118Η ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Νέα εστία έντασης στο Καλίνινγκραντ, επιστροφή στον άνθρακα στην Ευρώπη, αλληλοκατηγορίες για την επισιτιστική κρίση

   

Μπάμπης Μπίκας

Μετά την Γερμανία και η Ολλανδία ανακοίνωσε επιστροφή στη χρήση άνθρακα για να καλυφθούν οι ανάγκες από το δυτικό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο και τις μειώσεις φυσικού αερίου προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Η Μόσχα κατηγορεί τις δυτικές κυβερνήσεις για τις χρηματο-νομισματικές πολιτικές τους και ο Ζελένσκι την Ρωσία που με την εισβολή της στην Ουκρανία κρατάει όμηρο την Αφρική. Την ίδια ώρα η Ρωσία απειλεί την Λιθουανία με αντίποινα για μπλοκάρισμα των μεταφορών προς τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ.

Νέα εστία κρίσης προστίθεται στην ουκρανική και είναι με επίκεντρο τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ (ανάμεσα στην Πολωνία και την Λιθουανία). Η Ρωσία αξιώνει από την Λιθουανία να «άρει αμέσως» την απαγόρευση στις μεταφορές αγαθών προς τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ. Κατά τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ η απόφαση είναι «άνευ προηγουμένου» και η κατάσταση «περισσότερο από σοβαρή». Σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας χαρακτηρίζει ως «ανοιχτά εχθρική» την κίνηση του Βίλνιους, προειδοποιώντας ότι η Ρωσία θα απαντήσει για να προστατεύσει τα συμφέροντα της. Όπως αναφέρει: «Αν οι μεταφορές φορτίων μεταξύ του Καλίνινγκραντ και της υπόλοιπης Ρωσικής Ομοσπονδίας μέσω της Λιθουανίας δεν αποκατασταθεί στο εγγύς μέλλον, τότε η Ρωσία διατηρεί το δικαίωμα να προχωρήσει σε ενέργειες για την προστασία των εθνικών της συμφερόντων».

Παράλληλα, η Μόσχα διεμήνυε… τις παγωμένες σχέσεις της με την Ουάσιγκτον και το ψυχροπολεμικό κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο πλέον. Στο μηδέν βρίσκονται οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο του Ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας και πρώην πρόεδρο της χώρας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ. «Δεν έχουμε καθόλου σχέσεις με τις ΗΠΑ στην παρούσα φάση. Βρίσκονται στο μηδέν», είπε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως «δεν χρειάζεται να τα ξεπαγώσουν σήμερα. Και δεν χρειάζεται ακόμη να διαπραγματευτούμε μαζί τους. Αφήστε τους να τρέξουν ή να συρθούν και να το ζητήσουν. Και θα το εκτιμούν ως ιδιαίτερη χάρη».

Στην Ευρώπη είναι ορατές πλέον οι επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία, την ρωσική εισβολή και τις κυρώσεις στις οποίες έχουν προχωρήσει οι Δυτικοί ως αντίμετρα κατά της Ρωσίας. Μόνο που αυτά έχουν πλήξει κυρίως του Ευρωπαίους στο ενεργειακό και τις χώρες του Νότου στο επισιτιστικό. Χωρίς σχέδιο για τη λύση του ουκρανικού, αλλά ούτε για έξοδο από αυτήν την κρίση, οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται εγκλωβισμένοι στις αμερικανοβρετανικές επιδιώξεις συνέχισης του πολέμου, με φόντο την όλο και μεγαλύτερη αποδυνάμωση της Ρωσίας. Οι Μακρόν, Σολτς και Ντράγκι μπορεί να μετέφεραν στο Κίεβο την προσέγγισή τους για την αναγκαιότητα τερματισμού του πολέμου, που σημαίνει συνομιλίες και διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές, αλλά Ουάσιγκτον και Λονδίνο ετοιμάζονται για υποστήριξη διαρκείας προς την Ουκρανία προκειμένου… να επικρατήσει.

Παρά τις βαρύγδουπες διακηρύξεις περί ενότητας των 27, οι Ευρωπαίοι πελαγοδρομούν εκδηλώνοντας διαφορετικές στάσεις. Αλλά τα προβλήματα που έχουν προκληθεί επιδεινώνονται, με το ενεργειακό και επισιτιστικό οι τομείς που καίνε… λαϊκά στρώματα και πολιτικές ηγεσίες. Άλλος τρέχει να πετύχει εξαιρέσεις στο εμπάργκο ρωσικού πετρελαίου, άλλος καταφεύγει στους Αμερικανούς, άλλος επιστρέφει στον άνθρακα και όλοι κοιτάνε προς τον χειμώνα με… φόβο.

Η Ολλανδία ανακοίνωσε την άρση των περιορισμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα ώστε να αντισταθμίσει μια πτώση των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, μια μέρα μετά τη λήψη παρόμοιου μέτρου από τη Γερμανία. “Το υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε την άμεση άρση των περιορισμών παραγωγής για τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα από το 2022 έως το 2024, ανακοίνωσε ο υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος Ρομπ Γέτεν. “Αυτό σημαίνει ότι οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα μπορούν εκ νέου να λειτουργήσουν με πλήρη παραγωγική ικανότητα αντί του μέγιστου ορίου 35%”. “Πρέπει να υπογραμμίσω ότι υπάρχει οξεία έλλειψη φυσικού αερίου επί του παρόντος” στην Ολλανδία, τόνισε ο ολλανδός υπουργός. Ο ρωσικός κολοσσός φυσικού αερίου Gazprom ανακοίνωσε τον Μάιο την αναστολή των παραδόσεων στον ολλανδικό προμηθευτή GasTerra, που ανήκει εν μέρει στο ολλανδικό κράτος, αφότου η εταιρία αρνήθηκε να πληρώσει σε ρούβλια.

Η απόφαση της Ολλανδίας λαμβάνεται την επομένη της απόφασης της Γερμανίας να καταφύγει περισσότερο στον άνθρακα για να αντισταθμίσει τις μειώσεις των προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου. Αντιμέτωπο με τη μείωση των παραδόσεων ρωσικού φυσικού αερίου (η Μόσχα επικαλείται προβλήματα στη λειτουργία ένεκα των κυρώσεων), το Βερολίνο ανακοίνωσε προχθές αυξημένη χρήση αυτής της ρυπογόνου ενέργειας, ενώ είχε σχεδιαστεί από την κυβέρνηση η εγκατάλειψή της έως το 2030. Μάλιστα ένας υπουργός Περιβάλλοντος έκανε τις σχετικές ανακοινώσεις. «Είναι πικρό, αλλά είναι απαραίτητο να μειωθεί η κατανάλωση φυσικού αερίου», δήλωσε ο αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ.

Στο άλλο μεγάλο μέτωπο των επιπτώσεων αυτού του πολέμου στην Ουκρανία, το επισιτιστικό, η Ρωσία υποστηρίζει ότι η άνοδος στις τιμές των σιτηρών, που έχει εντείνει τους φόβους για παγκόσμια επισιτιστική κρίση, ήταν αποτέλεσμα των «καταστροφικών» ενεργειών της Δύσης και όχι του αποκλεισμού των ουκρανικών εξαγωγών από τη Μόσχα. «Σχετικά με την πιθανότητα επισιτιστικής κρίσης, όλο και περισσότεροι ειδικοί κλίνουν προς ένα απαισιόδοξο σενάριο. Φταίνε τα δυτικά καθεστώτα, που ενεργούν ως προβοκάτορες και καταστροφείς», δήλωσε η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα στο Telegram. Σύμφωνα με την ίδια, η Δύση έχει κάνει «συστηματικά λάθη» στον σχεδιασμό της αγροτικής της πολιτικής και προκάλεσε άνοδο του πληθωρισμού παγκοσμίως με «κοντόφθαλμους» χρηματοοικονομικούς και νομισματικούς μηχανισμούς που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Όπως τόνισε: η άνοδος των τιμών είναι επίσης αποτέλεσμα μιας πολιτικής για την ενεργειακή μετάβαση που ήταν «κακώς μελετημένη» από τις χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, κάνοντας ειδική μνεία στην αναγκαστική εισαγωγή βιοκαυσίμων.

Για τον ουκρανό πρόεδρο Βολοντιμίρ Ζελένσκι η Ρωσία είναι υπεύθυνη για την επισιτιστική κρίση και χρησιμοποίησε το βήμα που του έδωσε η Αφρικανική Ένωση να απευθυνθεί μέσω βίντεο στα μέλη της, λέγοντας ότι η Αφρική είναι «όμηρος» της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Είπε ότι: το «άδικο» επίπεδο τιμών των τροφίμων «που προκλήθηκε από τον ρωσικό πόλεμο είναι οδυνηρά αισθητό σε όλες τις ηπείρους» και γνωστοποίησε ότι: «δύσκολες διαπραγματεύσεις» βρίσκονται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή για το άνοιγμα των ουκρανικών λιμανιών, όπου εκατομμύρια τόνοι σιτηρών δεν μπορούν επί του παρόντος να εξαχθούν στην Αφρική, λόγω του αποκλεισμού του ρωσικού στόλου στη Μαύρη Θάλασσα. «Δεν έχει σημειωθεί ακόμη πρόοδος», τόνισε και επισήμανε ότι «η επισιτιστική κρίση στον κόσμο θα διαρκέσει όσο συνεχίζεται αυτός ο αποικιοκρατικός πόλεμος».

Να σημειωθεί ότι οι εξαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία μειώθηκαν κατά 55,5% τις πρώτες 20 ημέρες του Ιουνίου συγκριτικά με την ίδια περίοδο το 2021 στους 777.000 τόνους, σύμφωνα με στοιχεία που ανακοίνωσε το υπουργείο Γεωργίας. Οι όγκοι αυτοί περιλαμβάνουν 689.000 τόνους καλαμποκιού, 63.000 τόνους σιταριού και 21.000 τόνους κριθαριού. Η Ουκρανία εξήγαγε έως 6 εκατ. τόνους σιτηρών τον μήνα πριν τον πόλεμο και οι όγκοι έχουν έκτοτε μειωθεί περίπου στο 1,7 εκατ. τόνους καθώς η Ουκρανία, που συνήθιζε να εξάγει το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων της μέσω λιμανιών, αναγκάστηκε να μεταφέρει σιτηρά με τρένα μέσω των δυτικών της συνόρων ή μέσω ποταμών.

Για το θέμα η Γερμανία παίρνει την πρωτοβουλία για μία Διεθνή Διάσκεψη υπό τον τίτλο «Ενωμένοι για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια», η οποία θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή στο Βερολίνο, όπως ανακοινώθηκε από το υπουργείο Εξωτερικών. Η Διάσκεψη συνδιοργανώνεται με στόχο την ανταλλαγή απόψεων για την καλύτερη αντιμετώπιση της επαπειλούμενης επισιτιστικής κρίσης. Μεταξύ των συμμετεχόντων θα είναι υπουργοί από τις χώρες της G7 (της οποίας η σύνοδος κορυφής θα πραγματοποιηθεί υπό γερμανική προεδρία από 26 – 28 Ιουνίου στη Βαυαρία), από τις σημαντικότερες χώρες – δωρητές, τις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την κρίση και εκπρόσωποι των Ηνωμένων Εθνών και της κοινωνίας των πολιτών. Κατά τον ευρωπαίο εκπρόσωπο εξωτερικής πολιτικής και άμυνας Ζοζέπ Μπορέλ υπέυθυνη είναι η Ρωσία η οποία διαπράττει “έγκλημα πολέμου”.

Στα μέτωπα των συγκρούσεων, επίθεση εξαπέλυσαν οι ουκρανικές δυνάμεις σε πλατφόρμες άντλησης υδρογονανθράκων στη Μαύρη Θάλασσα, στα ανοιχτά της προσαρτημένης από την Ρωσία Κριμαίας. «Δυστυχώς, επιβεβαιώνουμε ότι υπάρχουν τρεις τραυματίες και επτά αγνοούμενοι και διαβεβαιώνουμε ότι οι έρευνες θα συνεχιστούν», ανέφερε μέσω του λογαριασμού του στο Telegram ο διορισμένος από τη Ρωσία κυβερνήτης της Κριμαίας, Σεργκέι Αξιόνοφ.