του Gabriel Rockhill*

Στις 24 Φεβρουαρίου, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εξαπέλυσε αυτό που χαρακτήρισε ως «ειδική στρατιωτική επιχείρηση… για την αποστρατιωτικοποίηση και την αποναζιστοποίηση της Ουκρανίας». Τα δυτικά αστικά ΜΜΕ κατέκριναν αμέσως τους εκπεφρασμένους στόχους, επαναλαμβάνοντας επανειλημμένα ότι οι ισχυρισμοί περί ναζισμού στην Ουκρανία δεν είναι τίποτα άλλο από ρωσικά «fake news». Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Ρωσία Μάικλ ΜακΦολ (Michael McFaul) πήγε ακόμα παραπέρα, δηλώνοντας κατηγορηματικά ότι «δεν υπάρχουν Ναζί στην Ουκρανία». Παρόμοιοι ισχυρισμοί βρίσκουν απήχηση στα αντηχεία* των ΜΜΕ, ενώ το γεγονός ότι ο σημερινός πρόεδρος της Ουκρανίας είναι Εβραίος, συχνά παρουσιάζεται, μυωπικά, ως η μόνη αναγκαία «απόδειξη».

Η απόρριψη της ύπαρξης Ναζί και φασιστών στην Ουκρανία εξυπηρετεί τον στόχο  της κατασκευής μίας διαστρεβλωμένης, αλλά απλοϊκής αφήγησης, που βασίζεται με έναν χαλαρό τρόπο στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: ο Πούτιν είναι μία μοχθηρή, χιτλερικού τύπου φιγούρα, με πρόθεση να επιτεθεί τόσο στην ουκρανική κυβέρνηση, η οποία αγαπά την ελευθερία και όσο και στους αθώους υποστηρικτές της. Ο στόχος μιας τέτοιας αφήγησης είναι η ενθάρρυνση της τυφλής και αναντίρρητης στήριξης προς την κυβέρνηση Ζελένσκι, το ΝΑΤΟ και τις ιμπεριαλιστικές δυτικές δυνάμεις. Επομένως ένας «ανθρωπιστικός» πόλεμος, δηλαδή μια βίαιη παρέμβαση του ΝΑΤΟ η οποία πιθανότατα θα προκαλούσε τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρουσιάζεται ως μία βιώσιμη λύση. Υπό αυτό το πρίσμα, οποιαδήποτε προσπάθεια να παρουσιαστεί μία νηφάλια και συγκροτημένη ανάλυση της πραγματικής ιστορίας του ναζισμού στην περιοχή, ενέχει το ρίσκο να αντιμετωπιστεί με υποκρισία και να απορριφθεί ως «φιλο-Πουτινική», μιας και δεν υποστηρίζει το φιλοπόλεμο αφήγημα.

Όμως μία ανάλυση που εξηγεί τις πολυπλοκότητες των πραγματικών καταστάσεων καθιστά ξεκάθαρο ότι στην Ουκρανία υπάρχει πράγματι μία βαθιά και μακρά ιστορία του φασισμού, ο οποίος έχει βρει αρωγή και έχει υποκινηθεί από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι ο φασισμός είναι απαραίτητα η κυρίαρχη δύναμη είτε γενικά στη χώρα ή είτε σε κάποιο άλλο πεδίο όπου γνωρίζει ανάπτυξη(στον στρατό, στις παραστρατιωτικές δυνάμεις, στο κοινοβούλιο, ευρύτερα στην κοινωνία κλπ,). Επιπλέον, δεν υπονοείται ότι θα έπρεπε κάποιος να υποστηρίξει τη ρωσική εισβολή, ή ακόμα και να θεωρήσει την «αποναζιστοποίηση» ως τον κύριο στόχο της. Αντιθέτως, μια τέτοια ανάλυση μπορεί να συμβάλλει στην κατανόηση του γεγονότος ότι ο φασισμός είναι μία πολύ υπαρκτή δύναμη στην Ουκρανία και, ταυτόχρονα, να αντιταχθεί η επιλογή του Πούτιν να αποστείλει στρατεύματα.   

Μία σύντομη ιστορία των Ναζί, του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας

Για να κατανοήσει κανείς την τωρινή σύγκρουση, είναι σημαντικό να θυμηθεί ότι οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί ζούσαν κάποτε σε σχετική αρμονία, όταν και οι δύο ήταν τμήμα της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ), η οποία ιδρύθηκε βάσει της αρχής της αυτοδιάθεσης των εθνών. Η σχετική αυτή αρμονία διακόπηκε βίαια το 1941, όταν οι Ναζί εισέβαλλαν στην ΕΣΣΔ, καταλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας.

Σύμφωνα με τον Τζον-Πολ Χίμκα (John-Paul Himka), το ένα τέταρτο όλων των θυμάτων του Ολοκαυτώματος ζούσε στην Ουκρανία, ενώ οι Ουκρανοί υπερεθνικιστές συνεργάστηκαν με τους Ναζί ώστε να πραγματοποιήσουν αυτές τις αποτρόπαιες πράξεις. Η Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών (OUN) και το ένοπλο τμήμα της, ο Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός (UPA) συμμετείχαν σε αυτή τη γενοκτονική μανία: «Οι παραστρατιωτικές ομάδες της OUN ήταν οι βασικοί συντελεστές της αντι-εβραϊκής βίας του καλοκαιριού του 1941. Η OUN στρατολόγησε για λογαριασμό αστυνομικών σχηματισμών,  διείσδυσε σε αυτούς και οι οποίοι σχηματισμού παρείχαν απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό στις κινητές μονάδες δολοφονιών υπό τους Γερμανούς. Το 1943, χιλιάδες από αυτούς τους αστυνομικούς λιποτάκτησαν από τις γερμανικές υπηρεσίες ώστε να ενταχθούν στην εθνικιστική εξέγερση υπό την OUN, κατά τη διάρκεια της οποίας ο UPA σκότωσε Εβραίους που είχαν καταφέρει να επιβιώσουν από τις μαζικές εκκαθαρίσεις του 1942.» Σύμφωνα με τους Ίαν Σέιερ  (Ian Sayer)  και Ντάγκλας Μπότινγκ (Douglas Botting) , «η OUN έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στην εξολόθρευση των Εβραίων και άλλων ‘ανεπιθύμητων’, συχνά φέρνοντας εις πέρας τη βρώμικη δουλειά των γερμανικών ομάδων εξολοθρεύσεων Einsatzkommando (δηλ. τη δολοφονία παιδιών), συνεχίζοντας και μετά τον πόλεμο υπό αμερικανική αιγίδα». 

Πράγματι, κατά τη μεταπολεμική περίοδο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ενσωμάτωσε διακριτικά έναν σημαντικό αριθμό συνεργατών των Ναζί εντός ενός πραγματικά διεθνούς δικτύου αντικομμουνιστών φασιστών. Μέχρι το 1952, ο Τζον Λόφτους (John Loftus) εκτιμά ότι υπήρχαν «εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, σημαντικοί Ναζί δωσίλογοι από τη Λευκορωσία, την Ουκρανία, της χώρες της Βαλτικής και τα Βαλκάνια» οι οποίοι μεταφέρθηκαν στις ΗΠΑ (με πολλούς ακόμα να δρουν σε όλο τον κόσμο). Το Σώμα Αντικατασκοπείας των ΗΠΑ (Counterintelligence Corps, CIC) πραγματοποίησε την επιχείρηση Anyface ώστε να προστατέψει τον φασίστα ηγέτη της OUN – τον περιβόητο Ναζί δοσίλογο Στέπαν Μπαντέρα (Stepan Bandera) – από την ποινική του δίωξη στη Σοβιετική Ένωση. Ο επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας του Μπαντέρα (SB) Μίκολα Λέμπεντ (Mykola Lebed) ήταν «ο πλέον υψηλόβαθμος Ουκρανός Ναζί που εισήλθε στις ΗΠΑ». Ο επικεφαλής μυστικών αποστολών της CIA Φρανκ Βίσνερ (Frank Wisner) παραδέχτηκε το 1951 ότι υπήρχαν «τουλάχιστον είκοσι πρώην ή νυν μέλη της SB της OUN/Μπαντέρα στις ΗΠΑ.»   

Οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ εργάστηκαν στενά με πολλές οργανώσεις πρώην Ναζί δωσίλογων, όπως αυτές, ώστε να πραγματοποιήσουν εκτεταμένα σαμποτάζ, τρομοκρατία και απόπειρες δολοφονιών εναντίον της ΕΣΣΔ. Το 1952, ο Βίσνερ εκτιμούσε ότι «πάνω από 35.000 μέλη της ρωσικής μυστικής αστυνομίας (MVD-MKGB) έχουν σκοτωθεί από τους OUN-UPA μετά το τέλος του προηγούμενου πολέμου.» 

Το ΝΑΤΟ ενεπλάκη σημαντικά σε αυτόν τον αντικομμουνιστικό πόλεμο, όπως φαίνεται πιο ξεκάθαρα από την Επιχείρηση Gladio. Υπό την επίβλεψη της CIA και της MI6, το ΝΑΤΟ διαμόρφωσε έναν μεγάλο μυστικό στρατό εκπαιδευμένων μαχητών, πολλοί εκ των οποίων ήταν πολύ γνωστοί Ναζί και φασίστες. Σύμφωνα με την επίσημη έρευνα της Ιταλικής Γερουσίας πάνω στην Gladio: «Φαίνεται χωρίς καμία αμφιβολία ότι στοιχεία της CIA ξεκίνησαν, κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’60, μία μεγάλη επιχείρηση προκειμένου να αντιμετωπιστεί με οποιοδήποτε μέσο η εξάπλωση ομάδων και κινημάτων της αριστεράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο.» Εδώ συμπεριλαμβάνονται στοχευμένες δολοφονίες και τρομοκρατικές επιθέσεις προβοκάτσιας, οι οποίες αποδόθηκαν στους κομμουνιστές προκειμένου να τρομοκρατηθούν οι πολίτες και να στηρίξουν δεξιές κυβερνήσεις και αντικομμουνιστικές εκστρατείες. 

Ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής Ευρώπης (Supreme Allied Commander Europe) του ΝΑΤΟ από το 1963 μέχρι το 1969 ήταν ο Λάιμαν Λέμνιτζερ (Lyman Lemnitzer), ο οποίος έδωσε το 1962 το πράσινο φως για την Επιχείρηση Northwoods. Αυτή η επιχείρηση, η οποία δεν υλοποιήθηκε ποτέ, διότι ο πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι αρνήθηκε να την εγκρίνει, συνίστατο σε σχεδιασμένες τρομοκρατικές επιθέσεις προβοκάτσιας εναντίον Αμερικανών πολιτών, οι οποίες θα αποδίδονταν στην Κούβα προκειμένου να δικαιολογηθεί μία στρατιωτική εισβολή στο νησί.

Η θητεία του Λέμνιτζερ συνέπεσε με τη θητεία του Άντολφ Χόισινγκερ (Adolf Heusinger), ενός εκ των πολλών υψηλόβαθμων Ναζί και φασιστών αξιωματούχων που ενσωματώθηκαν στον στρατό των ΗΠΑ και στα δίκτυα αντικατασκοπείας. Ο Χόισινγκερ διετέλεσε Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού του Χίτλερ και αργότερα έγινε επικεφαλής της Στρατιωτικής Διοίκησης του ΝΑΤΟ (1961-1964). Το ΝΑΤΟ τότε δεν περιορίστηκε στην υλοποίηση της μέρους της «βρώμικης δουλειάς από  Ναζί, στρατολογώντας τους στους μυστικούς του στρατούς ώστε να φέρουν εις πέρας αποτρόπαιες αντικομμουνιστικές τρομοκρατικές ενέργειες. Τους ενσωμάτωσε κιόλας, κατευθείαν στην ηγεσία του, στέλνοντας επομένως ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς τον κόσμο σχετικά με τον πολιτικό του προσανατολισμό.

Το πραξικόπημα του Μαϊντάν

Τα επόμενα χρόνια, οι ΗΠΑ συνέχισαν να εργάζονται με Ουκρανούς φασίστες κατά τις ατέρμονες προσπάθειες αποσταθεροποίησης της ΕΣΣΔ. Σύμφωνα με τον ειδικό για τη CIA Ντάγκλας Βάλενταϊν (Douglas Valentine), «η CIA στην Ουκρανία στρατολογούσε φασίστες ως πληροφοριοδότες και συνεργάτες για 70 χρόνια».

Το πραξικόπημα του Μαϊντάν στα τέλη του 2013-2014, το οποίο στηρίχθηκε ανοιχτά από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης, βασίστηκε σε ακροδεξιά τάγματα εφόδου όπως η φασιστική οργάνωση του Δεξιού Τομέα και το υπερεθνικιστικό κόμμα Σβόμποντα Svoboda- Ελευθερία), με στόχο την ανατροπή της εκλεγμένης κυβέρνησης του Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Τρία μέλη του Σβόμποντα ορίστηκαν ως μέλη της πρώτης κυβέρνησης μετά το πραξικόπημα, ενώ ο συνιδρυτής του Σβόμποντα Αντρίι Παρουμπίι ήταν πρόεδρος του κοινοβουλίου για πέντε χρόνια. Παρόλο που το Σβόμποντα προσπαθεί από τότε να μετριάσει τη ναζιστική του εικόνα, διατηρεί την ουσία του ως ένα υπερεθνικιστικό, αντικομμουνιστικό κόμμα, που υμνεί ανοιχτά το Ναζί δοσίλογο Στέπαν Μπαντέρα, τον πολιτικό και θεωρητικό της παραστρατιωτικής πτέρυγας της φασιστικής OUN.

Το Τάγμα Αζόφ ιδρύθηκε τον Μάιο του 2014 ως μετεξέλιξη της  υπερεθνικιστικής οργάνωση  «Πατριώτης της Ουκρανίας» (που ιδρύθηκε το 2005) και την Κοινωνική Εθνική Συνέλευση ή SNA (που ιδρύθηκε το 2008) η οποία «είναι γνωστό ότι έχει εξαπολύσει επιθέσεις απέναντι σε μειονότητες». Το Τάγμα Αζόφ, ο Δεξιός Τομέας (Pravyi Sektor) και άλλες φασιστικές παραστρατιωτικές ομάδες έπαιξαν, με πολλούς τρόπους, σημαντικό ρόλο στην εδραίωση, της εξουσίας, μετά το πραξικόπημα, για την κυβέρνηση : καταφεύγοντας σε βία στο δρόμο απέναντι στην αριστερά, διεξάγοντας εκστρατείες τρομοκράτησης μη-συνεργάσιμων πολιτικών, στήνοντας κατασκηνώσεις κατήχησης για παιδιά και νέους και ασκώντας πίεση στην κυβέρνηση ώστε να αναθεωρήσει τα εκπαιδευτικά προγράμματα, να απαγορεύσει τη ρωσική γλώσσα και να ξαναγράψει την επίσημη κρατική ιστορία. Αυτή η περίοδος βίας στο δρόμο και τρομοκράτησης μετά το πραξικόπημα εξελίχθηκε σε αυτό που πολλοί αποκαλούν ως τη χειρότερη ναζιστική αγριότητα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν 42 αριστεροί σκοτώθηκαν σε μία πυρκαγιά που προκλήθηκε από φασίστες στο Κτήριο των Συνδικάτων της Οδησσού. 

Αυτή η επιχείρηση αλλαγής καθεστώτος με τη στήριξη των ΗΠΑ είναι εκείνο που οδήγησε στο ξέσπασμα εμφυλίου πολέμου στην περιοχή του Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία. Η φασιστική κυβέρνηση μαριονέτα ήταν ανίκανη να περιορίσει τους φιλορώσους αυτονομιστές όταν εκείνοι ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους από αυτήν.. Γι’ αυτό και εξαπολύθηκαν το Τάγμα Αζόφ και άλλες φασιστικές παραστρατιωτικές ομάδες, οδηγώντας στον θάνατο περίπου 14.000 ανθρώπους (ο Πούτιν αναγνώρισε την ανεξαρτησία των δύο περιοχών του Ντονμπάς μόλις πριν από την εισβολή του 2022). Το Αζόφ δέχτηκε στήριξη από τον υπουργό Εσωτερικών της Ουκρανίας, Αρσέν Αβάκοφ, καθώς και όπλα και εκπαίδευση από τις ΗΠΑ. Λόγω της θεωρούμενης αποτελεσματικότητας του στην καταπολέμηση των Ρώσων αυτονομιστών, το τάγμα ενσωματώθηκε στην Ουκρανική Εθνοφρουρά το 2014, όντας πλέον και επισήμως κομμάτι του κράτους.

Το 2015, Σύμφωνα με πέντε πρώην αξιωματούχους πληροφοριών και εθνικής ασφαλείας, η CIA έστησε «ένα μυστικό εντατικό πρόγραμμα εκπαίδευσης στις ΗΠΑ για κορυφαίες ουκρανικές ειδικές επιχειρησιακές δυνάμεις και λοιπό προσωπικό πληροφοριών». Το ίδιο έτος, το Κογκρέσο των ΗΠΑ πέρασε ένα νομοσχέδιο δαπανών που περιλαμβάνει «οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη για την Ουκρανία αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο ρητά τροποποιήθηκε ώστε να επιτραπεί να δοθεί αυτή η στήριξη στη ντόπια νεοναζιστική παραστρατιωτική ομάδα, το Τάγμα Αζόφ.»

Ενώ έχει ξεκινήσει από τότε μία συζήτηση σχετικά με το πόσο Ναζί είναι το Τάγμα Αζόφ ή οι άλλες υπερεθνικιστικές παραστρατιωτικές ομάδες, αξίζει να αναφερθεί ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ αναγνώρισε το 2015 ότι το Αζόφ είναι «νεοναζιστικό». Παρόλο που το τάγμα έχει αρνηθεί κάποιες φορές ότι ασπάζεται συνολικά τη ναζιστική ιδεολογία, «τα ναζιστικά σύμβολα όπως η σβάστικα και εμβλήματα των SS είναι διαδεδομένα στις στολές και στα σώματα των μελών του Αζόφ». Αυτές οι στολές φέρουν το νεοναζιστικό σύμβολο Wolfsangel, το οποίο μοιάζει με μία μαύρη σβάστικα σε κίτρινο φόντο. Ο Αντρίι Ντιατσένκο (Andriy Diachenko), ο εκπρόσωπος του τάγματος το 2015, ισχυρίστηκε ότι το «10% με 20% των μελών του, είναι Ναζί». Φαίνεται να έκανε αυτή τη δήλωση για να υποβαθμίσει τους φόβους για τη Ναζιστοποίηση. Ωστόσο, ακόμα και αν αυτοί οι αριθμοί είναι χαμηλοί, σίγουρα συμπεραίνεται ότι όλα τα υπόλοιπα μέλη του Τάγματος Αζόφ είναι συνεργάτες των Ναζί.   

Ανεξαρτήτως από το αν το Αζόφ ή άλλα τάγματα αποδέχονται ή όχι το 100% της ναζιστικής ιδεολογίας, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι ο συνολικός τους προσανατολισμός είναι ξεκάθαρα φασιστικός: λαμβάνουν χρηματοδότηση από αντιδραστικά στοιχεία της καπιταλιστικής άρχουσας τάξης ώστε να λειτουργούν βίαιες παρακρατικές παραστρατιωτικές ομάδες – οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν ενσωματωθεί στο κράτος – και οι οποίες είναι υπερεθνικιστικές, ρατσιστικές, φιλο-καπιταλιστικές και αντικομμουνιστικές. Ο Αντρίι Μπιλέτσκι (Andriy Biletsky) έχοντας διατελέσει αρχηγός του «Πατριώτη της Ουκρανίας» και του «SNA», καθώς και του Τάγματος Αζόφ, προτού διατελέσει μέλος του Ουκρανικού Κοινοβουλίου από το 2014 μέχρι το 2019έχει την κατάλληλη προϊστορία ώστε να κατανοήσει τον προσανατολισμό τους. Σε συνέντευξή του, εξήγησε τη θέση του ως ακολούθως: «Η ιστορική αποστολή του έθνους μας σε αυτή την κρίσιμη στιγμή είναι η καθοδήγηση των Λευκών Φυλών του κόσμο σε μια τελική σταυροφορία για την επιβίωσή τους. Μία σταυροφορία ενάντια στους καθοδηγούμενους από τους Σημίτες Untermenschen (υπανθρώπους, κατώτερες φυλές σύμφωνα με την κλασική ναζιστική ορολογία).»

Ο φασισμός σήμερα στην Ουκρανία

Σήμερα στην Ουκρανία, τα φασιστικά στοιχεία είναι παρόντα στην καπιταλιστική άρχουσα τάξη, στις παραστρατιωτικές οργανώσεις, στον ουκρανικό στρατό, στο κοινοβούλιο και σε ορισμένα τμήματα της κοινωνίας. Παρόλο που θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε ότι είναι καθολικά η κυρίαρχη δύναμη, είναι εξίσου λάθος να αγνοήσουμε την παρουσία τους, τη μεγάλη απεύθυνσή τους και τη στήριξη που απολαμβάνουν από την κυβέρνηση Ζελένσκι και τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις εκτός της χώρας.   

Στις βουλευτικές εκλογές του 2019, το Σβόμποντα συγκρότησε μία ενωμένη λίστα κομμάτων με άλλα ακροδεξιά κόμματα: τον Δεξιό Τομέα, τα «Εθνικά Τάγμα» (Natsionalnyi korpus) και την Κυβερνητική Πρωτοβουλία του Γιάρος** (Yarosh). Έλαβαν μόλις το 2,15% των ψήφων και δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν το όριο του 5% για να λάβουν έδρα στο κοινοβούλιο. Στις ίδιες εκλογές, το κόμμα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, «Υπηρέτης του Λαού», το οποίο συμμετείχε έχοντας ένα προεκλογικό πρόγραμμα κατά της διαφθοράς και το οποίο χαρακτηρίστηκε ως κεντρώο από τον κυρίαρχο τύπο, κέρδισε 124 έδρες επικρατείας και 130 έδρες στις εκλογικές περιφέρειες. 

Το κόμμα του Ζελένσκι ονομάστηκε έτσι από την ομώνυμη επιτυχημένη Ουκρανική τηλεοπτική σειρά η οποία απευθυνόταν στους «Ουκρανούς που είναι εξοργισμένοι από την ολιγαρχική ελίτ της χώρας και την αποτυχία να ‘αδειάσει ο βάλτος’*** μετά την επανάσταση του 2014.» Σε αυτή τη σειρά, ο Ζελένσκι, ένας ηθοποιός και κωμικός με μακρά καριέρα, έπαιξε τον ρόλο του προέδρου της Ουκρανίας. Η ταχύτατη ανάδειξή του στην πραγματική προεδρία οφειλόταν επομένως σε μεγάλο βαθμό στη φήμη του ως διάσημου ηθοποιού, κάτι που ομοιάζει με άλλες πολιτικές μαριονέτες στις αστικές δημοκρατίες. Επιπλέον, έλαβε τεράστια χρηματοδότηση από λίγους ιδιώτες δωρητές, συμπεριλαμβανομένου του δισεκατομμυριούχου ολιγάρχη Ιχόρ Κολομόισκι (Ihor Kolomoyskyi), ο οποίος ήταν ο μεγαλύτερός υποστηρικτής του .

Ο Κολομόισκι διαθέτει ένα μερίδιο στον Όμιλο 1+1 (1+1 Media Group), ο τηλεοπτικός σταθμός του οποίου μετέδιδε τον «Υπηρέτη του Λαού», που , κοιτώντας προς τα πίσω,μοιάζει πολύ με εκτεταμένη διαφήμιση προεκλογικής εκστρατείας. Το Μιντιακό του συγκρότημα του παρείχε επίσης ασφάλεια και υλικοτεχνική υποστήριξη για την πολιτική εκστρατεία του ηθοποιού, κατά τη διάρκεια της οποίας ταξίδεψε 14 φορές στη Γενεύη και στο Τελ Αβίβ, όπου βρίσκεται ο Κολομόισκι. Τα Pandora Papers αποκάλυψαν ένα δίκτυο εξωχώριων εταιριών και οικονομικών διακανονισμών μεταξύ του Ζελένσκι και του Κολομόισκι.

Ο Κολομόισκι είναι, επιπλέον, ένας από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες των υπερεθνικιστικών παραστρατιωτικών ομάδων στην ανατολική Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων και των φασιστικών ταγμάτων Αζόφ και Αϊντάρ, τα οποία, τα τελευταία οκτώ χρόνια,έχουν κατηγορηθεί για αποτρόπαια εγκλήματα πολέμου στην περιοχή του Ντονμπάς. Φημολογείται ότι χρηματοδοτεί και τα «τάγματα εθελοντών Ντονμπάς, Ντνεπρ 1, Ντνεπρ 2». Τον Μάρτιο του 2014, όταν ορίστηκε κυβερνήτης της πολιτείας του Ντνιπροπετρόφσκ, από το οποίο κατάγεται, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη συντριβή των εκεί αποσχιστικών κινημάτων «ξοδεύοντας πάνω από 10 εκατ. δολάρια για τη δημιουργία του τάγματος Ντνεπρ».

Το 2015, υπολογίστηκε ότι περίπου 30 εθνικιστικές παραστρατιωτικές ομάδες πολεμούν τους αποσχιστές στην ανατολική Ουκρανία. Χρηματοδοτούμενες από πλούσιους ολιγάρχες όπως ο Κολομόισκι και ο Σερχίι Ταρούτα (Serhiy Taruta- ο δισεκατομμυριούχος κυβερνήτης της περιφέρειας Ντονέτσκ που χρηματοδοτούσε επίσης το Τάγμα Αζόφ), λειτουργούν ως μία ισχυρή παραστρατιωτική δύναμη που υποστηρίζει τον ουκρανικό στρατό. Τον Ιούλιο του 2015, η Ρωσία εξέδωσε ένταλμα για τη σύλληψη του Κολομόισκι για την «οργάνωση της δολοφονίας πολιτών» λόγω της οικονομικής στήριξης των παραστρατιωτικών ομάδων. 

Ο ηθοποιός που έγινε πρόεδρος του Κολομόισκι, όχι απλά δεν έλαβε μέτρα γι’ αυτές τις υπερεθνικιστικές παραστρατιωτικές ομάδες, πολλές εκ των οποίων φανερώνουν ανοιχτά σημάδια ναζισμού και φασισμού, όχι μόνο τους επέτρεψε να δρουν με ασυλία, αλλά έχει επίσης συνάψει μια στενή σχέση μεταξύ της κυβέρνησής του και των ανοιχτά φασιστών. Για παράδειγμα, το Νοέμβριο του 2021, ο Ντμίτρο Γιάρος, πρώην ηγέτης του Δεξιού Τομέα και ορκισμένος ακόλουθος του Ναζί δωσίλογου Μπαντέρα, δήλωσε ότι ορίστηκε σύμβουλος του Διοικητή των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας. Λίγο καιρό αργότερα, ο Ζελένσκι βράβευσε τον διοικητή του Δεξιού Τομέα Ντμίτρο Κοτσιουμπάιλο (Dmytro Kotsyubaylo) με τη διάκριση του «Ήρωα της Ουκρανίας». Την 1η Μαρτίου του ίδιου έτους, όρισε τον Μακσίμ Μαρτσένκο**** (Maksym Marchenko), πρώην διοικητή του Τάγματος Αϊντάρ – το οποίο κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου στο Ντονμπάς – ως περιφερειακό διοικητή της Οδησσού. Υπάρχουν πολλές άλλες σχέσεις μεταξύ της ουκρανικής κυβέρνησης και του στρατού, από τη μια, και αυτών των υπερεθνικιστικών και συχνά φασιστικών παραστρατιωτικών ομάδων από την άλλη.  

Την ώρα που ήταν απασχολημένοι με τη στήριξη των φασιστών, οι ουκρανικές αρχές αφαίρεσαν από τα κομμουνιστικά κόμματα το δικαίωμά τους να συμμετέχουν στις εκλογές του 2015 και ανακοίνωσαν αμφιλεγόμενους νόμους «αποκομμουνιστοποίησης»: «Οι νόμοι απαγορεύουν την επίδειξη σοβιετικών συμβόλων και αλλάζουν το καθεστώς του εορτασμού της 9ης Μαΐου που σηματοδοτεί τη σοβιετική νίκη επί της Ναζιστικής Γερμανίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.» Οι νόμοι αφαιρούν κάθε αναφορά στον ‘Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο’ (έναν σοβιετικό όρο για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) και τον αντικαθιστούν με τον ‘Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο’. Απαγόρευαν την σοβιετική Σημαία της Νίκης και μετονόμαζαν δρόμους, πλατείες, ακόμα και ολόκληρες πόλεις.» Δεκάδες χιλιάδες δρόμοι έχουν μετονομαστεί έκτοτε, καθώς και σχεδόν χίλιες πόλεις και χωριά. Πάνω από δύο χιλιάδες αγάλματα και μνημεία έχουν επίσης αφαιρεθεί κατά τη διάρκεια αυτού του εκτεταμένου αντικομμουνιστικού πολιτισμικού σχεδίου. Παρά την ευρεία κατακραυγή, η σημερινή κυβέρνηση αρνήθηκε να ανακαλέσει τους νόμους. Σύμφωνα με τον Αμπντούλ Ραχμάν (Abdul Rahman), «η διστακτικότητα του Ζελένσκι να αντιμετωπίσει τις δεξιές ομάδες με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζει τις θεωρούμενες ως φιλορωσικές ομάδες, συνιστά δείκτη της επιρροής τους στον ορισμό της πολιτικής συζήτησης στη χώρα.»  

Έχουν υπάρξει επίσης ορισμένες σημαντικές συμβολικές κινήσεις που εκθειάζουν τους υπερεθνικιστές και συνεργάτες των Ναζί, με αποτέλεσμα να ενισχύεται μία ευρύτερη κουλτούρα φασισμού μέσα σε ορισμένα τμήματα της ουκρανικής κοινωνίας. Για παράδειγμα, ο Ζελένσκι ισχυρίστηκε σε μία συνέντευξη τα εξής: «Υπάρχουν αναμφισβήτητοι ήρωες. Ο Στεπάν Μπαντέρα είναι ένας ήρωας για ένα κομμάτι των Ουκρανών και αυτό είναι κάτι το φυσιολογικό και ‘κουλ’. Ήταν ένας από εκείνους που υπερασπίστηκαν την ελευθερία της Ουκρανίας». Ο Ζελένσκι υπερασπίστηκε επίσης δημόσια τον Ουκρανό ποδοσφαιριστή Ρόμαν Ζοζούλια( Roman Zolzulya) ως«αληθινό πατριώτη» όταν κατηγορήθηκε ως Ναζί λόγω φωτογραφιών του με τον δοσίλογο των Ναζί Μπαντέρα (στο Τουίτερ) και την ανοιχτή του στήριξη στο Τάγμα Αζόφ. Επιπλέον, ο πρώην πρωθυπουργός του Ζελένσκι Ολεκσίι Χοντσάρουκ (Oleksiy Honcharuk) εμφανίστηκε στη σκηνή κατά τη διάρκεια μιας νεοναζιστικής συναυλίας που διοργανώθηκε από το φασιστικό κίνημα C14. 

Συνεπώς, πιθανόν δεν προκαλεί έκπληξη ότι η Ουκρανία ήταν η μόνη χώρα, μαζί με τις ΗΠΑ, που ψήφισε ενάντια στο ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ «ενάντια στην εξύμνηση του ναζισμού, του νεοναζισμού και άλλων πρακτικών που συμβάλλουν στην ενίσχυση σύγχρονων μορφών ρατσισμού, φυλετικού διαχωρισμού, ξενοφοβίας και σχετικών διακρίσεων.»Ναζιστική προπαγάνδα μεταδίδεται από σημαντικά ΜΜΕ, έχει απήχηση σε όλη την ευρύτερη κουλτούρα. Το 2014, Ουκρανός δημοσιογράφος του Hromadske TV κάλεσε ανοιχτά σε γενοκτονία στο Ντονμπάς, ισχυριζόμενος ότι «υπάρχει μία συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων που πρέπει να εξολοθρευτεί». 

Στις 13 Μαρτίου του τρέχοντος έτους, ο Ουκρανός παρουσιαστής Φαχρουντίν Σαραφμάλ, κατά τη διάρκεια πρωινής εκπομπής στο Κανάλι 24, απηύθυνε παθιασμένο κάλεσμα για γενοκτονία και τη σφαγή ρωσικών παιδιών. Έχοντας από πίσω του φωτογραφία του περιβόητου Ναζί Άντολφ Άιχμαν, είπε:
«Θα επιτρέψω στον εαυτό μου να παραθέσει τον Άντολφ Άιχμαν, ο οποίος είπε ότι προκειμένου να καταστραφεί ένα έθνος, θα πρέπει να καταστραφούν πρώτα τα παιδιά του. Καθώς, αν σκοτώσεις τους γονείς τους, τα παιδιά θα μεγαλώσουν και θα πάρουν εκδίκηση. Σκοτώνοντας τα παιδιά, δεν θα μεγαλώσουν ποτέ και το έθνος θα εξαφανιστεί.» Και συνέχισε, «Όταν βρω την ευκαιρία να σκοτώσω τους Ρώσους, σίγουρα θα το κάνω. Εφόσον με αποκαλείτε Ναζί, ασπάζομαι το δόγμα του Άντολφ Άιχμαν και θα κάνω οτιδήποτε περνάει από το χέρι μου ώστε να βεβαιωθώ ότι εσείς και τα παιδιά σας δεν θα ζήσετε ποτέ σε αυτή τη γη. Πρέπει να καταλάβετε ότι αφορά τη νίκη του ουκρανικού λαού, όχι την ειρήνη. Θέλουμε τη νίκη. Και αν χρειαστεί να σφάξουμε όλη σας την οικογένεια – θα είμαι ο πρώτος που θα το κάνει.» Το Κανάλι 24 είναι μέρος του συγκροτήματος ΜΜΕ TRK Lux που ελέγχεται από την πλούσια Ουκρανή επιχειρηματία Κατερίνα Κιτ-Σαντόβα (Kateryna Kit-Sadova) και τον σύζυγό της Αντρίι Σαντόβι (Andriy Sadovyi- δήμαρχος του Λβιβ και πρώην ηγέτης του κόμματος της Αυτάρκειας*!).

 Πρόσφατα, ο Ζελένσκι χρησιμοποίησε τη ρωσική εισβολή ως πρόσχημα για την απαγόρευση 11 πολιτικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης που κατέχει 43 έδρες στο κοινοβούλιο, ενώ οι κομμουνιστές ηγέτες συνελήφθησαν. Ισχυριζόμενος ότι παλεύει ενάντιά στη ρωσική «παραπληροφόρηση», πήρε επίσης τον έλεγχο των ειδησεογραφικών μέσων, επιβάλλοντας μία κεντρική πολιτική πληροφόρησης που συγχωνεύει όλα τα εθνικά τηλεοπτικά κανάλια σε «μία πλατφόρμα ενημέρωσης για τη στρατηγική επικοινωνία.» Ο υπουργός Εξωτερικών συνεργάζεται άμεσα με ένα διεθνές δίκτυο εταιριών δημοσίων σχέσεων ώστε να διεξάγει τον πόλεμο της πληροφορίας και να ελέγξει το αφήγημα. Όπως δήλωσε και υψηλόβαθμος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ: «Είναι πραγματικά εξαιρετικοί στη στρατηγική επικοινωνία – τα ΜΜΕ, τον πόλεμο της πληροφορίας και τον πόλεμο της ψυχολογίας».  

Η εμπειρία του Ζελένσκι ως ηθοποιού καριέρας ήταν σίγουρα ένα προσόν σε αυτές τις επιδιώξεις. Σε τελική ανάλυση, επιδιώκει να παρουσιάσει την κυβέρνησή του ως ελεύθερη και δημοκρατική – δηλαδή, σαν τις δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις με τις οποίες ευθυγραμμίζεται – την ώρα που στηρίζει φασιστικές παραστρατιωτικές ομάδες, λαμβάνει χρηματοδότηση από αντιδραστικούς καπιταλιστές (οι οποίοι χρηματοδοτούν επίσης ναζιστικά τάγματα), εκθειάζει υπερεθνικιστές και συνεργάτες των Ναζί, ενισχύει την κουλτούρα του φασισμού, απαγορεύει πολιτικά κόμματα και ελέγχει στενά τις ειδήσεις και την πληροφορία.  

Η φασιστική απειλή είναι διεθνής

Παρόλο που στις ΗΠΑ ή αλλού, η Ουκρανία μπορεί να μοιάζει σε κάποιους σαν μία μακρινή χώρα, με μικρή ομοιότητα με το άμεσο πολιτικό μας περιβάλλον, στην πραγματικότητα είναι ένα σημαντικό κέντρο για το παγκόσμιο φασιστικό κίνημα. Σύμφωνα με το Al Jazeera: «Υπήρξε Η ευρεία  διεθνής υποστήριξη στο Τάγμα Αζόφ και η Ουκρανία έχει αναδειχθεί ως το νέο κέντρο για την ακροδεξιά σε όλο τον κόσμο. Έχει καταγραφεί ότι άνθρωποι από τρεις ηπείρους επιθυμούν να ενταχθούν στις μονάδες εκπαίδευσης του Αζόφ ώστε να αναζητήσουν εμπειρία μάχης και να έρθουν σε επαφή με παρόμοια ιδεολογία». Σύμφωνα με ένα ερευνητικό ρεπορτάζ από τις αρχές του 2021, το Time κατέληξε ότι «το Αζόφ είναι κάτι πολύ παραπάνω από μια παραστρατιωτική ομάδα. Έχει το δικό του πολιτικό κόμμα, δύο εκδοτικούς οίκους, θερινές κατασκηνώσεις για τα παιδιά και μία ομάδα πολιτοφυλάκων η οποία είναι γνωστή ως η Εθνική Πολιτοφυλακή (National Militia), η οποία περιπολεί τους δρόμους των ουκρανικών πόλεων μαζί με την αστυνομία […] έχει επίσης ένα στρατιωτικό σκέλος με τουλάχιστον δύο βάσεις εκπαίδευσης και ένα μεγάλο οπλοστάσιο με πυρομαχικά, από drones και οπλισμένα οχήματα μέχρι και οπλισμό πυροβολικού.» Η Ολένα Σεμενιάκα (Olena Semenyaka), επικεφαλής διεθνών σχέσεων του Αζόφ, δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα μικρό κράτος εν κράτει.»

Ο Αλί Σουφάν (Ali Soufan) εκτιμά ότι «τα τελευταία έξι χρόνια πάνω από 17.000 ξένοι μαχητές από 50 χώρες έχουν έρθει στην Ουκρανία .» Το 2019, Αμερικανοί βουλευτές απηύθυναν επιστολή στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, όπου αναφέρουν ότι «είναι ξεκάθαρη η σχέση μεταξύ του Αζόφ και τρομοκρατικών πράξεων στην Αμερική.» Ένα κείμενο του FBI του 2018 έγραφε ότι το Αζόφ «θεωρείται ότι έχει συμμετάσχει στην εκπαίδευση και ριζοσπαστικοποίηση οργανώσεων υπέρ της λευκής υπεροχής, με έδρα τις ΗΠΑ» Σε αυτές περιλαμβάνονται μέλη του κινήματος λευκής υπεροχής Rise Above, οι οποίοι έχουν κατηγορηθεί για «’βίαιες επιθέσεις σε αντι-διαδηλώσεις’, σε διάφορες εκδηλώσεις λευκών εθνικιστών και λευκής υπεροχής σε όλες τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της διαδήλωσης ‘Unite the Right’ στο Σάρλοτσβιλ»*****

Ο Ναζισμός και ο φασισμός είναι πολύ υπαρκτοί παράγοντες στην Ουκρανία και έχουν καταγραφεί εκτενώς. Η αναγνώριση αυτού του γεγονός είναι σημαντική ώστε να μπορούμε να κατανοήσουμε ξεκάθαρα την  τωρινή σύγκρουση, χωρίς αυτό να σημαίνει υποστήριξη της στρατιωτικής παρέμβασης του Πούτιν, η οποία έχει τρομακτικές συνέπειες για τις ζωές πολλών αθώων εργατών. 

Τέλος, πρέπει να μην ξεχνάμε ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν, η οποία ήρθε στην εξουσία ως πιθανό εμπόδιο ενάντια στη διάδοση του φασισμού στο εσωτερικό της χώρας, συνεχίζει την πολιτική των ΗΠΑ, δηλαδή την υποστήριξη φασιστικών δυνάμεων σε ένα από τα κύρια κέντρα του διεθνούς φασισμού. Το γεγονός αυτό, φανερώνει ξεκάθαρα ότι ο αγώνας ενάντια στον φασισμό δεν μπορεί ποτέ να περιοριστεί σε μία μάχη στο εσωτερικό της χώρας. Πρέπει πάντα να διεξάγεται μέσα σε ένα διεθνιστικό πλαίσιο και άρα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με μια ξεκάθαρη αντιϊμπεριαλιστική στάση.

Ο συγγραφέας εκφράζει την ευγνωμοσύνη του στον Χέλμουτ-Χάρι Λούβεν για τις ανεκτίμητες προτάσεις του και τη βοήθεια του για τον εντοπισμό των καλύτερων πηγών πάνω στον φασισμό στην Ουκρανία

 

* ΣτΜ: “Eco chambers” στο πρωτότυπο

** ΣτΜ: Ο Ντιμίτρι Γιάρος ηγήθηκε του Δεξιού Τομέα την περίοδο 2013-15. Εξελέγη βουλευτής το 2014 και με αυτήν την ιδιότητα διατέλεσε σύμβουλος, το Υπουργείο Άμυνος τον διόρισε, το 2015, σύμβουλο του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, Βίκτορ Μουζένκο (Viktor Muzhenko). Αποχώρησε από τον Δεξιό Τομέα το 2015 για να ιδρύσει την Κυβερνητική Πρωτοβουλία. Παράλληλα, το 2015 ίδρυσε τα Ουκρανικά Εθελοντικά Σώματα, ώστε να πλαισιώσουν, ως ανεξάρτητες μονάδες, τον Ουκρανικό Στρατό στον εμφύλιο στο Ντονμπάς. Στόχος της ίδρυσης του, ήταν η δημιουργία ταγμάτων «εδαφικής άμυνας» σε κάθε νομό. Ο ίδιο συμμετείχε στον εμφύλιο, όντας βουλευτής, συμμετέχοντας το 2015 στην μάχη του αεροδρομίου του Ντονέτσκ. Σήμερα, συνεχίζει να ηγείται των «Ουκρανικών Εθελοντικών Σωμάτων», των οποίων δυο μονάδες, επιπέδου τάγματος, δρουν στην περιοχή της Μαριούπολης και του Ντιπροπετρόφσκ.

*** ΣτΕ: Drain the swamp. Έκφραση προσφιλής στον Ντόναλντ Τραμπ, με την οποία περιέγραφε το «κατεστημένο της Ουάσιγκτον» το οποίο ο ίδιος θα περιθωριοποιούσε.

**** ΣτΜ: Με τον οποίο Μαρτσένκο έβγαλαν χαρούμενες φωτογραφίες κατά την επίσκεψη τους στην Οδησσό, τόσο ο Bernard-Henry Levi, όσο και ο Έλληνας ΥΠΕΞ, Νίκος Δένδιας. 

*! ΣτΜ: Το «Κόμμα της Αυτάρκειας» (Ob’yednannya «Samopomich»): Δεξιό κόμμα, που συμμετέχει με το καθεστώς του παρατηρητή στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (το κόμμα της Ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς όπου συμμετέχει η ΝΔ). Στις εκλογές του 2014, πήρε 10,98% και συμμετείχε στον κυβερνητικό συνασπισμό του Ποροσένκο μέχρι το 2016. Το 2019 απέσπασε μόλις 0,62%. Παρ’ όλα αυτά, στις δημοτικές του 2020, ο αρχηγός του κόμματος Σάντοβι, εξελέγη δήμαρχος του Λβιβ, με 62,65%.

*!! ΣτΜ: Η διαδήλωση αυτή, έλαβε χώρα στο Σάρλοτσιβιλ της Βιτζίνια στις 11-12/8/2017. Δεκάδες νεοναζί, μέλη της Κου-Κλουξ-Κλαν και νοσταλγοί της Συνομοσπονδίας του Νότου (η ένωση των πολιτειών υπέρ της δουλειάς στον αμερικάνικο εμφύλιο) συγκεντρώθηκαν στην πόλη με στόχο να ενωθεί η δεξιά και να αποτραπεί η αποκαθήλωση αγάλματος του στρατηγού Λι, εμβληματική προσωπικότητα της Συνομοσπονδίας του Νότου στον Εμφύλιο. Μετά από μια πρώτη πορεία στο εσωτερικό του Campus του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια (με ρατσιστικά, αντι-σημιτικά και νεοναζιστικά συνθήματα), την επόμενη μέρα, περίπου 500 ακροδεξιοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με κάποιες χιλιάδες αντιφασιστών. Σκληρές συγκρούσεις έγιναν σε όλη την πόλη, με αποκορύφωμα των εμβολισμών αντιφασιστών από αυτοκίνητο ακροδεξιού, με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός αντιφασίστα και των τραυματισμό 35 άλλων. Ο Τραμπ μετά τα επεισόδια προσπάθησε να ταυτίσει τις δυο πλευρές, κατηγορώντας εξίσου τους ρατσιστές, φασίστες και ναζί με τους αντιφασίστες. Τελικά κατέληξε να υπερασπίζεται τον σκοπό για τον οποίο μαζεύτηκαν οι ακροδεξιοί στην πόλη (την αποτροπή της αποκαθήλωσης του Λι) και να κατηγορεί την «βίαιη αριστερά» για τις συγκρούσεις.

Μετάφραση: Σ. Λαπιέρης, Θ. Τσαβέας

ΠΗΓΗ: Liberation News

ΠΗΓΗ