 |
| Γιάννης Σκενδέρογλου |
Ο Γιάννης Σκενδέρογλου είναι διασώστης στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο τα τελευταία εξίμισι χρόνια. Το 2016, τελειόφοιτος σπουδαστής και εργαζόμενος στην εστίαση, έφυγε από την Αθήνα και πήγε για λίγους μήνες στη Λέσβο να βοηθήσει ως εθελοντής στο μεγάλο κύμα αλληλεγγύης των προσφύγων που κατέφθαναν σε μεγάλους αριθμούς. Επέστρεψε στην Αθήνα, πήρε δίπλωμα χειριστή ταχύπλοου, τελείωσε τη ναυαγοσωστική ακαδημία και ξαναπήγε στη Λέσβο, όπου εργάστηκε ως διασώστης σε συνεργασία με το Λιμενικό και τη Frontex μέχρι τις αρχές του 2020.
Οταν οι διασωστικές οργανώσεις τέθηκαν σε καθεστώς απόλυτου ελέγχου του Λιμενικού από την κυβέρνηση της Ν.Δ., έμεινε εφτά μήνες στη στεριά χωρίς να μπορέσει να χρησιμοποιήσει το διασωστικό σκάφος του και έκτοτε εργάζεται ως διασώστης στη Μεσόγειο. Με βάση την εμπειρία του μιλά σήμερα στην «Εφ.Συν.» για το πολύνεκρο ναυάγιο έξω από την Πύλο, το μεγαλύτερο ναυάγιο της Μεσογείου, για το πώς μπορούσε και έπρεπε να αποφευχθεί και ζητά να υπάρξει πλήρης διαφάνεια και καταλογισμός ευθυνών.
● Σας πείθει το επιχείρημα του Λιμενικού ότι δεν κατέγραφαν το περιστατικό οι κάμερες γιατί χρειάζονταν όλα τα ανθρώπινα χέρια για τη διάσωση;
Είναι τελείως παιδαριώδες. Αν ζήτησαν από τα παραπλέοντα πλοία να απομακρυνθούν, αν απέρριψαν την πρόταση της Frontex να επιβλέπει το δικό της ντρόουν την επιχείρηση και το έστειλαν αλλού, αν απαγορεύτηκε η είσοδος δημοσιογράφων στους χώρους υποδοχής των διασωθέντων, τότε τι άλλο μπορεί να σημαίνει πέραν του ότι κάνουν ό,τι είναι δυνατό για να αποφύγουν τη διαφάνεια σχετικά με ό,τι συνέβη; Αυτή η υπόθεση δεν πρέπει να συγκαλυφθεί. Πρέπει να υπάρξει άπλετο φως, ώστε να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι των εκατοντάδων νεκρών ενός από μεγαλύτερα ναυάγια της Μεσογείου.
● Το Λιμενικό παραδέχτηκε ότι γινόταν προσπάθεια για περισσότερο από τεσσερισήμισι ώρες να προσδεθεί το αλιευτικό από τα παραπλέοντα πλοία για να μεταφέρουν τρόφιμα, νερό και πετρέλαιο και ότι στη συνέχεια υπήρξε ολιγόλεπτη πρόσδεση και με το πλωτό του Λιμενικού για να διασφαλιστεί η επικοινωνία με τους επιβαίνοντες, κάτι που το αρνιόταν τις πρώτες μέρες. Είναι ενδεδειγμένος αυτός ο τρόπος προσέγγισης και συνδρομής σε σκάφος που βρίσκεται σε κίνδυνο;
Ούτε επιχείρηση διάσωσης, ούτε κάποια άλλη επιχείρηση έπρεπε να πραγματοποιηθεί με κάβο. Η χρήση κάβου είναι η πλέον απαγορευτική λόγω του κινδύνου να προκαλέσει αστάθεια ή και ρήγματα στη δομική κατασκευή μιας τέτοιας βάρκας. Ενα τόσο βαρύ σκάφος, με ανθρώπους στα όρια του καταστρώματος δεν είναι ασφαλές να κινηθεί ή να κάνει πορεία τραβηγμένο από εξωτερική δύναμη.
Να αναφέρουμε επίσης το σημαντικό ύψος της πλώρης, από το οποίο ο κάβος φεύγει καθοδικά στα συνήθως χαμηλά στην πρύμνη σκάφη του λιμενικού σώματος, ασκώντας πίεση στην πλώρη του αλιευτικού προς τα κάτω. Να το πω απλά «βουλιάζοντας την πλώρη». Σε μια τέτοια περίπτωση τα πιο πιθανά αποτελέσματα είναι να κοπεί ο κάβος, που μπορεί να σκοτώσει όποιον βρίσκεται στο εύρος της επιστροφής του από το τίναγμα ή την απότομη κλίση του σκάφους και τη βύθισή του. Αλλά και το πλευρικό δέσιμο είναι πολύ επικίνδυνο.
Υπάρχει επίσης πάντα το ενδεχόμενο να υπάρξουν συγκρούσεις για το νερό και το φαγητό. Η ανάγκη των ανθρώπων δεν είναι το νερό και η τροφή εκείνη τη στιγμή. Και να ζητήσουν νερό και φαγητό, χωρίς μάλιστα να ξέρουμε πόσα άτομα είναι στο αμπάρι, δεν μπορούμε να δώσουμε. Το νερό είναι το πρώτο που παραλαμβάνουν όταν διασωθούν. Μετά, όχι πριν. Η διάσωση προηγείται. Θα μπορούσε να έχει ολοκληρωθεί μέσα στον χρόνο που άφησαν να περάσει, βάζοντας σε μεγαλύτερο κίνδυνο τους ανθρώπους.
● Πώς σχολιάζετε το επιχείρημα των ελληνικών αρχών ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν ήθελαν να διασωθούν, αλλά να συνεχίσουν το ταξίδι προς την Ιταλία;
Το πρώτο σχόλιο είναι ότι αν αρνούνται τη διάσωση, αυτό συμβαίνει διότι δεν εμπιστεύονται τις ελληνικές αρχές γιατί ξέρουν πως θα επαναπροωθηθούν. Μετά τον Φεβρουάριο του 2020, όταν ξεκίνησε τις επαναπροωθήσεις η κυβέρνηση της Ν.Δ., έχουμε τις πρώτες μαρτυρίες για προσπάθειες των προσφύγων να αποφύγουν τη διάσωση στην Ελλάδα. Νωρίτερα δεν υπήρχε άρνηση, όπως δεν υπήρχαν και τόσο μακρινές διαδρομές των προσφύγων. Μην κρυβόμαστε λοιπόν πίσω από το δάχτυλό μας.
❝ Αν οι μετανάστες αρνούνται τη διάσωση, είναι διότι ξέρουν πως θα επαναπροωθηθούν
Το δεύτερο σχόλιο είναι ότι η διάσωση δεν εξαρτάται από τη δική μας συνείδηση ή πολιτική θέση, ούτε μπορεί να εξαρτάται από τη θέληση ή την απροθυμία αυτών που κινδυνεύουν, ακόμη και αν μπορούσε να διασφαλιστεί ότι ρωτήθηκαν όλοι και δεν υπήρχε κανείς που ήθελε να διασωθεί. Η διάσωση είναι υποχρεωτική. Η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να διασώσει βάσει του διεθνούς ναυτικού δικαίου και των συμβάσεων που διέπουν την ευθύνη των παράκτιων κρατών. Το σκάφος εντοπίστηκε εντός της ελληνικής ζώνης έρευνας και διάσωσης τoυ Διεθνούς Οργανισμού Ναυσιπλοΐας – αυτά που λέγονται για διεθνή ύδατα λέγονται απλώς για να αποπροσανατολίσουν. Ηταν ένα σκάφος χωρίς καπετάνιο, χωρίς νόμιμα χαρτιά, χωρίς φώτα ναυσιπλοΐας, χωρίς τα προβλεπόμενα σωστικά μέσα, υπερφορτωμένο εκατοντάδες φορές πάνω από τον αριθμό πληρώματος που θα προέβλεπε η άδειά του – 10-15 άτομα το πολύ για ένα τέτοιο αλιευτικό. Δεν ήταν επικίνδυνο μόνο για όσους βρίσκονταν μέσα, ήταν επικίνδυνο για τη ναυσιπλοΐα, για όποιο άλλο σκάφος μπορούσε να βρεθεί στην πορεία του. Είναι επικίνδυνο να πλέει έτσι, έπρεπε να το σταματήσουν και μόνο επειδή παραβίαζε όλους τους κανόνες ναυσιπλοΐας.
● Σε ένα σκάφος όπου οι περισσότεροι επιβάτες φοβούνται ή δεν θέλουν να διασωθούν για οποιονδήποτε λόγο, μπορεί να γίνει ασφαλής διάσωση;
Βεβαίως και μπορεί. Πρέπει να δημιουργήσεις ψυχραιμία και εμπιστοσύνη στον κόσμο ότι θα διασωθούν και θα βρεθούν στη στεριά και δεν θα καταλήξουν πάνω σε σχεδίες μεσοπέλαγα, όπως ξέρουν ότι κάνει το Λιμενικό. Εμείς στα διασωστικά σκάφη χρησιμοποιούμε μεταφραστές, κάνουν τα πράγματα πολύ πιο εύκολα. Το θεωρώ αδιανόητο να μη χρησιμοποιεί μεταφραστές το Λιμενικό και όποια σώματα επιχειρούν στα σύνορα μετά το 2015. Αλλά με μεταφραστές ή χωρίς η εμπιστοσύνη μπορεί να επιτευχθεί και να γίνει διάσωση. Είναι θέμα επικοινωνίας, τρόπου προσέγγισης και διαχείρισης μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Είναι το μεγαλύτερο ψέμα ότι η Ελλάδα έκανε ό,τι μπορούσε νομικά και τεχνικά.
● Τι μπορούσε να γίνει;
Αν υπήρχαν μεγάλα καράβια, θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν σαν ασπίδα στα καιρικά φαινόμενα, ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την προσωρινή μεταφορά των διασωθέντων μέχρι να βγουν στη στεριά. Αλλά η πιο σωστή και ασφαλής απόπειρα διάσωσης είναι από την πρύμνη με μικρά σκάφη που μεταφέρουν σιγά σιγά τον κόσμο σε μεγαλύτερα. Εμείς σε τέτοιες περιπτώσεις, αν χρειάζεται, μπορεί πρώτα να τοποθετήσουμε εξαεριστήρα στα κάτω καταστρώματα λόγω έλλειψης οξυγόνου. Επίσης, στις περισσότερες περιπτώσεις τοποθετούμε και αντλία νερού, όταν η μηχανή δεν λειτουργεί και επομένως δεν λειτουργεί και η δική τους αντλία, που είναι άμεσα συνδεδεμένη, με αποτέλεσμα να μαζεύει νερό το αμπάρι, κάτι επικίνδυνο και για τη σταθερότητα του σκάφους, αλλά και για τον εγκλωβισμένο στα αμπάρια κόσμο, που κινδυνεύει και από ασφυξία και από πνιγμό. Οι διασωστικές οργανώσεις μπορούν ανά πάσα στιγμή να μοιραστούν τις γνώσεις και τις εμπειρίες μας από τέτοιες διασώσεις, αν δεν έχει την τεχνογνωσία το Λιμενικό. Αλλά δεν θέλει να συνεργαστεί με τις διασωστικές ομάδες, ούτε να κάνει διασώσεις.
● Είναι ζήτημα έλλειψης τεχνογνωσίας;
Ο κύριος ρόλος του ελληνικού Λιμενικού είναι να κάνει αστυνόμευση στη θάλασσα. Στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες, είναι διαφορετικά τα σκάφη της αστυνόμευσης και της διάσωσης του Λιμενικού. Το ελληνικό Λιμενικό έχει τον εξοπλισμό για διασώσεις, αλλά δεν έχει σταθεί με σοβαρότητα στο τεχνικό σκέλος, ιδίως σε ό,τι αφορά τις διασώσεις μεγάλων σκαφών σαν αυτά που πηγαίνουν προς την Ιταλία. Μετά τον Φεβρουάριο του 2020 το Λιμενικό επενδύει σε μέσα και σε τεχνογνωσία για το πώς θα ρυμουλκεί και θα προωθεί ή θα επαναπροωθεί τις βάρκες. Δεν ασχολείται με την εξέλιξη της τεχνογνωσίας της διάσωσης. Ο Κυριάκος Παπαδόπουλος, ο ήρωας του Λιμενικού που αφιέρωσε τη ζωή του στις διασώσεις προσφύγων, θα τα βλέπει αυτά από εκεί πάνω και θα κλαίει. Ας κάνουμε τη σύγκριση με την Ιταλία, όπου η κυβέρνηση ακολουθεί παρόμοιες πολιτικές με τις ελληνικές στο προσφυγικό. Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά όμως. Τα πληρώματα στα σκάφη του ιταλικού Λιμενικού είναι ανεξάρτητα από αυτές τις ακροδεξιές πολιτικές – κάνουν διασώσεις. Το ιταλικό Λιμενικό διαθέτει μεγάλα διασωστικά φουσκωτά σκάφη που έχουν πάνω τους γιατρούς και δύτες. Αν θέλεις να κάνεις διασώσεις, χρειάζεσαι τα σωστά σκάφη και τη σωστή εκπαίδευση.
● Η Ν.Δ. ισχυρίζεται ότι το 2015 και το 2016 οι θάνατοι στο Αιγαίο ήταν πολύ περισσότεροι και ότι σήμερα πεθαίνουν λιγότεροι πρόσφυγες στη θάλασσα, ενώ οι επιχειρήσεις αποτροπής προστατεύουν την ανθρώπινη ζωή. Σας ακούγεται πειστικό;
Το 2015 και το 2016 ήρθε πολύς κόσμος με μέσα που δεν ήμασταν συνηθισμένοι να βλέπουμε με πολύ μεγάλους κινδύνους. Υπήρξαν λοιπόν πολλά δυστυχήματα. Ετσι εμφανίστηκαν τα σκάφη των διασωστικών οργανώσεων και βγήκαν ψαράδες στη θάλασσα να βοηθήσουν, ενώ το Λιμενικό επέτρεπε τις διασωστικές επιχειρήσεις οργανώσεων γιατί χρειαζόταν βοήθεια. Από αυτές τις διασώσεις μάθαμε. Η σύγκριση με τότε είναι απαράδεκτη. Αυτό που κάνει το ελληνικό Λιμενικό, να βάζει τους πρόσφυγες σε σχεδίες τύπου liferaft και να τους αφήνει ακυβέρνητους στη θάλασσα, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί προστασία της ανθρώπινης ζωής. Είναι το ακριβώς αντίθετο – βάζει τους ανθρώπους σε κίνδυνο. Οι βάρκες που έρχονται τα τελευταία τρία χρόνια είναι πολύ λιγότερες από αυτές που έρχονταν μέχρι τις αρχές του 2020, αλλά οι θάνατοι αναλογικά είναι πολύ περισσότεροι.
*****
-ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου