Τα πυρηνικά όπλα και η πυρηνική ενέργεια έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Ο μακρύς κατάλογος των κοινών δέσμων τους περιλαμβάνει την ιστορία τους, τις παρόμοιες τεχνολογίες, δεξιότητες, τις πτυχές της υγείας και της ασφάλειας, ρυθμιστικά ζητήματα καθώς και τη ραδιολογική έρευνα και ανάπτυξη. Για παράδειγμα, η διαδικασία εμπλουτισμού του ουρανίου για την παραγωγή καυσίμων για πυρηνικούς σταθμούς χρησιμοποιείται επίσης για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Το πλουτώνιο είναι παραπροϊόν του κύκλου του πυρηνικού καυσίμου και χρησιμοποιείται ακόμη από ορισμένες χώρες για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.

Υπάρχει ο κίνδυνος περισσότεροι πυρηνικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας στον κόσμο να μπορούσαν να σημαίνουν και περισσότερα πυρηνικά όπλα. Xώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο προωθούν την επέκταση της πυρηνικής ενέργειας ενώ και άλλες χώρες αρχίζουν να σχεδιάζουν τα δικά τους προγράμματα πυρηνικής ενέργειας. Υπάρχει όμως πάντα ο κίνδυνος οι χώρες που αποκτούν τεχνολογία πυρηνικής ενέργειας να προωθήσουν τη χρήση της για την ανάπτυξη προγράμματος πυρηνικών όπλων. Εξάλλου, οι πρώτοι πυρηνικοί σταθμοί του Ηνωμένου Βασιλείου κατασκευάστηκαν κυρίως για να παρέχουν σχάσιμο υλικό για πυρηνικά όπλα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Τα πυρηνικά υλικά μπορεί επίσης να περιέλθουν σε λάθος χέρια και να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή μιας πυρηνικής συσκευής ή μιας λεγόμενης “βρώμικης βόμβας”.

Τα γεγονότα

Ορισμένα ραδιενεργά υλικά (όπως το πλουτώνιο-239 και το ουράνιο-235) διασπώνται αυθόρμητα στη σωστή διαμόρφωση. Δηλαδή, οι πυρήνες τους διασπώνται και εκλύουν πολύ μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Στο εσωτερικό μιας κεφαλής πολέμου, τρισεκατομμύρια τέτοιες διασπάσεις συμβαίνουν μέσα σε ένα μικρό χώρο μέσα σε ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, με αποτέλεσμα μια τεράστια έκρηξη. Μέσα σε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα, οι σχάσεις είναι πιο αργές και πιο διάσπαρτες, και η θερμότητα που προκύπτει χρησιμοποιείται για να βράσει το νερό, να παραχθεί ατμός, να γυρίσουν οι τουρμπίνες που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια.

Ωστόσο, η κύρια χρήση του πλουτωνίου-239 και του ουρανίου-235, και ο λόγος που παρήχθησαν αρχικά, είναι η κατασκευή πυρηνικών όπλων.

Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες τροφοδοτούνται αρχικά με ουράνιο (συνήθως με τη μορφή ράβδων με μεταλλικό περίβλημα). Το ουράνιο είναι ένα φυσικό στοιχείο όπως ο άργυρος ή ο σίδηρος και εξορύσσεται από τη γη. Το πλουτώνιο είναι ένα τεχνητό στοιχείο που δημιουργείται από τη διαδικασία ενεργοποίησης νετρονίων σε έναν αντιδραστήρα.

Πυρηνικό απόρρητο

Οι σχέσεις μεταξύ πυρηνικής ενέργειας και πυρηνικών όπλων ήταν πάντα πολύ στενές και διατηρούνται σε μεγάλο βαθμό μυστικές. Οι περισσότερες κυβερνήσεις καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια για να κρατήσουν τις διασυνδέσεις τους καλά κρυμμένες.

Η πολιτική βιομηχανία πυρηνικής ενέργειας αναπτύχθηκε από το πρόγραμμα ατομικής βόμβας τη δεκαετία του 1940 και του 1950. Στη Βρετανία, το πολιτικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας χρησιμοποιήθηκε σκόπιμα ως κάλυψη για στρατιωτικές δραστηριότητες.

Οι στρατιωτικές πυρηνικές δραστηριότητες παρέμεναν πάντα μυστικές, οπότε η συνήθεια της βιομηχανίας πυρηνικής ενέργειας να κρύβει πράγματα από το κοινό καθιερώθηκε από την αρχή της, λόγω των στενών δεσμών της με τα στρατιωτικά όπλα. Για παράδειγμα, οι εγκαταστάσεις ατομικών όπλων στο Aldermaston και το Burghfield στο Berkshire, όπου κατασκευάζονται και συντηρούνται τα βρετανικά πυρηνικά όπλα, εξακολουθούν να διαγράφονται από τους χάρτες της Ordnance Survey, αφήνοντας κενά.

Με το παραπλανητικό σύνθημα “Atoms for Peace” (Άτομα για την Ειρήνη), η βασίλισσα εγκαινίασε τελετουργικά αυτό που επισήμως χαρακτηρίστηκε ως ο πρώτος πυρηνικός σταθμός παραγωγής ενέργειας της Βρετανίας, στο Calder Hall στην Cumbria, το 1956. Ο σχολιασμός του δελτίου ειδήσεων περιέγραφε πώς θα παρήγαγε φθηνή και καθαρή πυρηνική ενέργεια για όλους.

Αυτό ήταν αναληθές. Το Calder Hall δεν ήταν ένας αστικός σταθμός παραγωγής ενέργειας. Κατασκευάστηκε κυρίως για την παραγωγή πλουτωνίου για πυρηνικά όπλα. Η ηλεκτρική ενέργεια που παρήγαγε ήταν ένα υποπροϊόν για την τροφοδοσία του υπόλοιπου εργοταξίου.

Τι θα γίνει με τα ραδιενεργά απόβλητα;

Ραδιενεργά πυρηνικά απόβλητα παράγονται από όλες τις πυρηνικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, η εξόρυξη ουρανίου παράγει πολλά απόβλητα με τη μορφή μεταλλευμάτων, όπως όλες οι εξορύξεις. Δεδομένου ότι το ουράνιο είναι ραδιενεργό, το ίδιο ισχύει και για τα απόβλητα του μεταλλεύματός του. Το ίδιο και όλες οι διαδικασίες διύλισης του μεταλλεύματος, εμπλουτισμού του ουρανίου, μετατροπής του σε καύσιμο για αντιδραστήρες, μεταφοράς, καύσης του σε πυρηνικούς σταθμούς, επεξεργασίας του χρησιμοποιημένου καυσίμου, καθώς και χειρισμού και αποθήκευσής του. Όλα αυτά δημιουργούν περισσότερα πυρηνικά απόβλητα.

Ο λόγος είναι ότι οτιδήποτε έρχεται σε επαφή με ραδιενεργά υλικά, συμπεριλαμβανομένων των δοχείων στα οποία αποθηκεύονται ή μεταφέρονται, ακόμη και των κτιρίων στα οποία γίνεται ο χειρισμός τους, μολύνονται με ραδιενέργεια ή ενεργοποιούνται από την ακτινοβολία.

Όλα τα ραδιενεργά απόβλητα είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη ζωή, καθώς η έκθεση σε αυτά μπορεί να προκαλέσει λευχαιμία και άλλους καρκίνους. Συνήθως κατηγοριοποιούνται ως απόβλητα χαμηλής, ενδιάμεσης ή υψηλής ραδιενέργειας. Όσο αυξάνεται το επίπεδο ραδιενέργειας, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος. Τα εξαιρετικά υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας μπορούν να σκοτώσουν οποιονδήποτε έρθει σε επαφή με αυτά – ή απλώς πλησιάσει πολύ κοντά τους – μέσα σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες.

Τα ραδιενεργά υλικά χάνουν σιγά-σιγά τη ραδιενέργειά τους και έτσι μπορούν θεωρητικά να γίνουν ασφαλή για χειρισμό, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις αυτή είναι μια πολύ αργή διαδικασία. Το πλουτώνιο-239, για παράδειγμα, έχει χρόνο ημιζωής πάνω από 24.000 χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι θα παραμείνει θανατηφόρο για πάνω από 240.000 χρόνια. Άλλα ραδιοϊσότοπα παραμένουν ραδιενεργά για εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια χρόνια.

❝Η ασφαλής, μακροπρόθεσμη αποθήκευση των πυρηνικών αποβλήτων είναι ένα πρόβλημα που φτάνει σε σημείο κρίσης τόσο για την πολιτική πυρηνική βιομηχανία όσο και για τον στρατό.

Τα πυρηνικά απόβλητα είναι ένα πρόβλημα το οποίο η πυρηνική βιομηχανία απέτυχε να εξετάσει σοβαρά για πάνω από εξήντα χρόνια, αλλά το οποίο δεν μπορεί πλέον να αναβληθεί για τις μελλοντικές γενιές.

Οι επιπτώσεις τυχόν πυρηνικών ατυχημάτων, όπως αυτά του Τσερνομπίλ το 1986 και της Φουκουσίμα το 2011, είναι επίσης πολύ μακροπρόθεσμες και θα επηρεάσουν τις μελλοντικές γενιές. Τα προβλήματα των πυρηνικών αποβλήτων δεν έχουν επιλυθεί σε καμία περίπτωση. Η ιστορία της πυρηνικής βιομηχανίας δεν εμπνέει καμία εμπιστοσύνη.

Οι πολλές συνδέσεις μεταξύ πυρηνικής ενέργειας και πυρηνικών όπλων είναι σαφείς. Η πυρηνική ενέργεια ενέχει προφανείς κινδύνους και η παραγωγή της πρέπει να σταματήσει.

Χρειαζόμαστε μια ασφαλή, πραγματικά βιώσιμη, παγκόσμια λύση για τις ενεργειακές μας ανάγκες και όχι μια επικίνδυνη εκτροπή όπως η πυρηνική ενέργεια.

Θα συνεχίσουμε την εκστρατεία για να σταματήσει η κατασκευή νέων πυρηνικών σταθμών, καθώς και για τον τερματισμό των πυρηνικών όπλων.