 |
Ο σπουδαίος Παλαιστίνιος συγγραφέας και αντιστασιακός Γασάν Καναφάνι που δολοφονήθηκε το 1972, στον Λίβανο, μέσα στο παγιδευμένο αυτοκίνητό του μπροστά στην 6χρονη κόρη του Λέιλα |
Στη Δυτική Ασία (την οποία οι δυτικοί αποικιοκράτες ονόμασαν «Μέση Ανατολή») ο ιμπεριαλισμός, δηλαδή η συνέχιση της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας με άλλα μέσα, στοχεύει στο μυαλό, ειδικά στα καλύτερα μυαλά. Ενίοτε κυριολεκτικά. Κι επειδή ιμπεριαλισμός σημαίνει κατεξοχήν οικονομική εκμετάλλευση της παγκόσμιας περιφέρειας, η «βιομηχανία» στόχευσης μυαλών συχνά αποκτά κυριολεκτικό νόημα και κερδοφόρους ορίζοντες.
Στην Παλαιστίνη, το Ισραήλ –το μακρύ οπλισμένο χέρι του ιμπεριαλισμού στην περιοχή– δολοφονεί στοχευμένα τα καλύτερα μυαλά. Εδώ και μήνες στη Γάζα αλλά και στη Δυτική Οχθη, το Ισραήλ δολοφονεί Παλαιστίνιους πολιτικούς, γιατρούς, δασκάλους, πανεπιστημιακούς, δημοσιογράφους, ποιητές, όπως ο Ρεφάατ Αλαρίρ.
Αυτή η «παράδοση» δεν είναι πρόσφατη και –φυσικά όπως κι όλα– δεν ξεκίνησε την 8η Οκτώβρη 2023.
Ηδη τη δεκαετία του 1930, οι σιωνιστικές («τρομοκρατικές» σύμφωνα με τους New York Times, τη Χάνα Αρεντ, τον Αλμπερτ Αϊνστάιν κι άλλους) ομάδες Ιργκούν και Χαγκανά δολοφόνησαν εκατοντάδες Παλαιστίνιους πολίτες (και Αγγλους στρατιωτικούς). Οι μέθοδοι περιλάμβαναν μαφιόζικες εκτελέσεις, παγίδευση αυτοκινήτων, ανατίναξη ολόκληρων ξενοδοχείων (όπως το θρυλικό King David Hotel το 1946 και το Semiramis το 1948), βόμβες σε καφέ και λεωφορεία.
Μετά την ίδρυση του κράτους και την Παλαιστινιακή Καταστροφή (Νάκμπα), το Ισραήλ επέκτεινε τις δολοφονικές δραστηριότητές του παγκόσμια, στοχεύοντας συχνά τα καλύτερα μυαλά της εξόριστης Παλαιστίνης και του αραβικού κόσμου. Στον Λίβανο του 1972 ο Παλαιστίνιος ποιητής και μέλος του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, Γασάν Καναφάνι, ανατινάζεται μέσα στο παγιδευμένο αυτοκίνητό του μπροστά στην 6χρονη κόρη του Λέιλα. Εναν χρόνο μετά, ο Ιρακινός Μπασίλ Αλ Κουμπάισι, μέλος του Λαϊκού Μετώπου και καθηγητής στο πανεπιστήμιο όπου δουλεύω σήμερα, πέφτει νεκρός από σφαίρες σε μια μαφιόζικη εκτέλεση στο Παρίσι.
Η λίστα είναι μεγάλη και συνεχίζει μέχρι σήμερα. Εδώ και χρόνια το Ισραήλ δολοφονεί Ιρανούς πυρηνικούς επιστήμονες μέσα στο Ιράν. Στη μετα-μπααθική Συρία έχουν ήδη δολοφονηθεί τρεις επιστήμονες (2 άντρες και 1 γυναίκα) μέσα στα σπίτια τους.
Το Ισραήλ σήμερα συνεχίζει κι εξελίσσει άλλη μια «παράδοση» της δυτικής αποικιοκρατίας: τη σίγαση των πιο λαμπρών μυαλών των κοινωνιών των οποίων άρπαζε τους πόρους, τη γη και την ελευθερία.
Σήμερα, μέσα από τη διαδικασία εξόντωσης, το Ισραήλ παράγει βιομηχανικά προϊόντα – αλγοριθμικά λογισμικά στοχοποίησης, hi-tech όπλα, σύνθετες συσκευές παρακολούθησης. Αφού πρώτα τα δοκιμάζει στους Παλαιστίνιους, τα πουλάει σε ενθουσιώδεις αστυνομίες, στρατούς και υπηρεσίες ασφαλείας σε όλον τον πλανήτη για να τα εφαρμόσουν στις δικές τους κοινωνίες, προς το παρόν κυρίως σε πρόσφυγες και μετανάστες. Αυτή είναι η υλική βάση του λεγόμενου «θαύματος» των startup και των πανεπιστημίων του Ισραήλ. Καμία διανόηση, καμία «καινοτομία», απλά μια μοναδική δυνατότητα να δοκιμάζει ως τεστ αγοράς όπλα μαζικής καταστροφής σε αληθινά κορμιά και συσκευές παρακολούθησης σε ολόκληρες κοινωνίες.
Στη Συρία, η δυτική ασφυξία των κυρώσεων, από τη μια, και η απομονωμένη κι εξουθενωμένη δικτατορία του πάλαι ποτέ συμμάχου της Δύσης Ασαντ (π.χ. στον πόλεμο ενάντια στον άλλο ξεπεσμένο δυτικό σύμμαχο και δικτάτορα Σαντάμ), από την άλλη, έφεραν τον παγκοσμιοποιημένο «εμφύλιο», κατέρρευσαν την οικονομία, έδιωξαν τα καλύτερα μυαλά. Στη διαδικασία καταστολής από τον Ασαντ κι εσκεμμένης απο-ανάπτυξης από τη Δύση, η συριακή κοινωνία έχασε γιατρούς, μηχανικούς, επιστήμονες, καλλιτέχνες (και τις επενδύσεις να τους μορφώσει δωρεάν), ενώ Γερμανία, Αυστρία, ΗΠΑ κτλ είδαν νοσοκομεία, ερευνητικά κέντρα και γκαλερί να ανθίζουν με ειδικευμένα και λαμπρά μυαλά που κανονικά θα κόστιζαν εκατομμύρια για να τα στελεχώσουν ή για να γίνουν δελεαστικά. Την ίδια στιγμή, η δαιμονοποίηση αυτών των μυαλών (και των χεριών) στη Δύση δυναμώνει την Ακροδεξιά και τις φωνές για επενδύσεις σε όπλα, στρατιωτικό υλικό και συσκευές παρακολούθησης, πολλές από τις οποίες αγοράζουν από το Ισραήλ και τον πάτρωνά του τις ΗΠΑ (βλ. προηγούμενο σημείο).
Πέρα από τη Συρία, οι συχνά εγκατεστημένες και πάντα προστατευμένες από τη Δύση αραβικές δικτατορίες φυλακίζουν τα καλύτερα και πιο θαρραλέα μυαλά ή τα διώχνουν στη διασπορά. Ετσι, η διαλυμένη οικονομία της Αιγύπτου –απόλυτα υποταγμένη στον υποταγμένο στις ΗΠΑ στρατό της– αιμοδοτείται από εμβάσματα Αιγυπτίων της διασποράς – αυτοεξορισμένων και πολιτικά σιωπηλών στις χούντες του Κόλπου. Οσα μυαλά γλιτώνουν από τη φυλακή και τη διασπορά εκπαιδεύονται από τα ελεγχόμενα –από την καταριανή, σαουδική, μπαχαριανή βασιλική οικογένεια– αραβικά ΜΜΕ ότι για όλα τα κακά φταίνε οι άπιστοι γείτονες (βλ. σιίτες) σήμερα και οι άθεοι κομμουνιστές παλιότερα. (Ενίοτε αυτοί οι «ιδεότυποι» συγκροτούν μία ενιαία βιογραφία, π.χ. οι σημερινοί σιίτες είναι συχνά οι χθεσινοί κομμουνιστές.)
Στον Λίβανο και στην Ιορδανία, διεθνείς οργανισμοί και δυτικές ΜΚΟ προσλαμβάνουν τα καλύτερα μυαλά και τους μαθαίνουν να μιλούν τη γλώσσα της αγοράς, των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» αποκομμένων από κοινωνικές σχέσεις παραγωγής, της ειρήνης χωρίς δικαιοσύνη. Σε αυτήν τη «βιομηχανία», δυτικά διαβατήρια και βιογραφίες απαρτίζουν το «international staff» (διεθνές προσωπικό) που πληρώνεται τριπλά και τετραπλά σε σχέση με τα ντόπια μυαλά που ζουν με τον βασικό και πολύ συχνά βγάζουν όλη την (ερευνητική) δουλειά. Με αυτόν τον τρόπο, η Δύση εξάγει την ανεργία της και ποδηγετεί την τοπική ιντελιγκέντσια ταυτόχρονα.
Εδώ, προσθέστε και τα (συνήθως ιδιωτικά) πανεπιστήμια που διδάσκουν τους νόμους της αγοράς και της συμπόρευσης με τη δυτική αντίληψη για τον (αραβικό) κόσμο. Για παράδειγμα, όταν πέρυσι θέλησα να διδάξω την «Εισαγωγή στις πολιτικές σπουδές», το εγχειρίδιο του μαθήματος –συγγραφέας ένας Βρετανός μη πανεπιστημιακός– δεν είχε καμία αναφορά σε βασικές προσωπικότητες της σύγχρονης αραβικής πολιτικής (π.χ. Νάσερ) ή και της προνεωτερικής αραβικής πολιτικής σπουδής (π.χ. ibn Khaldoun). Σε τέτοια μαθήματα, οι Αραβες φοιτητές (κι ο παγκόσμιος Νότος γενικά) μαθαίνουν ότι η παγκόσμια πολιτική σκέψη γεννήθηκε, μεγάλωσε και ανήκει σχεδόν αποκλειστικά στη Δύση.
Στην ίδια τη Δύση, ο αραβικός κόσμος γίνεται ιδεολογικό πρίσμα μέσα από το οποίο ο δυτικός ιμπεριαλισμός στοχεύει τα πιο θαρραλέα και λαμπρά μυαλά στις ίδιες του τις κοινωνίες. Σημερινές «αλήθειες» για τον αραβο-μουσουλμανικό κόσμο αποτελούν απλά παράγωγα των δυτικών ιδεολογικών βιομηχανιών (ΜΜΕ, πανεπιστήμια, δεξαμενές «σκέψης»). Στερεοτυπικά σχήματα όπως η «σύγκρουση πολιτισμών» ποδηγετούν την ανάλυση αποσιωπώντας αποικιοκρατία και ιμπεριαλισμό αλλά και τις χιλιετίες συμβολής της αραβικής μουσουλμανικής διανόησης στον παγκόσμιο πολιτισμό και στις επιστήμες. Ασφαλειοποιημένες έννοιες όπως η «τρομοκρατία» αμαυρώνουν πολιτικούς αγώνες και δυσκολεύουν την επικοινωνία και την αλληλομάθηση μεταξύ των κινημάτων της Δύσης και του αραβικού κόσμου. Ανιστόρητες απόψεις για το «Ισλάμ» (λες και είναι ένα και αδιαίρετο) δυσχεραίνουν την αλληλεγγύη μεταξύ των κοινωνιών – και των αγωνιζόμενων γυναικών τους. Επιβαλλόμενα δίπολα μεταξύ ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και συμμαχίας με «ανεκτικές» δικτατορίες (βλ. Ασαντ) αμαυρώνουν την αραβική Αντίσταση στα μάτια των καταπιεσμένων της Δύσης. Επικίνδυνες εργαλειοποιήσεις πραγματικών φαινομένων, όπως ο δυτικός αντισημιτισμός, καταστέλλουν τη σκέψη και τη διαμαρτυρία απέναντι στη συνεχιζόμενη γενοκτονία.
Και αυτή η λίστα είναι μεγάλη. Και εδώ –πολύ σωστά έλεγε η Κατερίνα– ο στόχος είναι στο μυαλό.
* Κοινωνικός ανθρωπολόγος, επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Πολιτικής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου