Αυτή η ανάρτηση είναι επίσης διαθέσιμη σε: Αγγλικα
 |
| Απεργία εργαζόμενων σε πλατφόρμες ταχυμεταφοράς στη Βραζιλία, φωτογραφία του Petro Stropasolas / Brasil de Fato). |
Γράφει η Taroa Zúñiga Silva*.
Στις 22 Φεβρουαρίου 2019, στις 6 μ.μ., ένα αυτοκίνητο συγκρούστηκε με τη μοτοσικλέτα του Servio Hernández. Ο Hernández, ένας μετανάστης της Βενεζουέλας στη Χιλή, χτυπήθηκε κατά τη διάρκεια μιας παράδοσης εκ μέρους της εταιρείας PedidosYa, ένα υποκατάστημα της γερμανικής πολυεθνικής εταιρείας Delivery Hero. Όταν ο Hernández έφτασε στο νοσοκομείο, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να ζητήσει από το ιατρικό προσωπικό να ενημερώσει τον επόπτη του για το ατύχημα. «Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι ‘αυτόν», είπε ο επόπτης στο γιατρό. Ο επόπτης απενεργοποίησε το τηλέφωνό του και μπλόκαρε την οποιαδήποτε πρόσβαση του Hernández στην εφαρμογή PedidosYa.
Ο Servio Hernández είναι ένας από τους εκατομμύρια εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο, από τη Χιλή έως τη Νότια Κορέα, οι οποίοι κάνουν ταχυπαράδοση τροφίμων και άλλων προϊόντων στα σπίτια των ανθρώπων. Εάν οι συνθήκες για αυτούς τους εργαζομένους ήταν τρομερές πριν από την πανδημία, κατά τη διάρκεια αυτής έχουν επιδεινωθεί. Μια μελέτη του Friedrich-Ebert Stiftung, ενός μη κερδοσκοπικού γερμανικού ιδρύματος, με τίτλο «Παγκόσμια εργασιακή αναταραχή στις πλατφόρμες» δείχνει μια αύξηση στις διαμαρτυρίες εργατών όπως ο Hernández σε όλο τον κόσμο. “Οι απεργίες επεκτείνονται σε ολόκληρο τον κλάδο μεταξύ των χωρών”, αναφέρει η μελέτη. «Η πανδημία έδωσε την ώθηση και την πλατφόρμα στους εργαζόμενους να υψώσουν τις φωνές τους ενάντια στις βασικές δομικές αδικίες της εργασίας τους.»
Στη Λατινική Αμερική, εταιρείες – συμπεριλαμβανομένης της Delivery Hero – σημείωσαν αύξηση κατά 400% στις πωλήσεις που παρέδιδαν τρόφιμα κατ ‘οίκον από το 2014 έως το 2019, σύμφωνα με έκθεση της Euromonitor International, μιας εταιρείας έρευνας αγοράς. Τα κέρδη για αυτές τις εταιρείες έχουν απογειωθεί, αλλά οι συνθήκες εργασίας για τους εργαζόμενους στον τομέα έχουν καταβαθρωθεί. Ο Hernández είναι ένας από αυτούς τους εργαζόμενους και – όπως και άλλοι στη Λατινική Αμερική – αγωνίζεται για περισσότερα δικαιώματα και για τη δημιουργία σωματείου.
Όταν ο επόπτης εμπόδισε την πρόσβαση του Hernández στην εφαρμογή PedidosYa, του στέρησε την ικανότητά του να εργαστεί. Δεν μπορούσε να πάρει παραγγελία για παράδοση ή παραλαβή, και έτσι ουσιαστικά «εξαφανίστηκε ως εργαζόμενος», όπως μου είπε. Όταν ένας ελεύθερος εργαζόμενος αποσυνδεθεί από μια εφαρμογή παράδοσης, η οποία του παρέχει μια σταθερή ροή απασχόλησης και εισοδήματος, δεν μπορεί πλέον να κερδίζει χρήματα από την πλατφόρμα. Εάν ένας εργαζόμενος υποστεί ατύχημα κατά την επιστροφή του στο σπίτι μετά την παράδοση της τελευταίας παραγγελίας του για την ημέρα, η εταιρεία δεν το θεωρεί ως εργατικό ατύχημα, επειδή ο εργαζόμενος είχε αποσυνδεθεί από την εφαρμογή. Εάν ο εργαζόμενος πρέπει να σταματήσει για να πάει στην τουαλέτα στο δρόμο για την παράδοση ή αν κάνει ένα διάλειμμα από τη δουλειά για να ασχοληθεί με ένα μέλος της οικογένειας, τότε πρέπει να ζητήσει από τον επόπτη να τον αποσυνδέσει από την εφαρμογή γι’ αυτό το χρονικό διάστημα. Μετά ο εργαζόμενος πρέπει να συνδεθεί εκ νέου στην εφαρμογή για να δείξει ότι επέστρεψε ξανά στη δουλειά. Οι επόπτες μπορούν να αποκλείσουν τον εργαζόμενο κατά βούληση, κάτι που ισοδυναμεί με απολύσεις. Μπορούν ακόμη και να διαγράψουν ολόκληρη την ιστορία του εργαζομένου από το σύστημα, διαγράφοντας την ύπαρξή του ως εργαζόμενου. Αυτό ακριβώς έκαναν με τον Hernández την ημέρα του ατυχήματος το 2019.
Μετά από 10 ώρες στο νοσοκομείο, ο Hernández επέστρεψε στο σπίτι στις 5 το πρωί στις 23 Φεβρουαρίου 2019. Του ήταν αδύνατον να σηκωθεί από το κρεβάτι του για δύο μήνες λόγω της φύσης του τραυματισμού του. Η εταιρεία δεν επικοινώνησε μαζί του. Δεν έλαβε καμία αποζημίωση. Τον Απρίλιο του 2019, ρώτησε την εταιρεία εάν θα μπορούσε να επιστρέψει στη δουλειά. Ο επόπτης που ήταν εν ενεργεία συνέδεσε τον Hernández στο σύστημα. Όταν ένας εργαζόμενος γίνεται μέρος του συστήματος, απαιτείται να αγοράσει και να χρησιμοποιήσει προϊόντα με την επωνυμία της εταιρείας, όπως μια στολή και το κουτί παράδοσης που είναι προσαρτημένο στο δικό του προσωπικό ποδήλατο ή μοτοσικλέτα. Σε μια υποτιθέμενη χειρονομία καλής θέλησης, ο επόπτης είπε στον υπάλληλο που είναι υπεύθυνος για αυτόν τον εξοπλισμό να «του τα δώσει δωρεάν» αφού «επιστρέφει μετά από ατύχημα».
Λίγους μήνες αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2019, ο Hernández είδε ότι
το εισόδημά του μειώθηκε. Συνειδητοποίησε ότι για τον ίδιο αριθμό
παραδόσεων που έκανε έναν μήνα νωρίτερα, έκανε τώρα 20% λιγότερα. Αυτό
συνέβη παρά το γεγονός ότι μερικές από τις αποστάσεις που κάλυπτε τώρα
ήταν μεγαλύτερες. Η εταιρεία – αποδείχθηκε – είχε αλλάξει τις
οικονομικές απολαβές, χωρίς καμία διαβούλευση με τους εργαζομένους και
χωρίς να τους δώσει καμία ειδοποίηση σχετικά με αυτές τις αλλαγές. Μετά
το ατύχημα και αυτήν την αλλαγή των όρων υπηρεσίας, ο Hernández ήξερε
ότι έπρεπε να κάνει κάτι.
Αναβάτες Unidos Ya
Όπως κάνουν οι εργαζόμενοι ταχυπαράδοσης τροφίμων σε όλο τον κόσμο, ο Hernández αποφάσισε να βοηθήσει στην οικοδόμηση ενός σωματείου. Μαζί με άλλους, άρχισε να δημιουργεί τους Riders Unidos Ya Chile, μια κοινότητα εργαζομένων παράδοσης που θέλουν να αναγνωρίσουν τα δικαιώματά τους από πολυεθνικές εταιρείες.
Ο Hernández αναγνωρίζει ότι είναι καλό που οι Riders Unidos Ya Chile είχαν ήδη καθιερωθεί όταν η πανδημία άρχισε. Οι συνθήκες εργασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχουν επιδεινωθεί. Μια πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, «Παγκόσμια Απασχόληση και Κοινωνική Προοπτική», αναγνώρισε ότι η πανδημία COVID-19 «εκθέτει τους κινδύνους και τις ανισότητες για τους εργαζόμενους, ιδίως για εκείνους που ασχολούνται με παροχή υπηρεσιών σε πλατφόρμες βάσει τοποθεσίας».
Εν τω μεταξύ, ο Hernández μου περιέγραψε αυτές τις συνθήκες με έναν τρόπο που θα φαινόταν γνωστός στους εργαζόμενους στην παράδοση τροφίμων οπουδήποτε στον κόσμο. «Αυτές οι εταιρείες παράδοσης παίζουν με την αίσθηση της σταθερότητας των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων», μου είπε. «Βρίσκουν τρόπους να «αλλάξουν τους κανόνες του παιχνιδιού» και να τροποποιούν τις συμβάσεις κατά βούληση, πάντα προς όφελός τους και εις βάρος μας. Με λίγα λόγια, μας κάνουν να δουλεύουμε περισσότερο και να κερδίζουμε λιγότερα. Πριν από την πανδημία, είχαμε εγγυημένες ώρες εργασίας: τις ώρες που ήμασταν συνδεδεμένοι με την εφαρμογή, ακόμη και αν δεν υπήρχαν παραγγελίες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. [Αλλά καθώς] αυξάνεται η ζήτηση [ειδικά κατά την πανδημία], αντί να βελτιώνονται οι συνθήκες των εργαζομένων, [οι εταιρείες παράδοσης] τις κάνουν χειρότερες: αναστέλλουν τις εγγυημένες ώρες και μας πληρώνουν μόνο για παραδοθείσες παραγγελίες. Αυτό μας κάνει σύγχρονους σκλάβους, οι οποίοι εξαρτώνται από τη σύνδεση [24 ώρες/7μέρες] σε μια εφαρμογή. Οι αποστάσεις αυξάνονται, οι τιμές [των ωριαίων εργαζομένων] μειώνονται και, επιπλέον, είμαστε εξαρτώμενοι από τη διάθεση του πελάτη.»
Τόνισε πόσο ευαίσθητη στο χρόνο είναι η δουλειά του, προσθέτοντας: «Εάν ένα άτομο δεν κατέβει αμέσως για να λάβει την παραγγελία του, ο χρόνος αυτός δεν πληρώνεται από κανέναν. Τίθεται θέμα σεβασμού, εκτίμησης προς το άλλο άτομο. Είμαστε εργαζόμενοι, ανθρώπινα όντα και ορισμένοι πελάτες, και οι ιδιοκτήτες αυτών των εταιρειών, έχουν το δικαίωμα να μας συμπεριφέρονται σαν σκύλους.»
Ψευδώς αυτοαπασχολούμενοι
Η αύξηση των υπηρεσιών παράδοσης που προέκυψε από την πανδημία εκθέτει αυτούς τους εργαζόμενους σε νόμιμο κενό. Ο Hernández μου είπε ότι μέχρι σήμερα καμία από αυτές τις εταιρείες δεν έχει ελεγχθεί στη Χιλή. Το ξέρει αυτό επειδή ο οργανισμός του – Riders Unidos Ya – έχει δύο αγωγές σε εξέλιξη εναντίον του PedidosYa. Οι καταγγελίες έχουν υποβληθεί από ιδιώτες, δεδομένου ότι νόμιμα οι εργαζόμενοι δεν έχουν σχέση εργασίας με την εταιρεία. Θεωρούνται «αυτοαπασχολούμενοι» ή ανεξάρτητοι εργαζόμενοι, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούν να σχηματίσουν σωματείο.
Οι εργαζόμενοι παράδοσης σε ολόκληρο τον πλανήτη αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα: βρίσκονται εκτός βιβλίων ως εργαζόμενοι και εντός βιβλίων ως ελεύθεροι επαγγελματίες συνεργαζόμενοι με την εταιρεία. Οι εργαζόμενοι αντεπιτίθενται καταθέτοντας ατομικές αγωγές σε αυτές τις πολυεθνικές εταιρείες. Στην Ισπανία, το 2020, ο Isaac Cuende κέρδισε την αγωγή που είχε καταθέσει εναντίον της Glovo, μιας άλλης πολυεθνικής εταιρείας με διαδικτυακή εφαρμογή παράδοσης τροφίμων. Το Ανώτατο Δικαστήριο χρησιμοποίησε τον όρο «ψευδώς αυτοαπασχολούμενοι» (falsos autónomos), ο οποίος αναφέρεται στην πρακτική της μη αναγνώρισης των εργαζομένων ταχυπαράδοσης ως εργαζομένων με δικαίωμα σε εργασιακά δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος δημιουργίας συνδικάτων.
Οι εργαζόμενοι παράδοσης στην Αργεντινή έχουν οργανωθεί σε ένα ευρύ φάσμα ομάδων όπως οι Agrupación de Trabajadores de Reparto, οι Glovers Unidos Argentina και οι Redapps Unidos Argentina, και πολλές από αυτές τις ομάδες ζήτησαν διεθνή απεργία εργαζομένων στην παράδοση τροφίμων στις 22 Απριλίου 2020. Συμμετείχαν οργανισμοί από όλη τη Λατινική Αμερική και την Ισπανία. Τον Οκτώβριο του 2020, πολλές από αυτές τις ομάδες πραγματοποίησαν την τέταρτη απεργία τους, στην οποία συμμετείχαν ως ένδειξη συμπαράστασης και εργαζόμενοι από τη Λατινική Αμερική και την Ισπανία καθώς και από την Ευρώπη, την Ασία και τη Βόρεια Αμερική. Ο στόχος αυτής της διαδικασίας είναι να ασκήσει πίεση στους εργοδότες εφαρμογών ταχυπαράδοσης — να τους αναγκάσει να θέσουν την ασφάλεια και τα συμφέροντα των εργαζομένων πάνω από τα κέρδη τους και να αποδεχτούν τα εργασιακά πρότυπα και τα εργασιακά δικαιώματα.
Ο Hernández είναι μέρος αυτής της διαδικασίας. Ως ενεργός εργάτης
ταχυπαράδοσης και ηγέτης του οργανισμού του, αναγνωρίζει ότι δεν θα
είναι εύκολο. «Εμείς οι εργαζόμενοι θεωρούμαστε αναλώσιμοι», μου λέει.
«Πάντα επωμιζόμαστε το βάρος, και οι εταιρείες απολαμβάνουν καθεστώς
ατιμωρησίας».
Αυτό το άρθρο γράφτηκε για την Globetrotter.
* Η Taroa Zúñiga Silva είναι συν-συντάκτρια με την Giordana García Sojo της Βενεζουέλας,
της Vórtice de la Guerra del Siglo XXI (2020). Είναι μέλος της
Γραμματείας Μεταναστριών Γυναικών στη Χιλή. Είναι επίσης μέλος του Mecha
Cooperativa, ενός έργου του Ejército Comunicacional de Liberación.
Μετάφραση από ισπανικά: Pressenza Athens.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου