Νερό: Μία ακόμη προσπάθεια προς την ιδιωτικοποίηση, με «Ρυθμιστική Αρχή», εν μέσω πένθους

Το τριήμερο εθνικό πένθος δεν φάνηκε ικανό να σταματήσει τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Κώστα Σκρέκα, που κατέθεσε ένα τεράστιο πολυνομοσχέδιο στη Βουλή, μέσα στο οποίο, προβλέπεται η επέκταση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε «Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων». Το ερώτημα είναι, σε τι χρειάζεται μία «Ρυθμιστική Αρχή» για το Νερό, από τη στιγμή που, με συνεχείς αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, το Νερό ορίζεται ως αποκλειστικά δημόσιο αγαθό. «Για μας είναι προφανής ο λόγος: Θέλουν λυσσαλέα να μπουν και στην αγορά του νερού, να ελέγξουν ακόμα ένα κοινωνικό αγαθό, μετά την Ενέργεια, την Υγεία, την Παιδεία» τόνισε στο TPP ο Ηλίας Κορλός, Πρόεδρος του Επιστημονικού Συλλόγου της ΕΥΔΑΠ, εξηγώντας τα πολύ σοβαρά ζητήματα που τίθενται, τόσο για τις μεγάλες Εταιρείας Ύδρευσης της χώρας, όσο και για τις περίπου 100 δημοτικές εταιρείες.

ΦΩΤΟ Alexandros Michailidis / SOOC

 

του Θάνου Καμήλαλη

 

Όπου ακούμε για «Ρυθμιστική Αρχή», εννοείται κάποιου είδους ιδιωτικοποίηση, με μόνο σκοπό το κέρδος. Για παράδειγμα, η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων δημιουργήθηκε το 2010, όταν ο ΟΣΕ είχε κοπεί σε κομμάτια και σχεδιαζόταν η ιδιωτικοποίηση του τμήματος που θα απέδιδε κέρδη στον «επενδυτή». Το ξεπούλημα ήρθε 7 χρόνια αργότερα.

Στο ζήτημα του νερού, οι επίμονες προσπάθειες ιδιωτικοποίησης, με οποιονδήποτε τρόπο, μπλοκάρονται στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Το ΣτΕ, εξέδωσε τον Φεβρουάριο του 2022 μία απόφαση – σταθμό, κατοχυρώνοντας τον δημόσιο έλεγχο στο νερό και απαιτώντας την επιστροφή των μετοχών της ΕΥΔΑΠ – ΕΥΑΘ, που είχαν μεταβιβαστεί στο Υπερταμείο το 2016, πίσω στο Δημόσιο.

Τι έκανε η κυβέρνηση;

Ακύρωσε την απόφαση του ΣτΕ. Τον Ιούλιο του 2022, το Υπουργείο Περιβάλλοντος πέρασε νόμο με τον οποίο προβλέπεται ότι το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών παραμένει στο Υπερταμείο «και ούτε επιστρέφεται, ούτε παραχωρείται». Παράλληλα, σκανδαλωδώς, φρόντισε να θωρακιστεί από το σενάριο νέας προσφυγής στο ΣτΕ, από τους εργαζόμενους στις εταιρείες ύδρευσης. Επειδή για να προσφύγει κάποιος στο ΣτΕ απαιτείται να υπάρχει μία διοικητική πράξη, την οποία θέλει να προσβάλει, στον νέο νόμο προβλέφθηκε ότι «δεν απαιτείται επανάληψη προβλεπόμενων ενεργειών από τη νομοθεσία». Οι εργαζόμενοι περιμένουν την απόφαση της Επιτροπής Συμμόρφωσης του ΣτΕ.

Την ώρα που συνέβαιναν αυτά, η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσπαθούσε να δώσει σε ιδιώτες, μέσω ΣΔΙΤ (Σύμπραξης Ιδιωτικού και Δημοσίου Τομέα) το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα της Αττικής, ένα τεράστιο έργο, με προϋπολογισμό ύψους 291 εκατ ευρώ, που αφορούσε την υδροδότηση ολόκληρης της Αθήνας. Σκανδαλωδώς ξανά, από τον διαγωνισμό εξαιρέθηκε η δημόσια ΕΥΔΑΠ. Για το έργο έφτασαν στην τελική ευθεία δύο κοινοπραξίες, οι ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – ΗΛΕΚΤΩΡ και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Intrakat. Τα σχέδια αυτά κατέρρευσαν πάλι στο Συμβούλιο της Επικρατείας, που ακύρωσε τη ΣΔΙΤ, τασσόμενο ξανά υπέρ του δημοσίου ελέγχου στο νερό.

Τέλος, τον Δεκέμβριο του 2022, το Συνταγματικό Δικαστήριο μπλόκαρε τα κυβερνητικά σχέδια και για την εμπορική τιμολόγηση του νερού

Τώρα, σύμφωνα με τους εργαζόμενους, έρχεται μία ακόμη απόπειρα ιδιωτικοποίησης, αυτήν τη φορά μέσω της δημιουργίας «Ρυθμιστικής Αρχής» για το Νερό. Με ένα πολυνομοσχέδιο  εκατοντάδων σελίδων, που κατατέθηκε στη Βουλή την περασμένη Πέμπτη, εν μέσω μάλιστα του τριήμερου εθνικού πένθους προβλέπεται μεταξύ πολλών αλλων «η μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων» καθώς και «η διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων» αλλά και η «ενίσχυση της υδατικής πολιτικής».

«Οι ρυθμιστικές αρχές υπάρχουν σε αγορές όπως οι τηλεπικοινωνίες ή άλλα ζητήματα που άνοιξαν στη χώρα μας ως αγορές και εκεί υποτίθεται ότι χρειάζεσαι μια τέτοια αρχή έτσι ώστε να περιορίζει αυτό το ολιγοπώλιο» εξήγησε στο TPP, στη «Φάρμα των Ζώων» ο Ηλίας Κορλός, Πρόεδρος του Επιστημονικού Συλλόγου της ΕΥΔΑΠ.

«Εδώ πρόκειται για ένα άλλο ζήτημα. Στο νερό ευτυχώς, χάρη στις προσπάθειες των κινημάτων, των πολιτών, των εργαζομένων στον κύκλο του νερού, καταφέραμε να έχουμε μια σειρά αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας ως εργαλεία για να μην προχωρήσουνε στην αγορά, στο άνοιγμα της αγοράς στο νερό. Ευτυχώς δηλαδή μέσα από την ευαισθησία που επέδειξε σ’ αυτό το ζήτημα το ΣτΕ καταφέραμε να υπάρχει ακόμα το νερό και να λειτουργεί σε ένα σημαντικό βαθμό κάτω από την προστασία του κράτους και τον έλεγχο του κράτους. Το νερό ανήκει στο Δημόσιο, στον δημόσιο έλεγχο, η ΕΥΔΑΠ ευτυχώς μετά τις αλλεπάλληλες αποφάσεις και η ΕΥΑΘ συνεχίζουν να ελέγχονται από το Δημόσιο, παρότι έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η ΔΕΥΑ, οι δημοτικές επιχειρήσεις ανά την Ελλάδα, γύρω στις 120, λειτουργούν στα πλαίσια των δήμων, σαν δημοτικές επιχειρήσεις, χωρίς να έχουν κάποιο κέρδος, αλλά κυρίως με γνώμονα να παρέχουν νερό στους πολίτες. Γιατί λοιπόν προχωράνε στην ίδρυση μιας αρχής τέτοιας; Μία αρχή η οποία δεν είναι μια καινούρια, απλώς διευρύνεται η γνωστή ΡΑΕ».

 

«Θέλουν λυσσαλέα να μπουν στην αγορά του νερού, να ελεγξουν ένα ακόμα κοινωνικό αγαθό»

Το «γιατί;» είναι ρητορικό ερώτημα για τους εργαζόμενους, καθώς πιστεύουν πως «είναι προφανής ο λόγος. Θέλουν, λυσσαλέα θα λέγαμε, να μπουν και στην αγορά του νερού, να ελέγξουν και ένα άλλο κοινωνικό αγαθό, μετά το ρεύμα ή οποιοδήποτε άλλο, την Υγεία, την Παιδεία».

Εκτός από την απόπειρα ιδιωτικοποίησης, στο νομοσχέδιο προβλέπονται και άλλες ρυθμίσεις που θα βάλουν σοβαρά εμπόδια στην εύρυθμη λειτουργία των εταιρειών ύδρευσης. «Αυτή η συγκεκριμένη αρχή, με ένα ελάχιστο προσωπικό 2-3 ατόμων, θα προσπαθεί να ελέγχει και να πιστοποιεί το σύνολο των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο χώρο του νερού. Θα πρέπει δηλαδή ένας οργανισμός, όπως είναι η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ, που έχει ένα πολυσύνθετο έργο, να πιστοποιείται από έναν ή δύο υπαλλήλους της Ρυθμιστικής Αρχής. Να δίνονται άδειες παρόχων και όλα αυτά, που είναι ασύλληπτα για τη δική μας πραγματικότητα».

Παράλληλα, η Ρυθμιστική Αρχή αναβαθμίζεται θεσμικά και οι πράξεις της δεν θα ελέγχονται από τον αρμόδιο Υπουργό, γεγονός που θα διευκολύνει και τη μετακύλιση της ευθύνης όταν θα υπάρχουν αντιδράσεις. Η δικηγόρος Κατερίνα Γεωργιάδου, που εκπροσώπησε τους εργαζόμενους στο ΣτΕ, γράφει σε άρθρο της:

«Η μεταφορά κρίσιμων αποφασιστικών, ελεγκτικών και κυρωτικών αρμοδιοτήτων στον τομέα των υδάτων σε Ρυθμιστική Αρχή, η οποία δεν υπάγεται ούτε καν στην εποπτεία του Δημοσίου και οι πράξεις της είναι άμεσα εκτελεστές και πλήρως ανέλεγκτες από τον αρμόδιο Υπουργό, συνιστά από την πλευρά του Κράτους απεμπόλιση εξουσίας του σε δημόσια αγαθά και απώλεια δημοσίου ελέγχου».

H Ρυθμιστική Αρχή θα πληρώνεται με ποσοστό επί του τζίρου των Εταιρειών Ύδρευσης

Οι εργαζόμενοι στις Εταιρείες Ύδρευσης καταγγέλλουν και το άρθρο 20 του πολυνομοσχεδίου, σύμφωνα με το οποίο η διορκωμένη αυτή Ρυθμιστική Αρχή θα χρηματοδοτείται και από «ποσοστό επί του ετήσιου κύκλου εργασιών των παρόχων υπηρεσιών ύδατος, εξαιρουμένων των Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων, το οποίο καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Εσωτερικών.»

Σε ανακοίνωσή της, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης τονίζει ότι η «Αρχή» αυτή θα μπορεί να:

«Επιβάλει υπέρογκα πρόστιμα, και επιβαρύνει οικονομικά με τα τέλη που εισπράττει από τις Δημόσιες επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης και τις ΔΕΥΑ, εισπράττοντας ποσοστό επί του συνολικού ετήσιου κύκλου εργασιών των παρόχων υπηρεσιών ύδατος, ούτε καν επί των καθαρών κερδών τους. Ακόμη και με ζημίες, θα υποχρεούνται να δίνουν χρήματα για την λειτουργία της νέας ΡΑΕ».

Ο Ηλίας Κορλός σχολίασε σχετικά στο TPP:

«Καταλαβαίνετε ότι για μια δημοτική επιχείρηση που λειτουργεί με δυσκολίες, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, το να επιβάλεις σε μία τέτοια επιχείρηση που προσπαθεί από τη μια να μην έχει κέρδος, από την άλλη να παρέχει υπηρεσίες όσο γίνεται από τις δημοτικές, να δίνει ποσοστό επί του τζίρου, είναι τεράστιο πρόβλημα.

Αναγκαστικά θα πάμε σε αύξηση τιμών μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία, όπως προφανώς θα γίνει και στις μεγάλες επιχειρήσεις, στην ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ. Μετά και την προσπάθεια να βρουν ένα τρόπο τιμολόγησης, κοστολόγησης του νερού, κατά τη γνώμη μας προσπαθούν να ανακαλύψουν, έναν νέο τρόπο, μία παρακαμπτήρια οδό θα λέγαμε, προκειμένου να πάνε σε μία κατάσταση όπου θα οργανώνουν τα τιμολόγια που θα θέλουν οι μελλοντικοί ιδιωτικοί πάροχοι και θα προσπαθήσουν μέσα από τις πιστοποιήσεις να βάλουν πλέον ιδιώτες παρόχους».

Προσθέτει στη συνέχεια ότι, σε κάποιον βαθμό, η λογική του κέρδους ήδη υπάρχει στην ΕΥΔΑΠ. «Να πω χαρακτηριστικά ότι, στην περσινή χρήση η ΕΥΔΑΠ έβγαλε 30 εκατομμύρια κέρδη. Και το 97% των κερδών επιστράφηκαν στους μετόχους. Καταλαβαίνετε λοιπόν πόσο σημαντικά είναι γι’ αυτούς όλα αυτά τα εργαλεία που θα τα βάλουν στην φαρέτρα τους για τα μελλοντικά κέρδη τους».

Η παγκόσμια εμπειρία δείχνει πως όπου ιδιωτικοποιήθηκε το νερό, είχαμε αυξημένες τιμές, διαφθορά και χειρότερη ποιότητα, με μεγάλα προβλήματα στα δίκτυα. Για τους λόγους αυτούς, τα τελευταία 20 χρόνια παρατηρείται η αντίστροφη διαδικασία, η επαναδημοτικοποίηση. Μεγάλες πόλεις όπως το Βερολίνο, το Παρίσι και η Ατλάντα αναγνώρισαν τα λάθη και άλλαξαν πορεία.

«Είναι επιτακτικό πλέον να ξανασκεφτούμε πάλι τη λειτουργία και τη φιλοσοφία» των εταιρειών που παρέχουν κοινωνικά αγαθά, λέει ο Πρόεδρος του Επιστημονικού Συλλόγου της ΕΥΔΑΠ. «Για το αν πρέπει να βρίσκονται, με τον άλφα η βήτα τρόπο, σε ιδιώτες και να είναι επηρεασμένες από κάποια φιλοσοφία κέρδους. Αυτό για το νερό το λέει σαφέστατα το ΣτΕ, επανειλημμένα στις αποφάσεις.  Δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο κερδοσκοπίας. Γιατί αν γίνει θα αρχίσουν οι εκπτώσεις και στην ποιότητα και στην ποσότητα και έτσι θα φτάσουμε στο τέλος να γίνεται αυτό που γίνεται και στις άλλες χώρες, όπου τελικά μετά από ένα διάστημα θλιβερής εμπειρίας, επιστρέφουν τα δίκτυα ξανά στο δημόσιο ή στον δημοτικό έλεγχο».