως με την καταστροφική δράση τοπικών, εθνικών και διεθνών συστημάτων εξουσίας, προνομίων και βίας στις ζωές μας. Τις κοινώς λεγόμενες μαφίες.
«Πάνω από 100 μπράβους και δέκα συμμορίες» μας χρέωναν ήδη από το καλοκαίρι άρθρα εφημερίδων (βλ. «Το Βήμα», 26/6/2022).
Η καταδικαστέα επίθεση στον αρχαιολόγο Μανώλη Ψαρρό και εμμέσως (;) στο κράτος και στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων -έναν έως τώρα θεσμό με κύρος και με πολύ χρήσιμους δημόσιους λειτουργούς για τη βιωσιμότητα των νησιωτικών οικισμών/κοινωνιών- αποτελεί ένα σημείο συναγερμού.
Αυτό που συνέβη πρέπει να ξεσηκώσει και να συσπειρώσει όχι μόνο όσους από τους κατοίκους της Μυκόνου διατηρούν ακόμη καθαρό μυαλό και κρίση, αλλά και τους κατοίκους των υπόλοιπων Κυκλάδων γιατί όλα τα νησιά βρίσκονται στον σφικτό εναγκαλισμό ομάδων συμφερόντων που επιβάλλουν τις δικές τους πολιτικές αποφάσεις, νομοθεσίες, αποδυναμώνουν και επηρεάζουν θεσμούς όπως την τοπική αυτοδιοίκηση, απειλούν και όποτε μπορούν εξοντώνουν ηθικά, ψυχικά με μηνύσεις, απειλές και βιαιοπραγίες δημοτικούς συμβούλους και πολίτες από ομάδες της κοινωνίας πολιτών, διαλύουν το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον των Κυκλάδων.
Είμαστε πέρα από το όριο σωτηρίας, αλλά, έστω και αργοπορημένα, ας δούμε πώς θα σταματήσει το ξεπούλημα της γης για «αναπτυξιακά σχέδια και στρατηγικές επενδύσεις», για το οποίο βέβαια οι γηγενείς κάτοικοι έχουμε τεράστια ευθύνη αφού πάνω από τα 2/3 του νησιού πουλήθηκαν σε ιδιοκτήτες και κατασκευαστικές εταιρείες που χρησιμοποιούν τη γη και τα οικήματα ως κεφάλαιο σε μια απρόσωπη και χωρίς ηθικούς φραγμούς καπιταλιστική αγορά. Οι κεντρικές κυβερνητικές πολιτικές κινούνται επίσης τις τελευταίες δεκαετίες συστηματικά στην κατεύθυνση του ξεπουλήματος και της υφαρπαγής της γης των Κυκλάδων - και όχι μόνο.
Η γη στη Μύκονο άρχισε να ξεπουλιέται από τη δεκαετία του 1980 και τη δεκαετία του 1990 έγινε η κυρίαρχη συνθήκη. Στο πλαίσιο της διδακτορικής μου έρευνας που διεξήγαγα εκείνη την περίοδο κατέγραψα ενδεικτικά στο υποθηκοφυλακείο Μυκόνου 2.500 συμβολαιογραφικές πράξεις αγοροπωλησιών μόνο για τη διετία 1994-1995!
Γι’ αυτήν την υπερδόμηση και περιβαλλοντική καταστροφή ήδη έχουμε μιλήσει ως κοινωνία πολιτών από τη δεκαετία του 1990 μέσα από τις εκδοτικές μας δραστηριότητες (βλ. εφημ. «Η Μυκονιάτικη») και τους πολιτικούς μας αγώνες (προσφυγές στο ΣτΕ για τη μαρίνα, το λιμάνι και στο ΤΑΙΠΕΔ, κάθοδος σε δημοτικές εκλογές).
Ετσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, ποιος μπορεί πλέον να ισχυριστεί ότι η εντοπιότητα, η αίσθηση του τόπου και οι συνδέσεις μας με το νησί ορίζονται με όρους ιδιοκτησίας μιας πατρο/μητρογονικής γης που φέρει τις γενεαλογικές μνήμες μας; Μόνο συμβολικά πλέον αντιλαμβανόμαστε την τοπικότητά μας (λίγο από τα παρατσούκλια, λίγο από τους πολιτιστικούς συλλόγους) και μάλιστα έχουμε δημιουργήσει και νέες μετα-τουριστικές κατηγορίες συμπερίληψης σε μια ταυτότητα που αφορά τη θαυμαστή «μυκονιάτικη επιχειρηματικότητα».
Εστω και αργά είναι καιρός να μάθουμε από τους τρόπους που άλλες κοινωνίες αντιμετώπισαν τη μαφία. Παραδείγματα από τη Σικελία δείχνουν πώς μέσα από συλλογικούς αγώνες και δίκτυα αλληλεγγύης στον τουρισμό, τοπικοί φορείς και τουριστικοί παράγοντες εργάστηκαν για να υποστηρίξουν εκείνα τα εστιατόρια, ξενοδοχεία, ξενώνες και αγροτικές επιχειρήσεις που αντιπαρατέθηκαν στη μαφία και σε μια μεγάλη εκστρατεία κινητοποίησης πέτυχαν να καταπολεμήσουν την πληρωμένη προστασία της και την εμπλοκή της στην τουριστική οικονομία του Παλέρμο. Δημιουργώντας συμμαχίες κατάφεραν να αντιταχθούν στο διεφθαρμένο σύστημα εξουσίας και υποτέλειας στη μαφία του Νότου.
Είναι επιτέλους καιρός να οξυνθούν τα αντανακλαστικά της εκπαιδευτικής κοινότητας και κυρίως των Τμημάτων Διοίκησης και Τουρισμού ανά τη χώρα και να αρχίσουν να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση μελετώντας περισσότερο κριτικά, πιο δυναμικά και ουσιαστικά τις νέες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες που διαμορφώνονται από την τουριστική ανάπτυξη στον 21ο αιώνα.
Είναι πλέον επείγουσα ανάγκη να διδάσκουν και να μιλούν πιο θαρραλέα για ζητήματα ηθικής του τουρισμού του 21ου αι. που, από διακύβευμα εκδημοκρατισμού των κοινωνιών και ισότητας των ευκαιριών, από συνθήκη κοσμοπολιτισμού και κοινωνικής κινητικότητας, έχει φτάσει να είναι συνώνυμος με την κυριαρχία ομάδων εξουσίας της μαύρης οικονομίας και του ξεπλύματος χρήματος. Να εκπαιδεύουν περισσότερο πολύπλευρα τους/τις φοιτητές/τριές τους.
Οχι μόνο ως εξειδικευμένα στελέχη, ως τεχνοκράτες του τουρισμού και μελλοντικούς CEO, αλλά και ως ευαισθητοποιημένους πολίτες με οξυμένη ματιά και με ανθρωποκεντρικά, ποιοτικά μεθοδολογικά εργαλεία ερμηνείας των νέων τουριστικών πραγματικοτήτων που διαμορφώνονται υπό τις άγριες συνθήκες του ύστερου καπιταλισμού. Να αναδείξουν με τόλμη αυτά τα επείγοντα ζητήματα και να συμβάλουν με ουσιαστικές προτάσεις αντιμετώπισης.
Εστω και αργά είναι καιρός οι τοπικές κοινωνίες των Κυκλάδων και πιο συγκεκριμένα η πολυσύνθετη και κατακερματισμένη κοινωνία της Μυκόνου συλλογικά και αποφασιστικά να αναλάβει ευθύνες και δράση και να αρχίσει να (ξανα)εφαρμόζει το ηθικό επιχειρείν, που μπορεί να αποφέρει πολύ λιγότερα υλικά κέρδη αλλά θα μας ξαναδώσει αξιοπρέπεια, ψυχική γαλήνη, ασφάλεια και ελπίδα ότι δεν θα αναγκαστούμε να εγκαταλείψουμε το νησί αφήνοντάς το στο έλεος της βίας, της μαφίας και των αετονύχηδων. Αναγκαίο να αρχίσει να εξοικειώνεται με τους σκληρούς δημόσιους ελέγχους όλων των επιπέδων και με τα όρια στα μεγέθη και ίσως και τις μειώσεις στους αριθμούς των τουριστών.
Είμαστε πλέον πέρα από τον κόμπο και το χτένι αλλά έστω και τώρα οι δημοτικές και κυβερνητικές αρχές ας πάρουν δραστικές αποφάσεις, εμπράκτως να δείξουν ότι υπερασπίζονται τους πολίτες αυτής της ταλαίπωρης χώρας, τη βιωσιμότητα των Κυκλαδονησιών, τους εναπομείναντες αγροτικούς πόρους οικονομίας τους, τους φορείς-συμμάχους στην «απομαφιοποίηση» όπως η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.
Ας ακούσουν όλα τα δυνατά σήματα που ακούγονται πια από παντού. Να επανατοποθετηθούν κριτικά σε κάθε σχέδιο ιδιωτικοποίησης, σε κάθε αίτημα και σχέδιο στρατηγικής επένδυσης, σε κάθε περιβαλλοντική μελέτη. Να υπερασπιστούν τα κοινά με ουσιαστικά νομοθετήματα, το δημόσιο συμφέρον όλων των νησιωτών, ό,τι έχει απομείνει από αδόμητο χώρο και μυκονιάτικο κυκλαδίτικο τοπίο. Στο μέτωπο εναντίον της μαφίας θέλουμε τις Αρχές συμμάχους.
Από την τραγωδία των Τεμπών μέχρι τον ξυλοδαρμό του αρχαιολόγου από τους μαφιόζους δεν υπάρχει άλλος χρόνος, άλλες δικαιολογίες.
*Κοινωνική ανθρωπολόγος - μεταδιδακτορική ερευνήτρια (Πανεπιστήμιο Κρήτης). Συνεπιμελήτρια-συγγραφέας του βιβλίου Δ. Νάζου, Μ. Νικολακάκη και Μ. Τζανάκη (επιμ.) «Ταξίδια χωρίς προορισμό. Κριτικές προσεγγίσεις στις τουριστικές σπουδές», 2022, Εκδόσεις Νήσος
ΣΧΕΤΙΚΑ:
-Το ρεπορτάζ της "Εφ.Συν.": Ερωτήματα για την εγκληματική επίθεση στον Μανώλη Ψαρρό
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου