«Χρειάζεται μαζική και μόνιμη νομιμοποίηση»
Ο Αποστόλης Καψάλης εδώ και πολλά χρόνια μελετά τις συνθήκες εργασίας για τους εργάτες γης στην Ελλάδα κι είναι ο πρώτος στην Ελλάδα που έκανε διδακτορική διατριβή μελετώντας το «παραδίκαιο» που κατασκεύασε η χώρα μας για να κρατάει σε ομηρία όσους εργάτες δεν αφήνει στο σκοτάδι της ανασφάλιστης και μαύρης εργασίας. Στο πλαίσιο της μεταδιδακτορικής του διατριβής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, που γίνεται με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών και ολοκληρώνεται αυτόν τον μήνα, ακολούθησε τις διαδρομές των εργατών γης από τη Μανωλάδα ώς τη Θεσσαλία. Μέσα από 45 συνεντεύξεις κατέγραψε τη δουλειά, τις ζωές, τις διαδρομές, τις επιθυμίες και τα όνειρά τους.
• Πώς φτάσαμε από το «οι ξένοι μάς παίρνουν τις δουλειές» στο «οι ξένοι μάς παίρνουν τους μετανάστες εργάτες»;
Οχι πάντως γιατί δεν βρίσκουν δουλειά στη χώρα μας. Μέχρι το 2019 ήταν σε μια κατάσταση προσμονής για τη βελτίωση των όρων απασχόλησης και για την τακτοποίηση του καθεστώτος διαμονής τους. Με το ξέσπασμα της πανδημίας αρχίζουν να νιώθουν ματαίωση, κόπωση και ανασφάλεια. Την ίδια ώρα, η Πορτογαλία, η Ισπανία και, κυρίως, η Ιταλία προχωρούν σε καίριες παρεμβάσεις νομιμοποίησης. Υστερα από χρόνια ταλαιπωρίας, εκεί έχουν την προοπτική της νόμιμης επί μακρόν διαμονής και της οικογενειακής επανένωσης που στερούνται σε σχεδόν απόλυτο βαθμό στην Ελλάδα. Οσον αφορά τους «μετανάστες» δεύτερης γενιάς, ιδίως αλβανικής καταγωγής, συμπεριφέρονται ακριβώς όπως οι συνομήλικοί τους γηγενείς νέοι: αποθαρρημένοι από μια αγορά εργασίας που προσφέρει αναξιοπρεπή απασχόληση με χατζηδάκεια ωράρια σε θέσεις «ανειδίκευτης εργασίας», επιλέγουν την ξενιτιά.
• Πώς σχολιάζετε τις δηλώσεις Μητσοτάκη;
Αντιληπτός και κατανοητός ο πανικός και απολύτως δικαιολογημένη η άβολη θέση του πρωθυπουργού μπροστά στις καταγγελτικές πιέσεις του επιχειρηματικού κόσμου και τοπικών βουλευτών. Η πραγματικότητα τον υποχρεώνει να σταματήσει για λίγο να χαϊδεύει τα ακροδεξιά αυτιά και να μιλά για «ένταξη» και «προσέλκυση αλλοδαπών εργατών». Πρέπει να πείσει ότι μεριμνά για την έλλειψη εργατικών χεριών και για την αποτροπή της δημογραφικής -και όχι μόνο- κατάρρευσης της χώρας.
• Τι (δεν) κάνει η κυβέρνηση και τι θα έπρεπε να κάνει;
Οσο δεν λύνει το βασικό πρόβλημα αυτών των ανθρώπων με όρους μαζικής και μόνιμης νομιμοποίησης και αδιαφορεί για τη διαιώνιση καταστάσεων επισφαλούς έως και καταναγκαστικής εργασίας, οι ελλείψεις εργατικών χεριών θα υπερδιογκωθούν. Κράτος και μεγάλο μέρος της εργοδοσίας είχαν την αυθαίρετη πεποίθηση ότι και αυτή τη φορά, όπως την περίοδο 1990-2019, το ζήτημα θα λυθεί με όρους αυτορρύθμισης.
Ημίμετρα, όπως η κατά παρέκκλιση εργασία Αλβανών εποχικών εργατών γης και ο εγκλωβισμός Ασιατών εργαζομένων στη νότια Ελλάδα το 2021, έλυσαν μερικώς το πρόβλημα σε κάποιες περιοχές, επιτείνοντάς το όμως σε όλες τις υπόλοιπες. Η διμερής συμφωνία με το Μπανγκλαντές, ημιτελής και πολλαπλά προβληματική από δικαιϊκή σκοπιά, είναι πρακτικά δυσεφάρμοστη, ενώ κρύβει παγίδες για τους εργάτες που βρίσκονται στη χώρα αφού δεν τους δίνει τη δυνατότητα επί μακρόν νομιμοποίησης και οικογενειακής επανένωσης.
