Μεταχειρισμένα ρούχα από την Ε.Ε. σε Αφρική και Ασία

Ενας Κινέζος ψάχνει ανάμεσα στα μεταχειρισμένα ρούχα που έχουν πεταχτεί σε κέντρο ανακύκλωσης του Πεκίνου | AP Photo/Elizabeth Dalziel

Τάσος Σαραντής

 

Αυξήθηκαν τις δύο τελευταίες δεκαετίες οι εξαγωγές ευρωπαϊκών κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων. ● Στην Αφρική επαναχρησιμοποιείται μεγάλο μέρος των ρούχων που εισάγονται, ενώ στην Ασία χιλιάδες τόνοι καταλήγουν σε χωματερές. ● Σημαντικές οι επιπτώσεις της παραγωγής συνθετικών υφασμάτων στο περιβάλλον και στο κλίμα.

«Καθώς οι δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης στην Ευρώπη είναι περιορισμένες, περίπου το 90% των χρησιμοποιημένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και των αποβλήτων τους που συλλέγονται στην Ευρωπαϊκή Ενωση διακινούνται και εξάγονται στην Αφρική και την Ασία και η μοίρα τους είναι εξαιρετικά αβέβαιη», αναφέρει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ).

Οι καταναλωτές στην Ε.Ε. απορρίπτουν περίπου 5,8 εκατομμύρια τόνους κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων ετησίως -περίπου 11 κιλά ανά άτομο- από τα οποία περίπου τα δύο τρίτα αποτελούνται από συνθετικές ίνες, σύμφωνα με την ενημέρωση. Στην Ευρώπη, περίπου το ένα τρίτο των κλωστοϋφαντουργικών απορριμμάτων συλλέγεται χωριστά και ένα μεγάλο μέρος εξάγεται. Ωστόσο, με την εξαγωγή ευρωπαϊκών μεταχειρισμένων αποβλήτων ρούχων και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους πέφτουν αναγκαστικά στους ώμους των Αφρικανών και των Ασιατών.

Η Αφρική

Στην πραγματικότητα, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η Αφρική είναι η κύρια ήπειρος που δέχεται μεταχειρισμένα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα από την Ε.Ε., εισάγοντας περισσότερο από το 60% των εξαγωγών της. Ωστόσο, ενώ το 2000 η Ασία λάμβανε μόνο το 26% των εξαγωγών της Ε.Ε., μέχρι το 2019 είχε αυξήσει σημαντικά το μερίδιό της στο 41%. Αυτό είναι σχεδόν ίσο με την Αφρική, η οποία εξακολουθεί να εισάγει το 46% των εξαγωγών της Ε.Ε.

Στις αφρικανικές χώρες που μελετήθηκαν, η έκθεση του ΕΟΠ αναφέρει ότι η εισαγωγή μεταχειρισμένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων φαίνεται να προορίζεται κυρίως για τοπική επαναχρησιμοποίηση. Κι αυτό γιατί υπάρχει ζήτηση για φτηνά, μεταχειρισμένα ρούχα από την Ευρώπη, τα οποία φαίνεται να προτιμώνται από τα νέα είδη. Αλλά, ό,τι δεν είναι κατάλληλο για επαναχρησιμοποίηση καταλήγει κυρίως σε ανοιχτούς χώρους υγειονομικής ταφής και άτυπες ροές απορριμμάτων.

Αντίθετα, στην Ασία τα περισσότερα από τα χρησιμοποιημένα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα εισάγονται στις λεγόμενες οικονομικές ζώνες όπου γίνονται η διαλογή και η επεξεργασία τους, αλλά η εισαγωγή για τοπική επαναχρησιμοποίηση είναι περιορισμένη. Και τα χρησιμοποιημένα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα φαίνεται να ανακυκλώνονται τοπικά, κυρίως σε βιομηχανικά κουρέλια ή γέμιση, ή να επανεξάγονται είτε για ανακύκλωση σε άλλες ασιατικές χώρες είτε για επαναχρησιμοποίηση στην Αφρική. Κι εδώ, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν ή να επανεξαχθούν είναι πιθανό να καταλήξουν στο γενικό σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου είναι η υγειονομική ταφή.

Σύμφωνα με τα δεδομένα, η ποσότητα των χρησιμοποιημένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων που εξάγονται από την Ε.Ε. έχει τριπλασιαστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες από λίγο περισσότερους από 550.000 τόνους το 2000 σε σχεδόν 1,7 εκατ. τόνους το 2019. Ορισμένες χώρες της Ε.Ε., όπως η Γερμανία, η Πολωνία και η Ολλανδία, έχουν εξαγάγει περισσότερα από άλλες και φαίνεται να έχουν λειτουργήσει ως κόμβοι εισαγωγών-εξαγωγών. Δεν υπάρχει σαφής λόγος που να εξηγεί γιατί πέντε από τα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε. και το Ηνωμένο Βασίλειο αντιπροσωπεύουν περίπου το 75% του συνόλου των εξαγωγών μεταχειρισμένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων της Ε.Ε., αναφέρει ο ΕΟΠ. Ως εκ τούτου, είναι πιθανό οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς να στέλνουν μεταχειρισμένα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα στο εξωτερικό, που συλλέγονται τοπικά και από άλλες χώρες της Ε.Ε. Επομένως, ένας άλλος λόγος για τη συγκέντρωση των εξαγωγών σε ορισμένες χώρες της Ε.Ε. θα μπορούσε να είναι ότι αυτές οι μεγάλες εξαγωγικές χώρες λειτουργούν ως εξαγωγικοί κόμβοι. Με άλλα λόγια, εισάγουν μεταχειρισμένα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα από άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. για επανεξαγωγή εκτός Ε.Ε. Τα λιμάνια για διεθνείς αποστολές σε ορισμένες από αυτές τις χώρες τα καθιστούν λογικούς κόμβους εξαγωγών. Το Βέλγιο, η Ιταλία και η Ολλανδία έχουν μεγάλα λιμάνια εξαγωγών.

Αν και οι εξαγωγές μεταχειρισμένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων της Ε.Ε. έχουν αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, χαρακτηρίζονται από μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με τα είδη των υφασμάτων που εξάγονται καθώς και την ποιότητά τους. Ετσι, εάν τα μεταχειρισμένα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που εξάγονται από την Ε.Ε. είναι πολύ χαμηλής ποιότητας για να επαναχρησιμοποιηθούν ή δεν επαναχρησιμοποιούνται για πολύ καιρό ή δεν αντικαθιστούν νέες αγορές ρούχων, ενδέχεται να μην αντικαταστήσουν πραγματικά τη νέα παραγωγή ή να ωφελήσουν το περιβάλλον. Αντίθετα, οι εξαγωγές θα οδηγήσουν μόνο στο να καταλήγουν περισσότερα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα σε χωματερές.

Επιπτώσεις

Η παραγωγή και η κατανάλωση κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στην Ε.Ε. έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και το κλίμα. Κι αυτό διότι η κατανάλωση κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων προκαλεί την τρίτη μεγαλύτερη χρήση γης και χρήση νερού στην αλυσίδα αξίας, δηλαδή στο σύνολο των δραστηριοτήτων των εταιρειών που ξεκινούν από την επεξεργασία των πρώτων υλών και καταλήγουν στη διάθεση του τελικού προϊόντος στην αγορά. Κι ακόμη, την πέμπτη μεγαλύτερη χρήση υλικών πόρων, αλλά και την πέμπτη πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Επιπλέον, τα υφάσματα προκαλούν πιέσεις και επιπτώσεις από τα χημικά τους στο περιβάλλον και το κλίμα, ενώ ένα ακόμη μεγάλο πρόβλημα αποτελεί το πλαστικό. Τα υφάσματα με βάση το πλαστικό, τα αποκαλούμενα «συνθετικά», υφαίνονται στα ρούχα που φοράμε, στις πετσέτες και στα σεντόνια, στα χαλιά, στις κουρτίνες και στα μαξιλάρια. Και βρίσκονται σε ζώνες ασφαλείας, ελαστικά αυτοκινήτων, ρούχα εργασίας και αθλητικά.

Οι συνθετικές υφαντικές ίνες παράγονται από πόρους ορυκτών καυσίμων, όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Ετσι, η παραγωγή, η κατανάλωσή τους και ο εν μέρει χειρισμός των αποβλήτων τους δημιουργούν εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, χρησιμοποιούν μη ανανεώσιμους πόρους και μπορούν να απελευθερώσουν μικροπλαστικά.

*****

-ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης μια παλαιότερη σχετική ανάρτηση του blog μας:

• Ένα βρώμικο μυστικό: Οι ρουχόλοφοι της Γκάνας (ΦΩΤΟς)