Ειδική Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη (ΣτΠ) για την ενεργειακή κρίση: «Ελέγξτε το Χρηματιστήριο Ενέργειας»

Αφροδίτη Τζιαντζή 

 

Ειδική πολυσέλιδη έκθεση για την ενεργειακή κρίση από τον Συνήγορο του Πολίτη • Κοινωνικό αγαθό η ενέργεια, απειλή για την Ελλάδα η ενεργειακή ένδεια • Πλέγμα προτάσεων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης• Δεν αρκούν αποσπασματικά μέτρα αν δεν ελεγχθούν οι τιμές χονδρικής, λέει η Ανεξάρτητη Αρχή, που προτείνει μια μοναδική χρέωση, χωρίς ρήτρα, στους λογαριασμούς ρεύματος.

Αυστηρή σύσταση προς την κυβέρνηση να αλλάξει προσανατολισμό στην ενεργειακή της πολιτική απευθύνει ο Συνήγορος του Πολίτη, προτάσσοντας ως άμεση προτεραιότητα την ενδυνάμωση της κρατικής εποπτείας στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (ΕΧΕ), ώστε να συγκρατηθούν οι τιμές χονδρικής, αντί για αποσπασματικά επιδοματικά μέτρα τύπου Power Pass.

Στην πολυσέλιδη έκθεση για τα αίτια, τις επιπτώσεις και τις προτάσεις αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης, η Ανεξάρτητη Αρχή επισημαίνει ότι «απαιτείται ένα ευρύ πλέγμα μέτρων που δεν θα εστιάζει μόνο στην πρόσκαιρη στήριξη των καταναλωτών, αλλά και της παραγωγής, και το οποίο θα καταλαμβάνει το σύνολο της οικονομίας».

Ιδιαίτερα επιμένει στην ανάγκη ευρωπαϊκής παρέμβασης, στα πρότυπα των μέτρων διαχείρισης των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, διαφορετικά προειδοποιεί ότι η ενεργειακή φτώχεια θα συνεχίζει να βαθαίνει στη χώρα μας, υποβαθμίζοντας διαρκώς το επίπεδο διαβίωσης των νοικοκυριών.

Mοντέλο-στόχος

Αφετηρία της ανάλυσης του συνηγόρου είναι η παραδοχή ότι η ενέργεια αποτελεί κοινωνικό αγαθό, που χρήζει ειδικής προστασίας και ότι η ηλεκτρική ενέργεια, ως αναγκαίο αγαθό, με ανελαστική ζήτηση, χωρίς υποκατάστατα και δυνατότητα αποθήκευσης, δεν μπορεί να είναι πλήρως χρηματιστηριακό είδος, όπως ο καφές, ο χάλυβας κ.ο.κ.

Μεταξύ άλλων, η έκθεση τονίζει ότι από τον Ιούνιο του 2021, όταν η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (μοντέλο-στόχος) εντάχθηκε στο Χρηματιστήριο, η μηνιαία Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (η τιμή αποζημίωσης των παρόχων) αρχικά διπλασιάστηκε, στη συνέχεια υπερτετραπλασιάστηκε και ενίοτε κυμαίνεται στο υπερπενταπλάσιο του κόστους που είχε πριν γίνει χρηματιστηριακό προϊόν.

Αντίστοιχα, τα τελευταία δύο χρόνια έχουν εκτοξευθεί οι αναφορές στον Συνήγορο του Πολίτη για θέματα ενέργειας, με καταγγελίες που έχουν κυρίως να κάνουν με τη ΔΕΗ, την αδυναμία εξόφλησης λογαριασμών και δυσλειτουργίες του ΔΕΔΔΗΕ. Χαρακτηριστικά, το πρώτο εξάμηνο του 2022 οι καταγγελίες για τη ΔΕΗ ήταν το 37,4% του συνόλου των αναφορών, το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων επτά χρόνων.

Ο Συνήγορος αποδίδει την αύξηση των αναφορών στην επιβολή ρήτρας αναπροσαρμογής στα τιμολόγια του ρεύματος, που επιβλήθηκε τον Αύγουστο του 2021, η οποία οδηγεί έως και σε πενταπλασιασμό των χρεώσεων, χωρίς αύξηση της κατανάλωσης. Σύμφωνα με την έκθεση του Συνηγόρου, η ρήτρα αναπροσαρμογής «δεν αντίκειται ευθέως σε κάποια διάταξη νόμου, αλλά ο συνολικός τρόπος διαχείρισής της δημιουργεί ένα καθεστώς ασάφειας και ελλιπούς ενημέρωσης του καταναλωτή, καθιστώντας την ακολουθούμενη εμπορική συμπεριφορά αντίθετη με τις γενικές αρχές της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών», ενώ οδηγεί και σε στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.

Στη δέσμη μέτρων που προτείνει ο Συνήγορος, εκτός από τον κρατικό έλεγχο στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, σε συντονισμό με τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, περιλαμβάνεται η ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, λαμβάνοντας όμως υπόψη τα εμπόδια που προκύπτουν, ειδικά αυτά που προκαλούν τριβές με τις τοπικές κοινωνίες. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει στην αξιοποίηση του λιγνίτη, ως εθνικό ορυκτό καύσιμο, την οποία κρίνει «απαραίτητη μέχρι να υπερκεραστούν πολιτικές και τεχνικές δυσκολίες για την έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων».

Ευφυείς μετρητές

Για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας ο Συνήγορος θεωρεί ότι απαιτείται σημαντική χρηματοδότηση από εθνικούς και ενεργειακούς πόρους, τόσο για την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων κατοικίας των πληττόμενων νοικοκυριών όσο και για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών με χρήση ΑΠΕ, δίνοντας έμφαση στον θεσμό των Ενεργειακών Κοινοτήτων, που μέχρι τώρα έχει υποτιμηθεί.

Θεωρεί αναγκαία την επίσπευση του προγράμματος αντικατάστασης των παλαιών μετρητών ρεύματος με ευφυείς μετρητές, ενώ τονίζει ότι το κυμαινόμενο τιμολόγιο δεν πρέπει να έχει δύο εγγραφές, μία σταθερή και μία «ρήτρα αναπροσαρμογής», αλλά μόνο μια κυμαινόμενη χρέωση, ώστε να γνωρίζουν οι καταναλωτές την τιμή χρέωσης, βάσει της χονδρικής τιμής, και να συγκρίνουν τα προτεινόμενα τιμολόγια.

-ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ αναλυτικά τα της Έκθεσης από τον ΣτΠ.