*****
«Υπάρχει διακρατικός ανταγωνισμός για την προσέλκυση ξένων εργατών»
ΔΩΡΑ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ κοινωνική επιστήμονας με ειδίκευση στη μεταναστευτική πολιτική, απόφοιτη της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης
• Οι μετανάστες εργάτες εγκαταλείπουν μαζικά τη χώρα. Τι στοιχεία έχουμε για τη φυγή τους;
Σύμφωνα με μελέτες, οι μετανάστες/τριες στην πλειονότητά τους εργάζονται στις κατασκευές, τη μεταποιητική βιομηχανία-βιοτεχνία, τα νοικοκυριά και σε ξενοδοχεία ή εστιατόρια. Στη γεωργία, κλάδο εντάσεως εργασίας με εποχικά χαρακτηριστικά, αποτελούν την πλειονότητα των απασχολουμένων - κυρίως αλβανικής καταγωγής λόγω εγγύτητας και κατάργησης της βίζας από το 2010, που διευκόλυνε τη νόμιμη είσοδό τους. Mιλάμε για εργατικό δυναμικό που, παρά την τυπική προστασία που τους παρέχει η νομοθεσία, στην πράξη βρίσκεται στο περιθώριο της σελίδας του εργατικού δικαίου και των ελεγκτικών μηχανισμών. Ετσι, δεν έχουμε σαφή εικόνα ούτε δεδομένα για το πραγματικό μέγεθος της εποχικής μισθωτής απασχόλησης των εργατών γης πολιτών τρίτων χωρών.
• Τι μέτρα έχει πάρει η κυβέρνηση ώστε να αντιμετωπίσει το φαινόμενο;
Η ελληνική πολιτεία δεν φαίνεται πρόθυμη να χαράξει μια ολοκληρωμένη και συνεκτική μεταναστευτική πολιτική. Αντιθέτως, κατασκευάζει ένα καθεστώς «εποχικά επισκέπτη εργαζόμενου» με μειωμένα δικαιώματα. Και αυτή η αποσπασματική πολιτική πιθανότατα θα στεφθεί με αποτυχία. Οι δυσμενείς προϋποθέσεις για την απόδοση νομιμοποιητικών εγγράφων και οι υποβαθμισμένοι όροι και συνθήκες εργασίας αποτελούν τους βασικούς λόγους της τάσης φυγής του αλλοδαπού εργατικού δυναμικού, ενώ και η απώλεια της αγοραστικής δύναμης επηρέασε αρνητικά το βιοτικό τους επίπεδο. Ταυτόχρονα, η διαδικασία της μετάκλησης είναι αναποτελεσματική, γραφειοκρατική, περίπλοκη και παρωχημένη και ως εκ τούτου ανεφάρμοστη. Η κυκλική/εποχική απασχόληση αλλοδαπών εργαζομένων από χώρες της Ασίας, και όπου δεν υπάρχει προξενική αρχή, αυξάνει το κόστος μετακίνησης που δεν μπορεί να επωμιστεί ο εργαζόμενος μετανάστης. Οι δε αξιοπρεπείς όροι εργασίας και διαβίωσης παραμένουν ζητούμενο.
• Τι πρέπει να γίνει τώρα;
Τα προγράμματα νομιμοποίησης των άλλων χωρών καταδεικνύουν ότι υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών για την προσέλκυση αλλοδαπού εργατικού δυναμικού σε κλάδους της οικονομίας - μόνο στην Ιταλία νομιμοποιήθηκαν 220.000 παράτυπα διαμένοντες. Η υιοθέτηση διαδικασιών νομιμοποίησης χωρίς δυσμενείς προϋποθέσεις και διακρίσεις, οι αξιοπρεπείς αμοιβές και όροι διαβίωσης καθώς και η προστασία των εργασιακών, κοινωνικο-ασφαλιστικών και θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών τρίτων χωρών θα πρέπει να αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά της μεταναστευτικής πολιτικής και το διεκδικητικό πλαίσιο των συνδικαλιστικών οργανώσεων.
-ΔΙΑΒΑΣΤΕ ολόκληρο το σχετικό ρεπορτάζ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου