Σύρος: Για την επίθεση στο δημόσιο χώρο, σε παραλίες - δρόμους, του Ν. Αλμπανόπουλου

ΦΩΤΟ Νίκος Αλμπανόπουλος 

altersyros: Παραθέτουμε το παρακάτω άρθρο που μας παραχώρησε ο συμπολίτης μας, Νίκος Αλμπανόπουλος.

Για την επίθεση στο δημόσιο χώρο, σε παραλίες - δρόμους

 

του Ν. Αλμπανόπουλου 

 

Στην εποχή μας ο δημόσιος χώρος δέχεται επίθεση. Θεωρώ καθήκον των ΜΜΕ να αναδείξουν το ζήτημα. 

Σύντομος πρόλογος, με κάτι συναφές: πριν αρκετά χρόνια, γύρω στο 2011, χαράξαμε στο δήμο Ερμούπολης γραμμές σε στενούς δρόμους όπου αναπτύσσονταν τραπεζοκαθίσματα, για να διαφυλάξουμε τη διάβαση των πεζών. Στοιχειώδης φροντίδα ενός δήμου προς τους δημότες, αλλά και όρος ανάπτυξης. Ο επισκέπτης δεν θα ξανάρθει αν αγανακτήσει επειδή δεν θα μπορεί να περπατήσει μόνος ή με το καροτσάκι με το μωρό, ανάμεσα σε καρέκλες. Πού, στο κάτω κάτω; Σε ένα δημόσιο και κοινόχρηστο χώρο, που ανήκει συλλογικά και σ’ αυτόν.

Κοντόφθαλμα αν το έβλεπε ένας επιχειρηματίας, θα προτιμούσε να απλώνει τα τραπέζια του χωρίς περιορισμό, για «να δουλέψει». Και την ίδια ώρα θα προτιμούσε όλοι οι άλλοι, οι ανταγωνιστές του ας πούμε, να κρατούν τους δρόμους ανοιχτούς, ώστε οι πελάτες να μπορούν να φτάνουν στο δικό του μαγαζί. Γνωστός παραλογισμός. Ευτυχώς, δεν θυμάμαι να βρέθηκαν πολλοί κοντόφθαλμοι επιχειρηματίες και η χάραξη τοπικά, όπου υπήρχαν τραπεζοκαθίσματα, είχε εφαρμοστεί και βοηθήσει. 

Ανάλογα ισχύουν στις παραλίες: Σύνταγμα και νόμοι ορίζουν ότι αποτελούν δημόσιο, κοινόχρηστο αγαθό. Ιδιώτες μπορούν να νοικιάζουν ένα μέρος τους για παροχή υπηρεσιών. Δυστυχώς οι εκτάσεις που νοικιάζονται διαρκώς ξεχειλώνουν ενώ οι μηχανισμοί ελέγχου παραμένουν αναποτελεσματικοί. Συνήθως μάλιστα, όταν βεβαιώνονται παραβάσεις, ο νόμος και οι περισσότεροι δήμοι φροντίζουν οι ποινές να είναι ασήμαντες (δηλ. να συμφέρει οικονομικά η παράβαση) και τυχόν σφράγιση επιχείρησης να εφαρμόζεται απ’ τον… Οκτώβριο. 

Ο ν. 4067 και τι άλλαξε

Νομοθετικά, αυτή την οιονεί «απαλλοτρίωση» του δημόσιου χώρου δοκίμασε να περιορίσει ο νόμος 4067 που ψηφίστηκε το Μάρτιο 2019. Παραθέτω στοιχεία: Η μέγιστη παραχώρηση περιοριζόταν στα 300 τετ. μέτρα (άρθ. 13, παρ. 4) και σε κάθε περίπτωση, είτε υπήρχε μία είτε περισσότερες παραχωρήσεις, ο χώρος που έμενε ελεύθερος στην παραλία δεν μπορούσε να είναι μικρότερος από το 60% αυτής. Στον οποίο ελεύθερο χώρο ρητά δεν περιλαμβάνονταν τα πιο δυσπρόσιτα και υποβαθμισμένα σημεία του, αυτά δηλ. που δεν μπορούσαν να αξιοποιήσουν για να απλώσουν πετσέτα οι απλοί κολυμβητές.

Μια άλλη καινοτομία, που θεσπιζόταν πρώτη φορά και ήταν εξαιρετικά θετική για τον απλό πολίτη, ήταν η υποχρέωση του επιχειρηματία να αναρτά σε ταμπέλα ορατή σε όλους, εγκεκριμένο από τον δήμο σκαρίφημα του αιγιαλού, με τα όρια του χώρου που έχει νοικιάσει (άρθ. 13, παρ. 9). Ώστε να είναι σε θέση ο επισκέπτης να ελέγξει τα όρια και να διαπιστώσει αμέσως αν το δικαίωμά του σε ελεύθερη πρόσβαση παραβιάζεται. Διαφορετικά, όταν βλέπει μπροστά του μια έκταση από ομπρέλες, πού ξέρει αν ο επιχειρηματίας παρανομεί, ώστε να απαιτήσει αυτό που του ανήκει και να προχωρήσει, αν επιθυμεί, σε καταγγελία; 

Ανάλογη υποχρέωση είχε βάση του ίδιου νόμου ο δήμος: να αναρτά δηλαδή, σε εμφανές σημείο της ιστοσελίδας του το σκαρίφημα παραχώρησης. Δυστυχώς η υποχρέωση αυτή δεν τηρείται. Ο νόμος στη Σύρο παραβιάζεται και από επιχειρηματίες και από το δήμο. Πουθενά σκαριφήματα. 

Άλλα σημεία του ν. 4067: υποχρέωση απόστασης από την ακτογραμμή (εκεί που σκάει το μέγιστο κύμα) τουλάχιστον 5 μέτρα και υποχρέωση του επιχειρηματία να αφήνει οριζόντιους και κάθετους διαδρόμους μέσα στο χώρο με τις ξαπλώστρες, για την ελεύθερη διάβαση των λοιπών κολυμβητών (δηλ. των μη πελατών του) από και προς τη θάλασσα (άρθ. 13, παρ. 6). Ας γίνει δηλαδή σαφές σε όλους: Δεν ανήκει στον επιχειρηματία ο χώρος που νοίκιασε, δεν είναι «δικός του» όπως θα ήταν μια ιδιοκτησία του. Παραμένει κοινόχρηστος και κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει κανέναν να τον διασχίσει. 

Όλα τα παραπάνω ήταν θετικά, δυστυχώς όμως ήρθαν πολύ καθυστερημένα. Μόλις το 2019. Αν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε ψηφίσει και εφαρμόσει τις ρυθμίσεις νωρίτερα, θα είχαν παγιωθεί και δεν θα είχε την ευκολία η κυβέρνηση ΝΔ να τις ανατρέψει χωρίς διαμαρτυρίες, όπως έκανε το επόμενο έτος. 

Η νομοθέτηση του 2020

Το 2020, η νέα κυβέρνηση ΝΔ με τον ν. 4688  αύξησε κάθε παραχώρηση στα 500 τετραγωνικά μέτρα (από 300) και μείωσε το συνολικό μέρος της παραλίας που πρέπει να μείνει ελεύθερο στο 50% (από 60%). Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, με δεδομένη τη μόνιμη και διαρκή παράβαση των ορίων, σήμερα πολύ περισσότερο από το νόμιμο 50% κάθε παραλίας καταλαμβάνεται από ξαπλώστρες και ομπρέλες. Χρειάζεται να αναφερθώ ονομαστικά σε παραλίες; Νομίζω τις βλέπουν οι πάντες. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, το ποσοστό που μένει ελεύθερο δεν ξεπερνά το 20%. Βιώνουμε δηλαδή ένα παραλογισμό: μια δημόσια παραλία ξαφνικά, για όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού, «ιδιωτικοποιείται» και ο πολίτης που δεν επιθυμεί ξαπλώστρα στριμώχνεται σε ελάχιστο χώρο. 

Τι κι αν το Σύνταγμα προβλέπει ότι οι παραλίες είναι δημόσια και κοινόχρηστα αγαθά; Αυτό θα ισχύει… μόνο για το Νοέμβρη. Το καλοκαίρι, μετατρέπονται σε κάστρα από ξαπλώστρες. 

Εν κατακλείδι…

Υπάρχουν πολλές ακόμα λεπτομέρειες, όπως η επιθετική παρανομία με τα εξωτερικά ηχητικά συγκροτήματα που ο νόμος επίσης απαγορεύει. Η ηχορύπανση συνιστά άγρια μορφή εισβολής στον κοινόχρηστο χώρο, αλλά για να μείνει αυτό το άρθρο σύντομο, καταλήγω:

Δεν είμαι κατά της παραχώρησης τμήματος παραλίας για ξαπλώστρες, με αντάλλαγμα (ενοίκιο). Αλλά φυσικά όχι να εξαπλώνεται παρανόμως σε όλη την παραλία και επιπλέον ο επιχειρηματίας να συμπεριφέρεται σαν να αποτελεί κτήμα του. Ούτε είναι λογικό να περιμένουν οι χρήστες μιας ξαπλώστρας ότι θα διατίθενται σε εκείνους 4-5 τετραγωνικά ανά άτομο επειδή θέλουν και μπορούν να πληρώσουν, και από την άλλη μια τετραμελής οικογένεια να μη βρίσκει 2 τετραγωνικά για την πετσέτα της.

Ο νόμος ορίζει ότι ο πολίτης μπορεί ελεύθερα να καταλαμβάνει τον χώρο στον οποίο ο επιχειρηματίας έχει αυθαίρετα και παράνομα επεκταθεί. Βέβαια η ρύθμιση αυτή είναι συμβολική, γιατί ουδείς (όπως εξήγησα παραπάνω) γνωρίζει ακριβώς το χώρο, ούτε βέβαια θα πιάσει να τσακώνεται με τον επιχειρηματία. Δήμος, Κτηματική Υπηρεσία, Λιμενικό Σώμα, Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο είναι οι αρμόδιοι για αυτή τη δουλειά. Η εικόνα παραλιών κατειλημμένων άνω του 50% δείχνει ότι δεν την κάνουν όπως πρέπει. 

Θεωρώ την υπεράσπιση του δημόσιου χώρου μια από τις σπουδαιότερες μάχες που πρέπει να δώσουμε συλλογικά. Εξάλλου, εκτός από δικαίωμα και καθήκον μας, οδηγεί σε υγιή τουριστική ανάπτυξη. Κοντόφθαλμο να μην το αντιλαμβάνονται ορισμένοι. Οι πολίτες ας γνωρίζουν τα δικαιώματά τους, όπως τα περιέγραψα παραπάνω. Και από την άλλη ο δήμος καλείται να γίνει ουσιαστικός συμπαραστάτης: μπορεί, έχει τη δύναμη· δεν είναι απλός πολίτες, έχει ένα βάρος. Ας μην κρύβεται πίσω από βολικές «αναρμοδιότητες». Και ας ξεκινήσει σήμερα τηρώντας τα νόμιμα. Να αναρτήσει εμφανώς τα σκαριφήματα, να ελέγξει τους επιχειρηματίες, να δημοσιοποιήσει τηλέφωνο για άμεση αναφορά αυθαιρεσιών, όλο το 24ωρο.

Σε αυτό το πλαίσιο θα ήταν καλό οι υποψήφιοι δήμαρχοι στη Σύρο και σε όλα τα νησιά να πάρουν από σήμερα ξεκάθαρη θέση: ποια είναι η δέσμευσή τους για την υπεράσπιση του δημόσιου χώρου; Δεν νομίζω ότι περιμένουν να τους ψηφίσουν μόνο επιχειρηματίες… Η πλειοψηφία θα είναι απλοί πολίτες και χρήστες των παραλιών. 

Ο δημόσιος, κοινόχρηστος χώρος αποτελεί το αγαθό που οφείλουμε να υπερασπιστούμε με το μεγαλύτερο πάθος και επιμονή. Κάθε υποχώρησή μας, συνιστά παραχώρηση κοινού πλούτου, σε λίγους. Πλούτου που ανήκει στα παιδιά μας -και όχι σε μια μειοψηφία που αυθαίρετα το καταλαμβάνει για προσωπικό όφελος ή κέρδος.