Ραούλ Ζιμπέκι, Άλβαρο Ρέγιες, Μάικλ Χαρντ
Κοινά αγαθά και κοινωνικά κινήματα
Πρόλογος: Γρηγόρης Τσιλιμαντός
Μετάφραση: Γιώργος Καρατζάς
Ο τόμος αυτός μας εισάγει στα κινήματα της Λατινικής Αμερικής, στις κυβερνήσεις που προέκυψαν λόγω της δικής τους δυναμικής παρουσίας, αλλά και στις σχέσεις που αναπτύχθηκαν μεταξύ τους στην πορεία του χρόνου. Αναφέρεται επίσης στη διαχείριση των κοινών, συσχετίζοντας την οικολογική και την αντικαπιταλιστική οπτική.
Ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να κατανοήσει, να αποσαφηνίσει ή άλλως να διαυγάσει την έκταση των υπόρρητων κοινωνικών σχέσεων των ανεπίσημων κοινωνιών και των διεργασιών τους στον χώρο της Λατινικής Αμερικής.
Τα κείμενα του βιβλίου, κάνοντας σαφή διαχωρισμό ανάμεσα στα παλιά και τα νέα κινήματα, θέτουν ως πρώτη βασική διαφορά τον τρόπο οργάνωσής τους. Ενώ το παλιό συνδικαλιστικό κίνημα ήταν κρατικοκεντρικό, αναπαράγοντας τη γραφειοκρατία, τον ιεραρχικό καταμερισμό εργασίας και τις πυραμιδικές δομές εξουσίας, τα σημερινά κινήματα είναι πιο οριζόντια, χωρίς διαχωρισμούς ανάμεσα στην «ηγεσία» και τη βάση. Οι νέες οργανώσεις είναι πιο μικρές, και η γενική αρχή της κυκλικής εναλλαγής επιτρέπει να κυκλοφορεί ο λόγος.
Αυτός ο άκρως επίκαιρος και για την ελληνική πραγματικότητα τόμος αναδεικνύει πώς η κοινωνία των φτωχών και των αποκλεισμένων, αυτών που ζουν πέραν του κράτους και των θεσμών του, έρχεται δυναμικά στο προσκήνιο της ιστορίας, όχι για να ικετεύσει τη φιλανθρωπία του κράτους, αλλά για να προβάλει ένα δικό της, διαφορετικό αξιακό σύστημα.
Ο Ραούλ Ζιμπέκι γεννήθηκε το 1952 στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης. Δημοσιογράφος, συγγραφέας και στρατευμένος διανοούμενος έχει αφιερώσει την εργασία του στη μελέτη των κοινωνικών κινημάτων της Λατινικής Αμερικής.
Ο Άλβαρο Ρέγιες είναι βοηθός καθηγητής στο πανεπιστήμιο Chapel Hill της Βόρειας Καρολίνας.
Ο Μάικλ Χαρντ γεννήθηκε το 1960 στις ΗΠΑ. Είναι καθηγητής στο πανεπιστήμιο Duke της Βόρειας Καρολίνας. Είναι συγγραφέας, μεταξύ άλλων, του εμβληματικού βιβλίου Αυτοκρατορία (μαζί με τον Αντόνιο Νέγκρι).
*****
Αποσπάσματα από ένα παλαιότερο άρθρο του Τάσου Τσακίρογλου για το βιβλίο:
"... Τα παραδείγματα προέρχονται από χώρες όπως το Μεξικό, αλλά και η Βενεζουέλα, η Ουρουγουάη, η Βολιβία, η Αργεντινή, η Βραζιλία και ο Ισημερινός.
Οι μακρόχρονες διεκδικήσεις και οι σκληροί αγώνες των κοινωνικών κινημάτων ενάντια στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο των ιδιωτικοποιήσεων, της αρπαγής γης και των εξαγωγών έφεραν στην εξουσία «προοδευτικές κυβερνήσεις» και στο επίκεντρο την ύπαρξη των ιθαγενών και ινδιάνικων πληθυσμών, οι οποίοι ζούσαν (και σε πολλές περιπτώσεις συνεχίζουν να ζουν) στην αφάνεια. Πρόκειται ουσιαστικά για τους «κανένες» του Εντουάρντο Γκαλεάνο.
Το βασικότερο πρόβλημα που περιγράφεται στο βιβλίο είναι η πολιτική μετάλλαξη των κυβερνήσεων αυτών, οι οποίες, ενώ έρχονται στην εξουσία αμφισβητώντας το παραγωγικό μοντέλο του νεοφιλελευθερισμού, στη συνέχεια (για συγκεκριμένους πολιτικούς, διεθνείς και ιστορικούς λόγους) φαίνεται να υιοθετούν αυτό το ίδιο «αναπτυξιακό» μοντέλο του εξορυκτισμού και του εξαγωγισμού, κεντρικό στοιχείο του οποίου είναι ο εκτεταμένος κοινωνικός αποκλεισμός.
«Δεν υπάρχουν εργάτες στην παραγωγή. Μάλιστα τόσο η βιομηχανία σόγιας όσο και οι μεγάλες εξορυκτικές επιχειρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου δουλεύουν με μηχανήματα και τεχνολογία που αντικαθιστούν την ανθρώπινη εργασία. Ούτε απαιτούνται καταναλωτές, γιατί όλα όσα παράγονται, εξάγονται. Αυτό προκαλεί μεγάλη αύξηση του ακαθάριστου προϊόντος, χωρίς να ανατρέπει την κοινωνική ανισότητα, ούτε και να μεταβάλλει τους δείκτες της άτυπης ή μαύρης εργασίας».
Ως «αντίδωρο» οι κυβερνήσεις αυτές προσφέρουν τα κοινωνικά προγράμματα κατά της φτώχειας, τα οποία, όμως, πυροδοτούν μια κατάσταση αποπολιτικοποίησης, καθώς οι χθεσινοί μαχητές, οι οποίοι νίκησαν τις νεοφιλελεύθερες ελίτ, όπως λέει ο Αλβαρο Ρέγες, εμφανίζονται σήμερα ως «οι φτωχοί, απλοί δέκτες της κυβερνητικής βοήθειας και όχι ως τα δημιουργικά και καινοτόμα υποκείμενα αυτής της νέας κατάστασης».
Και τονίζει ότι το πρόβλημα είναι πως «η άνοδος αυτών των αντιηγεμονικών κομμάτων και εγχειρημάτων στην κυβέρνηση, στην πράξη διέλυσε την ίδια την οργανωτική αυτονομία και τις χειραφετητικές ορμές που έκαναν εφικτή τη ρήξη με τον ορθόδοξο νεοφιλελευθερισμό»..."
"... Το ευ ζην
Απέναντι στην δυτικής αντίληψης κοσμοθεωρία του παραγωγισμού και του εξαγωγισμού, οι ιθαγενείς πληθυσμοί αντιπαρατάσσουν το «σούμακ καουσάι», το «ευ ζην» στη γλώσσα Κίτσουα (η διαυγής και αρμονική ζωή).
Αυτή η αντίληψη «συνεπάγεται μια ριζοσπαστική ρήξη με τη δυτική κουλτούρα, με τις ιδέες της προόδου και της ανάπτυξης, με τη νεωτερικότητα.
Προϋποθέτει την αρμονική συνύπαρξη με τη φύση, που θεωρείται μια μητέρα από την οποία εξαρτιόμαστε και με την οποία δεν μπορούμε να έχουμε σχέση ανταγωνισμού ή κυριαρχίας».
Αυτές οι αρχές έχουν κατοχυρωθεί ήδη στα Συντάγματα της Βολιβίας και του Εκουαδόρ.
Και το συμπέρασμα; Ισως αυτό που έλεγαν οι Ζαπατίστας: «Δεν θέλουμε να πάρουμε την εξουσία, αλλά να την ασκήσουμε».
Από την άποψη αυτή, η Λατινική Αμερική είναι «ένα εργαστήριο όπου μπορούμε να μάθουμε και να επιλέγουμε μεταξύ εγχειρημάτων που αποσκοπούν στην αλλαγή κυβερνήσεων και εκείνων που δεν θα ικανοποιηθούν με τίποτα λιγότερο από την αλλαγή πολιτικής»"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου