Ως ευρωπαϊκό πρότυπο, αντιπροσωπεύει μια κατά μέτωπο επίθεση στη διεθνή προστασία των προσφύγων
Η Κοινή Δήλωση/«Συμφωνία» ΕΕ-Τουρκίας, η οποία υπογράφηκε στις 18 Μαρτίου 2016, εξακολουθεί να προωθείται ως το μοντέλο για το πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια μελλοντική ευρωπαϊκή πολιτική για τους πρόσφυγες.
Το γεγονός είναι: η λεγόμενη προσφυγική συμφωνία συντρίβεται και στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Στην Τουρκία, κυριολεκτικά: πάνω από 1,5 εκατομμύριο άτομα που αναζητούν προστασία είναι επίσης μεταξύ των θυμάτων του καταστροφικού σεισμού και αντιμετωπίζουν μια κατάσταση όπου θα μείνουν χωρίς να έχουν τίποτα. Στην Ελλάδα, δεκάδες χιλιάδες αιτούντες/ούσες προστασία έχουν στερηθεί τα δικαιώματά τους και βιώνουν μια συνθήκη εξευτελισμού στα ελληνικά νησιά από τον Μάρτιο του 2016.
«Η συμφωνία είναι ένας εφιάλτης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εκπροσωπεί την αποχώρηση της ΕΕ από τη διεθνή προστασία των προσφύγων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, εξακολουθεί να προωθεί την κανονικοποίηση και διεύρυνση αυτών των πολιτικών, θέτοντας σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και την ίδια τη δημοκρατία.»
Διαδικασίες συνόρων, κράτηση και υποτιθέμενες «ασφαλείς τρίτες χώρες»
Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και η τρέχουσα πρακτική στην Ελλάδα δείχνουν πόσο επικίνδυνες είναι οι διαδικασίες συνόρων και η έννοια της τρίτης χώρας για την προστασία των προσφύγων.
Στην Ειδική Σύνοδο Κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Ευρώπης στις 9 Φεβρουαρίου 2023, συμφωνήθηκε ότι η έννοια των «ασφαλών τρίτων χωρών» πρέπει να χρησιμοποιείται εντατικότερα, και ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για το Άσυλο πρέπει να παράσχει κατευθυντήριες γραμμές. Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, τα κριτήρια για «ασφαλείς τρίτες χώρες» πρόκειται να μειωθούν σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην υπάρχει σχεδόν τίποτα που να εμποδίζει τη μαζική απόρριψη ατόμων στην ΕΕ, που έχουν στην πραγματικότητα δικαίωμα προστασίας.
Η «συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας» σηματοδοτεί και καταδεικνύει την απόκλιση από τις βασικές αρχές του κράτους δικαίου.
Η οπισθοδρόμηση του κράτους δικαίου στην Ελλάδα συνεχίζεται ανησυχητικά και συστηματικά και οι κυβερνητικοί και κρατικοί χειρισμοί των προσφυγικών ζητημάτων αποτελούν μια από τις πιο σοβαρές απειλές για τη λειτουργία του και για το δημοκρατικό κεκτημένο της χώρας. Αποτέλεσμα της «συμφωνίας» ήταν και είναι η αποστέρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των προσφύγων, η αμφισβήτηση του δικαιώματος στο άσυλο, ο περιορισμός και η κράτηση των αιτούντων άσυλο, και τέλος, η αποτροπή τους από την είσοδο και παραμονή σε έδαφος της ΕΕ.
Ωστόσο, η συμφωνία συνεχίζει να επιφέρει ολέθρια αποτελέσματα στη ζωή χιλιάδων προσφύγων στα ελληνικά νησιά, με την άνευ όρων και εκτός ορίων ομηρία και τον αποκλεισμό τους από την δικαιούμενη και προβλεπόμενη προστασία. Ταυτόχρονα, εξελίσσονται παράνομες πρακτικές αποτροπής και άτυπων αναγκαστικών επιστροφών αιτούντων άσυλο από την πρόσβαση σε ελληνικό και ευρωπαϊκό έδαφος, όπως καταγράφεται και στην πρόσφατη Ενδιάμεση Έκθεση του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών και στις πρωτοφανείς σε αριθμό παρεμβάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) προς τις ελληνικές αρχές το τελευταίο έτος.
Στην «επέτειο» των 7 χρόνων της «Συμφωνίας» το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), με την υπ’ αριθμ.177/2023 απόφασή του, επισφραγίζει πλέον με τον πιο επίσημο τρόπο την αποτυχία της. Το ΣτΕ αναγνωρίζει το προφανές: το γεγονός ότι η Συμφωνία δεν λειτουργεί, καθώς η Τουρκία αρνείται, εδώ και τρία χρόνια πλέον, την πρόσβαση στο έδαφός της και την επιστροφή των αιτούντων άσυλο που απορρίπτονται από τις ελληνικές αρχές, στη βάση της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας». Έτσι, η Ολομέλεια του ΣτΕ απέστειλε προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της ΕΕ, ενώ παράλληλα, με ισχυρή πλειοψηφία πρόκρινε την ακύρωση της κοινής απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών και του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, στο σημείο όπου καθορίζεται με αυτήν η Τουρκία ως «ασφαλής τρίτη χώρα» για τους αιτούντες διεθνή προστασία με χώρα καταγωγής τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία.
«Στην 'επέτειο' των 7 χρόνων της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, το Ελληνικό Συμβούλιο της Επικρατείας επισφραγίζει πλέον με τον πιο επίσημο τρόπο την αποτυχία της, καταδεικνύοντας, όπως στην περίφημη παραβολή, ότι ‘ο Αυτοκράτορας δεν έχει ρούχα’ και αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι η συμφωνία απλά δεν λειτουργεί. Αυτές οι πολιτικές δεν είναι ούτε νομότυπες ούτε βιώσιμες για την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελλάδα και οφείλουν να τερματιστούν. Είναι θέμα δημοκρατίας και έχει σημασία».
Στην πραγματικότητα σήμερα, ενώ το ελληνικό μέρος της συμφωνίας καταρρέει, η ΕΕ ενισχύει αυτές τις πολιτικές και αρνείται να ελέγξει τη συμμόρφωση με το ενωσιακό δίκαιο. Η κοινή καταγγελία PRO ASYL και RSA που κατατέθηκε πέρυσι, εξακολουθεί να μην έχει απαντηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ καλούνταν ακριβώς να κινήσει άμεσα διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Ελλάδας για συστημικές παραβιάσεις του διεθνούς και κοινοτικού δικαίου, λόγω της αυθαίρετης απόρριψης των αιτήσεων ασύλου, με βάση την έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας», και της παρεμπόδισης της πρόσβασης προσφύγων στις διαδικασίες ασύλου.
- Την άμεση κατάργηση της «Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας» και τη δρομολόγηση ριζικά διαφορετικών πολιτικών από εκείνες της αποτροπής και της στρατιωτικοποίησης των εξωτερικών συνόρων,
- Συμμόρφωση και σεβασμό της αρχής της μη επαναπροώθησης στη στεριά ή στη θάλασσα,
- Τη διασφάλιση ασφαλών διόδων για τους αιτούντες άσυλο, για να τερματιστούν επιτέλους οι διαδρομές του θανάτου, και να διασφαλιστεί η τήρηση του θεμελιώδους δικαιώματος στο άσυλο – επιπλέον σήμερα, μετά τον καταστροφικό σεισμό σε Τουρκία και Συρία, οφείλει να διασφαλιστεί η ύπαρξη ασφαλών διόδων και συγκεκριμένων μηχανισμών, όπως οι μη-γραφειοκρατικές βίζες, η οικογενειακή επανένωση και η μετεγκατάσταση για τους Σύρους αλλά και τους Αφγανούς και Ιρανούς πρόσφυγες που επλήγησαν από τον σεισμό και βρίσκονται εγκλωβισμένοι/ες στην Τουρκία, επιθυμώντας να αιτηθούν για άσυλο στην ΕΕ,
- Τη δημιουργία και διατήρηση ενός μόνιμου μηχανισμού μετεγκατάστασης ευρείας κλίμακας εντός των κρατών μελών της ΕΕ,
- Την άμεση άρση του «γεωγραφικού περιορισμού» που εφαρμόζεται στα νησιά, τη μετάβαση των αιτούντων άσυλο σε κατάλληλες συνθήκες στην ενδοχώρα, την ουσιαστική συνολική ενίσχυση του συστήματος υποδοχής, και τέλος
- Τη ριζική αλλαγή πολιτικής υποδοχής και ασύλου στην Ελλάδα και τη διασφάλιση βασικών αρχών διεθνούς προστασίας και κράτους δικαίου που παραβιάζονται συστηματικά στην Ελλάδα, με ολέθριες συνέπειες σε ανθρώπινες ζωές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου