Ισραήλ: Όταν τα βασανιστήρια αποτελούν κρατική πολιτική

+972 Magazine INDEPENDENT JOURNALISM FROM ISRAEL-PALESTINE

Ισραήλ: Όταν τα βασανιστήρια αποτελούν κρατική πολιτική

Μπορεί να υπάρξει δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη στην περιοχή της Μέσης Ανατολής χωρίς παλαιστινιακό κράτος; Ειδικά μάλιστα όταν οι δυνάμεις κατοχής του Ισραήλ ασκούν ακόμα και σε διαστήματα «κατάπαυσης του πυρός» όπως αυτό που διανύουμε μια συστηματική πολιτική βασανιστηρίων;

Η επιτροπή του ΟΗΕ κατά των βασανιστηρίων έδωσε στη δημοσιότητα μια σειρά εκθέσεις για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο. Η εκτενέστερη από αυτές αφορά την περίπτωση του Ισραήλ που κατηγορείται από την επιτροπή ότι εφαρμόζει «μια de facto κρατική πολιτική οργανωμένων και εκτεταμένων βασανιστηρίων» ειδικά μετά την έναρξη του πολέμου στη Γάζα τον Οκτώβριο του 2023 (σ.σ. σχετική και η ανάρτηση στο μπλογκ μας: OHE /«De facto κρατική πολιτική» οργανωμένων βασανιστηρίων από το Ισραήλ).

Οι ερευνητές της επιτροπής  σημειώνουν ότι τα βασανιστήρια παλαιστινίων κρατουμένων είναι τόσο εκτεταμένα και διαδεδομένα ώστε να γεννούνται ερωτήματα για «συστημική πρακτική».

Η έκθεση καταγράφει μια τεράστια γκάμα βασανιστηρίων: σοβαρούς ξυλοδαρμούς, επιθέσεις από αστυνομικούς σκύλους, ηλεκτροσόκ, εικονικούς πνιγμούς (waterboarding), παρατεταμένο δέσιμο σε επώδυνες στάσεις, σεξουαλική βία και περιστατικά εξευτελισμού κρατουμένων «αναγκάζοντάς τους να συμπεριφέρονται σαν ζώα» ή με τους φύλακες να ουρούν πάνω τους. Καταγράφονται ακόμα και  πρακτικές που έχουν οδηγήσει σε ακρωτηριασμούς.

Η επιτροπή προσθέτει τη μαρτυρία της σε εκείνες άλλων διεθνών οργανισμών που κατήγγειλαν το Ισραήλ για τα ιδιαίτερα δυσανάλογα αντίποινα που εξαπέλυσε κατά του πληθυσμού της Λωρίδας της Γάζας μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Μια απάντηση, που όπως αναφέρεται, προκάλεσε δεκάδες χιλιάδες θανάτους αμάχων, εκτεταμένη καταστροφή υποδομών και τον εκτοπισμό σχεδόν του 90% του πληθυσμού της Γάζας.

Τα αντίποινα όμως επεκτάθηκαν και στις φυλακές και τα κέντρα κράτησης με τις συνθήκες εκεί να επιδεινώνονται δραματικά και να καταγράφονται, σύμφωνα με εκτιμήσεις 75 έως 98 θάνατοι κρατουμένων -αριθμοί σημαντικά υψηλότεροι από τους λιγότερους από 30 θανάτους την προηγούμενη δεκαετία.

Στην έκθεση της με τον τίτλο «Θανατική ποινή για τους Παλαιστινίους κρατουμένους», η ισραηλινή ανθρωπιστική οργάνωση Γιατροί για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – Ισραήλ (PHRI), καταγγέλλει πως πολλοί θάνατοι αποδίδονται σε βασανιστήρια, λιμοκτονία και σοβαρή ιατρική παραμέληση. Το γεγονός ότι τα περιστατικά προέρχονται από πάνω από δώδεκα κέντρα κράτησης, τόσο της Ισραηλινής Υπηρεσίας Φυλακών όσο και των Ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων, ενισχύει την εκτίμηση ότι δεν επρόκειτο για μεμονωμένα περιστατικά, αλλά για πρακτικές που απορρέουν  από μια «συνειδητή πολιτική».

Οι 1.726 κρατούμενοι που απελευθερώθηκαν πρόσφατα και επέστρεψαν στη Γάζα εμφανίστηκαν αποστεωμένοι, με το PHRI να καταγράφει μαρτυρίες που περιγράφουν στέρηση τροφής, νερού και ύπνου, απουσία ιατρικής περίθαλψης, δεσίματα σε επώδυνες στάσεις, ασφυξία, ξυλοδαρμούς, σεξουαλικές επιθέσεις, βιασμούς και εξευτελισμούς. Σε αρκετές περιπτώσεις, τα βασανιστήρια είχαν ως αποτέλεσμα μόνιμες αναπηρίες ή τύφλωση.

Μαρτυρίες σωφρονιστικών υπαλλήλων αναφέρουν παράλληλα δεσίματα τόσο σφιχτά ώστε να προκαλέσουν μολύνσεις και πληγές οδηγώντας σε ακρωτηριασμούς χεριών και ποδιών. Άλλες περιπτώσεις περιγράφουν κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, εσωτερικές αιμορραγίες και σπασμένα πλευρά, στοιχεία που συνθέτουν μια εικόνα συστηματικής και εκτεταμένης βίας κατά των κρατουμένων.

Η επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών σημειώνει ότι μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει καμία ποινική δίωξη ή ουσιαστική απόδοση ευθυνών για τα περιστατικά αυτά. Παρά τις καταγγελίες και τις μαρτυρίες, ο επιθεωρητής αρμόδιος για τη διερεύνηση ανάλογων περιστατικών δεν έχει κινήσει καμία διαδικασία για βασανιστήρια ή κακομεταχείριση τα τελευταία δύο χρόνια. Υπάρχει μόνο μια καταδίκη στρατιώτη για επιθέσεις σε δεμένους κρατουμένους, με ποινή επτά μηνών, ποινή που η επιτροπή χαρακτηρίζει «δυσανάλογα επιεική».

Παιδιά σε απομόνωση

Photo: Saber Nureldine

Η έκθεση αποκαλύπτει ότι πολλά παιδιά κρατούνται σε φυλακές χωρίς να τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την ισραηλινή νομοθεσία, η ηλικία ποινικής ευθύνης ξεκινά από τα 12 χρόνια αν και έχουν καταγραφεί κρατήσεις ακόμη και μικρότερων παιδιών.

Παιδιά που χαρακτηρίζονται έτσι ως «κρατούμενοι ασφαλείας» υπόκεινται σε σοβαρούς περιορισμούς στην επικοινωνία με τις οικογένειές τους, στερούνται πρόσβασης στην εκπαίδευση και ενδέχεται να τοποθετηθούν σε απομόνωση, κατά παράβαση των διεθνών προτύπων. Η επιτροπή ζητά από το Ισραήλ να απαγορεύσει τη χρήση απομόνωσης σε ανηλίκους.

Κατά τα άλλα, αναφέρεται πως η ευρεία χρήση της διοικητικής κράτησης επιτρέπει την κράτηση χωρίς δίκη επ’ αόριστο, χωρίς αναγνώριση του καθεστώτος αιχμαλώτου πολέμου, με βάση μόνο «εύλογες ενδείξεις» συμμετοχής σε εχθρικές δραστηριότητες.

Η πρόσβαση σε δικηγόρο μπορεί να απαγορευτεί έως και για 75 ημέρες, ενώ τα δικαστήρια συχνά παρατείνουν την κράτηση στηριζόμενα σε απόρρητα στοιχεία. Σύμφωνα με την ισραηλινή οργάνωση HaMoked, περίπου 2.660 κάτοικοι της Γάζας κρατούνται ως «παράνομοι μαχητές», ενώ εκατοντάδες άλλοι κρατούνται σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις πριν μεταφερθούν σε φυλακές.

Δεδομένα από τη Διεύθυνση Στρατιωτικών Πληροφοριών των IDF δείχνουν παράλληλα πως μόνο 1.450 από τους 47.653 Παλαιστίνιους που θεωρούνται μέλη ένοπλων οργανώσεων είχαν συλληφθεί για συμμετοχή στις στρατιωτικές τους δομές. Αυτό σημαίνει ότι η πλειονότητα των Παλαιστινίων κρατουμένων είναι άμαχοι.

Συστηματικές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου

Νομικοί ειδικοί επισημαίνουν ότι η πρακτική κράτησης αμάχων σε τέτοια έκταση αντίκειται στις Συμβάσεις της Γενεύης, που επιτρέπουν τέτοιες πρακτικές μόνο εάν υπάρχει άμεση και επιτακτική απειλή. Οι συνθήκες που περιγράφονται — στέρηση τροφής, κακοποίηση, απουσία πρόσβασης σε οικογένεια ή ανθρωπιστικούς οργανισμούς — παραβιάζουν θεμελιώδεις διεθνείς κανόνες, σύμφωνα με την έκθεση.

Η επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα πως ακόμα και η συνολική εικόνα των ισραηλινών πολιτικών στα κατεχόμενα εδάφη «ενδέχεται να συνιστά βασανιστήριο» και ζητά άμεση τροποποίηση της κρατικής νομοθεσίας, διερεύνηση των θανάτων κρατουμένων, τερματισμό της απομόνωσης σε περιπτώσεις παιδιών και περιορισμό της πρακτικής της διοικητικής κράτησης. Τονίζει ότι ούτε ένας κρατικός αξιωματούχος του Ισραήλ δεν έχει μέχρι σήμερα λογοδοτήσει για τις παραβιάσεις.

Το Ισραήλ αρνείται, από την πλευρά του, όλες τις κατηγορίες υποστηρίζοντας ότι οι συνθήκες κράτησης εποπτεύονται συστηματικά και πως οι ισχυρισμοί είναι υπερβολικοί ή αβάσιμοι. Ωστόσο, οι εκθέσεις, οι μαρτυρίες και τα τεκμήρια που έχουν συγκεντρωθεί δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφιβολίας: περιγράφουν ένα καθεστώς κράτησης που έχει μετατραπεί σε μηχανισμό συστηματικής βίας, όπου η κακομεταχείριση δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά οργανωμένο τρόπο λειτουργίας.

ΠΗΓΗ