Στην έναρξη του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός στις 23 Μαΐου η Oxfam international δημοσιεύει την έκθεση “Κερδίζοντας από τον πόνο” καταγγέλλοντας με αυτό τον τρόπο την ραγδαία αύξηση της συγκέντρωσης του πλούτου του πλανήτη μας σε λίγους ανθρώπους. Η έκθεση αποκαλύπτει πως για κάθε νέο δισεκατομμυριούχο που δημιουργείται κατά τη διάρκεια της πανδημίας -ένας κάθε 30 ώρες- σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι θα μπορούσαν να ωθηθούν στην ακραία φτώχεια το 2022 με τον ίδιο σχεδόν ρυθμό.

Καθώς το κόστος των βασικών αγαθών αυξάνεται ταχύτερα από ό,τι τις τελευταίες δεκαετίες, οι δισεκατομμυριούχοι στους τομείς των τροφίμων και της ενέργειας αυξάνουν την περιουσία τους κατά 1 δισεκατομμύριο δολάρια κάθε δύο ημέρες. “Οι δισεκατομμυριούχοι φτάνουν στο Νταβός για να γιορτάσουν μια απίστευτη άνοδο της περιουσίας τους. Η πανδημία και τώρα οι απότομες αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας αποτέλεσαν, με απλά λόγια, έναν μποναμά γι’ αυτούς. Εν τω μεταξύ, η πρόοδος δεκαετιών στον τομέα της ακραίας φτώχειας αντιστρέφεται τώρα και εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν απίστευτες αυξήσεις στο κόστος απλώς και μόνο για να μείνουν ζωντανοί”, δήλωσε η Gabriela Bucher, εκτελεστική διευθύντρια της Oxfam International.

Η έκθεση δείχνει ότι 573 άνθρωποι έγιναν νέοι δισεκατομμυριούχοι κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με ρυθμό έναν κάθε 30 ώρες. Αναμένουμε φέτος ότι 263 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι θα πέσουν στην ακραία φτώχεια, με ρυθμό ένα εκατομμύριο άνθρωποι κάθε 33 ώρες.

Ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε περισσότερο τους πρώτους 24 μήνες της COVID-19 από ό,τι σε 23 χρόνια συνολικά. Ο συνολικός πλούτος των δισεκατομμυριούχων του κόσμου ισοδυναμεί πλέον με το 13,9% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Πρόκειται για τριπλάσια αύξηση (από 4,4%) το 2000. “Οι περιουσίες των δισεκατομμυριούχων δεν αυξήθηκαν επειδή είναι τώρα πιο έξυπνοι ή εργάζονται σκληρότερα. Οι εργαζόμενοι εργάζονται σκληρότερα, με λιγότερες αμοιβές και σε χειρότερες συνθήκες. Οι υπερπλούσιοι χειραγώγησαν το σύστημα ατιμώρητα για δεκαετίες και τώρα αποκομίζουν τα οφέλη. Έχουν αρπάξει ένα συγκλονιστικό ποσό του παγκόσμιου πλούτου ως αποτέλεσμα των ιδιωτικοποιήσεων και των μονοπωλίων, καταργώντας τις συλλογικές συμβάσεις και τα δικαιώματα των εργαζομένων, ενώ έχουν κρύψει τα μετρητά τους σε φορολογικούς παραδείσους – όλα αυτά με τη συνενοχή των κυβερνήσεων”, δήλωσε ο Bucher.

“Εν τω μεταξύ, εκατομμύρια άλλοι παραλείπουν γεύματα, κλείνουν τη θέρμανση, καθυστερούν τους λογαριασμούς και αναρωτιούνται τι μπορούν να κάνουν στη συνέχεια για να επιβιώσουν. Σε ολόκληρη την Ανατολική Αφρική, ένας άνθρωπος πεθαίνει πιθανότατα κάθε λεπτό από την πείνα. Αυτή η τραγελαφική ανισότητα σπάει τους δεσμούς που μας κρατούν ενωμένους ως ανθρωπότητα. Είναι διχαστική, διαβρωτική και επικίνδυνη. Αυτή είναι μια ανισότητα που κυριολεκτικά σκοτώνει”.

Η νέα έρευνα της Oxfam αποκαλύπτει επίσης ότι οι εταιρείες στους τομείς της ενέργειας, των τροφίμων και των φαρμάκων – όπου τα μονοπώλια είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα – καταγράφουν κέρδη ρεκόρ, ακόμη και όταν οι μισθοί έχουν ελάχιστα βελτιωθεί και οι εργαζόμενοι παλεύουν με υψηλές τιμές δεκαετιών εν μέσω COVID-19. Οι περιουσίες των δισεκατομμυριούχων των κλάδων τροφίμων και ενέργειας έχουν αυξηθεί κατά 453 δισεκατομμύρια δολάρια τα τελευταία δύο χρόνια, ποσό που αντιστοιχεί σε 1 δισεκατομμύριο δολάρια κάθε δύο ημέρες. Πέντε από τις μεγαλύτερες ενεργειακές εταιρείες (BP, Shell, TotalEnergies, Exxon και Chevron) αποκομίζουν μαζί 2.600 δολάρια κέρδος κάθε δευτερόλεπτο, ενώ υπάρχουν πλέον 62 νέοι δισεκατομμυριούχοι στα τρόφιμα.

Μαζί με τρεις μόλις άλλες εταιρείες, η οικογένεια Cargill ελέγχει το 70% της παγκόσμιας γεωργικής αγοράς. Πέρυσι η Cargill σημείωσε το μεγαλύτερο κέρδος στην ιστορία της (5 δισ. δολάρια καθαρά κέρδη) και η εταιρεία αναμένεται να ξεπεράσει και πάλι το ρεκόρ κερδών της το 2022. Μόνο η οικογένεια Cargill έχει πλέον 12 δισεκατομμυριούχους, από οκτώ που ήταν πριν από την πανδημία.

Από τη Σρι Λάνκα έως το Σουδάν, οι υψηλές τιμές ρεκόρ των τροφίμων παγκοσμίως προκαλούν κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές. Το 60% των χωρών με χαμηλό εισόδημα βρίσκονται στα πρόθυρα χρεοκοπίας. Ενώ ο πληθωρισμός αυξάνεται παντού, οι αυξήσεις των τιμών είναι ιδιαίτερα καταστροφικές για τους χαμηλόμισθους εργαζόμενους, των οποίων η υγεία και τα μέσα διαβίωσης ήταν ήδη πιο ευάλωτα στο COVID-19, ιδίως για τις γυναίκες, τα φυλετικά και περιθωριοποιημένα άτομα. Οι άνθρωποι στις φτωχότερες χώρες δαπανούν περισσότερο από το διπλάσιο του εισοδήματός τους για τρόφιμα σε σχέση με τους ανθρώπους στις πλούσιες χώρες.

Σήμερα,

  • 2.668 δισεκατομμυριούχοι – 573 περισσότεροι από ό,τι το 2020 – κατέχουν 12,7 τρισεκατομμύρια δολάρια, μια αύξηση κατά 3,78 τρισεκατομμύρια δολάρια.
  • Οι δέκα πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο κατέχουν περισσότερο πλούτο από ό,τι το κατώτερο 40% της ανθρωπότητας, δηλαδή 3,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι.
  • Οι 20 πλουσιότεροι δισεκατομμυριούχοι αξίζουν περισσότερο από ολόκληρο το ΑΕΠ της υποσαχάριας Αφρικής.
  • Ένας εργαζόμενος στο κατώτερο 50% θα πρέπει να δουλέψει 112 χρόνια για να κερδίσει ό,τι παίρνει σε ένα χρόνο ένα άτομο στο ανώτερο 1%.
  • Η υψηλή ανεπίσημη εργασία και η υπερφόρτωση λόγω καθηκόντων φροντίδας έχουν κρατήσει 4 εκατομμύρια γυναίκες στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική εκτός του εργατικού δυναμικού. Οι μισές εργαζόμενες έγχρωμες γυναίκες στις ΗΠΑ κερδίζουν λιγότερο από 15 δολάρια την ώρα.

Η πανδημία δημιούργησε 40 νέους φαρμακοβιομήχανους δισεκατομμυριούχους. Φαρμακευτικές εταιρείες όπως η Moderna και η Pfizer αποκομίζουν 1.000 δολάρια κέρδος κάθε δευτερόλεπτο μόνο από τον μονοπωλιακό έλεγχο του εμβολίου COVID-19, παρά το γεγονός ότι η ανάπτυξή του έχει υποστηριχθεί από δημόσιες επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων. Χρεώνουν τις κυβερνήσεις έως και 24 φορές περισσότερο από το δυνητικό κόστος της παραγωγής γενόσημων φαρμάκων. Το 87% των ανθρώπων σε χώρες με χαμηλό εισόδημα δεν έχουν ακόμη εμβολιαστεί πλήρως.

“Οι εξαιρετικά πλούσιοι και ισχυροί επωφελούνται από τον πόνο και την ταλαιπωρία. Αυτό είναι ασυνείδητο. Κάποιοι πλούτισαν αρνούμενοι την πρόσβαση δισεκατομμυρίων ανθρώπων στα εμβόλια, άλλοι εκμεταλλευόμενοι την αύξηση των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας. Πληρώνουν τεράστια μπόνους και μερίσματα, ενώ πληρώνουν όσο το δυνατόν λιγότερους φόρους. Αυτός ο αυξανόμενος πλούτος και η αυξανόμενη φτώχεια είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, απόδειξη ότι το οικονομικό μας σύστημα λειτουργεί ακριβώς όπως το σχεδίασαν οι πλούσιοι και οι ισχυροί”, δήλωσε ο Bucher.

“Πάνω από δύο χρόνια από την έναρξη της πανδημίας, μετά από περισσότερους από 20 εκατομμύρια εκτιμώμενους θανάτους από το COVID-19 και εκτεταμένη οικονομική καταστροφή, οι κυβερνητικοί ηγέτες στο Νταβός αντιμετωπίζουν μια επιλογή: να ενεργήσουν ως πληρεξούσιοι της τάξης των δισεκατομμυριούχων που λεηλατούν τις οικονομίες τους ή να λάβουν τολμηρά μέτρα για να ενεργήσουν προς το συμφέρον των μεγάλων πλειοψηφιών τους. Ένα μέτρο κοινής οικονομικής λογικής πάνω απ’ όλα θα το θέσει σε δοκιμασία: αν οι κυβερνήσεις θα φορολογήσουν επιτέλους τον πλούτο των δισεκατομμυριούχων”.

Η Oxfam συνιστά στις κυβερνήσεις επειγόντως:

  • Να θεσπίσουν εφάπαξ φόρους αλληλεγγύης στα έκτακτα κέρδη των δισεκατομμυριούχων από την πανδημία για να χρηματοδοτήσουν τη στήριξη των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν αυξανόμενο κόστος τροφίμων και ενέργειας και μια δίκαιη και βιώσιμη ανάκαμψη από το COVID-19. Η Αργεντινή υιοθέτησε μια εφάπαξ ειδική εισφορά που ονομάστηκε “φόρος εκατομμυριούχων” και τώρα εξετάζει το ενδεχόμενο να εισαγάγει έναν έκτακτο φόρο στα κέρδη από την ενέργεια, καθώς και έναν φόρο στα αδήλωτα περιουσιακά στοιχεία που κατέχονται στο εξωτερικό για την αποπληρωμή του χρέους του ΔΝΤ. Οι υπερπλούσιοι έχουν κρύψει σχεδόν 8 τρισεκατομμύρια δολάρια σε φορολογικούς παραδείσους.
  • Να τερματίσουν την κερδοσκοπία της κρίσης με την εισαγωγή ενός προσωρινού φόρου υπερκέρδους 90% για να φορολογηθούν τα απρόσμενα κέρδη των μεγάλων εταιρειών σε όλους τους κλάδους. Η Oxfam υπολόγισε ότι ένας τέτοιος φόρος σε μόλις 32 υπερκερδοφόρες πολυεθνικές εταιρείες θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα 104 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2020.
  • Να εισάγουν μόνιμους φόρους για τον περιορισμό του ακραίου πλούτου και της μονοπωλιακής δύναμης, καθώς και των υπερβολικά υψηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα των υπερπλουσίων. Ένας ετήσιος φόρος πλούτου για τους εκατομμυριούχους που θα ξεκινούσε από μόλις 2% και 5% για τους δισεκατομμυριούχους, θα μπορούσε να αποφέρει 2,52 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως -αρκετά για να βγάλουν 2,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια, να παρασκευάσουν αρκετά εμβόλια για όλο τον κόσμο και να προσφέρουν καθολική υγειονομική περίθαλψη και κοινωνική προστασία σε όλους όσους ζουν σε χώρες χαμηλού και χαμηλού μεσαίου εισοδήματος.

 
*Evita Paraskevopoulou
 
Ζω και εργάζομαι στην Αθήνα. Μέλος στο Ανθρωπιστικό κίνημα από το 2004. Με ενεργό συμμετοχή στην Κοινωνία των Πολιτών με κύριο όχημα το Graphic design και την φωτογραφία.