Στο προηγούμενο άρθρο, είδαμε ότι η βασική επιλογή της όψιμης νεωτερικής εξουσίας είναι το να ασκείται κυρίως μέσω της ανθρωποκτόνου βιοπολιτικής, μέσω δηλαδή μίας απρόσωπης θανατοπολιτικής που οδηγεί όχι μόνο στα διάφορα «αποτρόπαια» εγκλήματα, αλλά και στην προοδευτική απανθρωποποίηση της ανθρώπινης ζωής. Σήμερα, με αφορμή το πιο πρόσφατο πολύνεκρο μεσογειακό ναυάγιο, θα πρέπει να επανεξετάσουμε το οξύτατο πλανητικό πρόβλημα των ολοένα και διογκούμενων μεταναστευτικών ή προσφυγικών ροών και την εξοργιστική απουσία μιας διεθνούς ή ευρωπαϊκής πολιτικής βούλησης για την επίλυσή του.
Παρά τη διεθνή και τοπική εθελοτυφλία, είναι επιτακτική πολιτική και γνωσιακή ανάγκη να εξετάσουμε επιστημονικά τη μακρά εξελικτική προϊστορία και τις δημιουργικές συνέπειες της διαχρονικής μεταναστευτικής στρατηγικής του γένους των Ανθρώπων (Homo). Βλέπετε, η σύγχρονη επιστημονική έρευνα σε αυτόν τον τομέα έχει γίνει πολύ πλούσια σε νέα, πολύ ανατρεπτικά ευρήματα, για να μπορεί να δικαιολογεί τις αντιεπιστημονικές δοξασίες για τη λειτουργία της μετανάστευσης στην ανθρώπινη ιστορία ή, ακόμη χειρότερα, για να νομιμοποιεί τις κοντόφθαλμες γεωπολιτικές επιλογές που εξακολουθούν να επιβάλλονται πλανητικά.
Αραγε, νομιμοποιείται επιστημονικά η ιστορική εθελοτυφλία και η απάνθρωπη θανατοπολιτική των πιο ανεπτυγμένων χωρών τής Δύσης και της Ανατολής απέναντι στα όλο και πιο πιεστικά μεταναστευτικά και προσφυγικά ρεύματα, που οι ίδιες δημιουργούν με τις εξοντωτικές πολιτικές που ασκούν; Και πόσο ορθολογικά ή, έστω, αποτελεσματικά μπορούν να θεωρούνται, σήμερα, τα ανιστόρητα ξενοφοβικά-εθνικιστικά αντανακλαστικά του βιοπολιτικού ελέγχου και των ανθρωποκτόνων πολιτικών που επιλέγονται στις μέρες μας;
Η μεταναστευτική πορεία της ανθρωποποίησής μας
Το διαχρονικό και πολυπαραγoντικό φαινόμενο της ανθρώπινης μετανάστευσης αποτελούσε μέχρι πρόσφατα αποκλειστικό αντικείμενο έρευνας της ανθρωπογεωγραφίας και της κλασικής παλαιοντολογίας. Τις τελευταίες δεκαετίες, εντούτοις, στο γονιμότατο πεδίο της παλαιοανθρωπολογικής έρευνας πρωταγωνιστούν κάποιοι νέοι και ιδιαιτέρως αποκαλυπτικοί διεπιστημονικοί κλάδοι: η παλαιογενετική, η εξελικτική και μοριακή ανθρωπολογία, οι οποίες στην προσπάθειά τους να επιλύσουν κάποια δυσεπίλυτα παλαιοντολογικά αινίγματα, κατέληξαν σε μία απρόσμενη εκδοχή του αφηγήματος της εξελικτικής προέλευσης και της προϊστορίας του ανθρώπινου είδους.
Χάρη στις σύγχρονες βιοανθρωπολογικές και παλαιογονιδιωματικές έρευνες θεωρείται αδιαμφισβήτητο ότι οι πρώτοι Ανθρωπίδες, δηλαδή οι πρώτοι εκπρόσωποι του γένους των Homo, εμφανίστηκαν και εξελίχθηκαν στην Αφρική πριν από περίπου 2 εκατομμύρια χρόνια. Και αφού εξαπλώθηκαν σε όλη την αφρικανική ήπειρο, τα διάφορα είδη Homo ξεκίνησαν, πριν από 1 εκατομμύριο χρόνια, τα αλλεπάλληλα μεταναστευτικά ρεύματα για τον εποικισμό του πλανήτη «μας».
Το να διανύει με τα πόδια τεράστιες αποστάσεις αποτελούσε κυριολεκτικά ζωτική ανάγκη για κάθε κυνηγό-τροφοσυλλέκτη και, όταν οι πληθυσμιακές, οι κλιματικές και οι οικολογικές συνθήκες το επέβαλλαν, τότε η σταδιακή γεωγραφική επέκταση αυτών των μικρών ομάδων (30-50 ατόμων) μετατρεπόταν σε ομαδική μετανάστευση των πρώτων ανθρώπων σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο και, κατόπιν, στην πολύ πιο παράτολμη έξοδό τους από αυτήν. Στη δεύτερη περίπτωση, πρόκειται για το περίφημο μοντέλο της Εξόδου από την Αφρική (Out of Africa), που υποστηρίζει ότι ενώ όλα τα είδη ανθρώπων εμφανίστηκαν και διαφοροποιήθηκαν στην Αφρική, κάποια από αυτά αναγκάστηκαν ή επέλεξαν, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, να μεταναστεύσουν εκτός Αφρικής.
Πάντως, σήμερα, υπάρχουν επαρκή δεδομένα για το ότι, μεταξύ 1,8 εκ. χρόνια και 100 χιλιάδες χρόνια πριν, τα γνωστά είδη ανθρώπων είχαν εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Αφρική και σε μεγάλο μέρος της Ευρασίας, καθώς και στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία. Πριν από 70 χιλιάδες χρόνια, μάλιστα, κάποιοι τολμηροί θαλασσοπόροι κατάφεραν να μεταναστεύσουν στην Αυστραλία, ενώ 15 με 20 χιλιάδες χρόνια πριν από τον Κολόμβο, έφτασαν και εξαπλώθηκαν στη μακρινή αμερικανική ήπειρο!
Πριν από την καθυστερημένη έξοδο από την Αφρική της δικιάς μας γενεαλογικής γραμμής, των Homo sapiens, υπήρξαν τρεις τουλάχιστον προγενέστερες αλλά τυπικά ανθρώπινες γενεαλογικές γραμμές (πρόκειται πιθανότατα για υποείδη του ανθρώπινου γένους), που είχαν ήδη μεταναστεύσει από την Αφρική σε διάφορα μέρη της Γης.
Η μεταναστευτική καταγωγή των Ευρωπαίων
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα απολιθωμένα ευρήματα, τα πιο εξελιγμένα είδη Homo ήταν: ο άνθρωπος του Νεάντερταλ (Homo neanderthalensis), που ζούσε κυρίως στην Ευρώπη και τη δυτική Ασία, ο ανατομικά σύγχρονος άνθρωπος (Homo sapiens), που ζούσε στην Αφρική, ένα τρίτο ανθρώπινο είδος γνωστό ως «Ντενίσοβα», που ζούσε στην παγωμένη ανατολική Ασία και ίσως μετακινήθηκε προς την Ευρώπη, και ο απομονωμένος στην Ινδονησία άνθρωπος του Φλόρες (Homo floresiensis).
Το αξιοπερίεργο με αυτό το ανεπαρκώς τεκμηριωμένο εξελικτικό σενάριο είναι ότι οι σύγχρονοι Homo sapiens, όταν μετανάστευσαν από την Αφρική στην Ευρώπη, δεν ήλθαν καθόλου σε επαφή και ούτε βέβαια αναμίχθηκαν ποτέ σεξουαλικά με τα δύο προηγούμενα είδη ανθρώπων, δηλαδή με τους Νεαντερτάλιους και τους Ντενίσοβα, που είχαν μεταναστεύσει πολύ νωρίτερα και ζούσαν ήδη στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με το εξελικτικό παραμύθι περί γενετικής «καθαρότητας» των νεοαφιχθέντων Ευρωπαίων Sapiens, τα προγενέστερα και δήθεν «κατώτερα» ανθρώπινα είδη εξαφανίστηκαν ως διά μαγείας από προσώπου Γης, για να παραχωρήσουν, εκόντες άκοντες, τη βιολογική οικοθέση τους στο πιο εξελιγμένο είδος ανθρώπου, τον Homo sapiens, ο οποίος τελικά επικράτησε χάρη στις μοναδικές νοητικές του ικανότητες για έναρθρο λόγο, για συμβολική-αφαιρετική σκέψη και τεχνολογική καινοτομία.
Αυτό το πολύ διαδεδομένο μέχρι πρόσφατα εξελικτικό μύθευμα διαψεύστηκε οριστικά από τις πρωτοποριακές έρευνες του νομπελίστα παλαιογενετιστή Σβάντε Πάαμπο (Svante Pääbo), διευθυντή του Εργαστηρίου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ στη Λειψία. Σύμφωνα με τα νέα επιστημονικά δεδομένα που έφεραν στο φως οι έρευνες του Σβάντε Πάαμπο σχετικά με το αρχαίο DNA και τα «απολιθωμένα γονιδιώματα» των τριών ανθρώπινων ειδών, τόσο οι sapiens όσο και οι άλλοι ανθρωπινοί πληθυσμοί που ζούσαν στην ευρωπαϊκή ήπειρο εμφανίστηκαν στην Αφρική και από εκεί εξελίχθηκαν χάρη στη διαρκή μεταναστευτική ροή σωμάτων, γονιδίων, τεχνολογιών και πολιτισμών, τα οποία τελικά διαμόρφωσαν από κοινού τη σημερινή εικόνα του είδους μας.
Πράγματι, μια σειρά από παλαιοντολογικά, βιοανθρωπολογικά ευρήματα και κυρίως οι πιο πρόσφατες συγκριτικές παλαιογενετικές μελέτες μάς αποκαλύπτουν ότι, επί χιλιετίες, οι σχέσεις μεταξύ των πρώτων και των ύστερων ανθρώπινων μεταναστευτικών πληθυσμών τόσο στην ευρωπαϊκή ήπειρο όσο και αλλού, όχι μόνο δεν ήταν πρωτίστως εχθρικές, αλλά, απεναντίας, τόσο οι Νεάντερταλ όσο και οι Ντενίσοβα συνυπήρξαν γεωγραφικά με τους νεοαφιχθέντες μετανάστες sapiens. Και, απ’ ό,τι φαίνεται, οι πρώτοι Ευρωπαίοι sapiens όχι μόνο συμβίωναν, αλλά πολύ συχνά διασταυρώθηκαν και αναπαραγωγικά με τους... «βαρβάρους»!
Και όπως θα δούμε αναλυτικότερα στο επόμενο άρθρο, το πολύ επίκαιρο ανθρωπολογικό και ιστορικό μάθημα που μπορεί κανείς να αντλήσει από αυτές τις συγκλονιστικές έρευνες είναι εξόχως πολιτικό: τόσο κατά το προϊστορικό όσο και κατά το πιο πρόσφατο ιστορικό παρελθόν του είδους μας, η ζωτική ανάγκη για κοινωνική ανοχή, ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη απέναντι στους «ξένους» μετανάστες και πρόσφυγες δεν είναι απλώς μια αόριστη ανθρωπιστική-ηθική επιταγή, αλλά και μία συγκεκριμένη και πολύ βαθύτερη βιολογική αναγκαιότητα, που προκύπτει από την κοινή εξελικτική-μεταναστευτική «μοίρα» των ανθρώπων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου