«Σ’ εσάς που μας ακούτε» γράφει το μεγάλο πανώ των σπουδαστών της Ανωτέρας Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, παραπέμποντας στο ομότιτλο τελευταίο έργο της Λούλας Αναγνωστάκη, σκίτσο-πορτραίτο της οποίας είναι δίπλα σχεδιασμένο, έργο που ανέβασε στο θέατρό του ο Λευτέρης Βογιατζής. Με αυτή την επιλογή δύο εμβληματικών προσώπων του θεάτρου μας αναδεικνύουν ότι ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός «κατακτάται» και δεν «κληρονομείται» όπως γράφει ο υπότιτλος του ίδιου πανώ, έχοντας δύο τουλάχιστον αποδέκτες:
Πρώτη, την Υπουργό Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη, για την οποία πολιτισμός με τον οποίο αξίζει να ασχολείται, ήδη από τότε που διατελούσε ΓΓ του ίδιου υπουργείου, είναι ο «κληρονομημένος» από τους αρχαίους προγόνους, ενώ συστηματικά αδιαφορεί για τον σύγχρονο πολιτισμό και όσους τον υπηρετούν.
Δεύτερη, η Υπουργός Παιδείας κ. Νίκη Κεραμέως, η οποία, εν μια νυκτί, κατήργησε όλα τα καλλιτεχνικά μαθήματα από την ύλη του Λυκείου, θεωρώντας τα περιττά, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει σε όλες τις ευρωπαϊκές (και όχι μόνον) χώρες, διαχωρίζοντας τις στοχεύσεις της ελληνικής δευτεροβάθμιας παιδείας από τα κεκτημένα της Ευρώπης, στην οποία υποτίθεται ότι ανήκουμε. Άλλωστε, η ίδια κατήργησε και το μάθημα της κοινωνιολογίας από το Λύκειο, προς όφελος των παραδοσιακών θρησκευτικών, καθώς φαίνεται ότι οτιδήποτε καλλιεργεί την κριτική σκέψη και την αισθητική των νέων χαρακτηρίζεται αποδιοπομπαίο και επικίνδυνο.
Το παραπάνω πανώ υψώθηκε κατά τις πορείες διαμαρτυρίας σπουδαστών και γενικότερα καλλιτεχνών κατά του γνωστού πλέον ΠΔ 85/2022, το οποίο υποβαθμίζει το σύνολο των πτυχίων των καλλιτεχνικών σχολών, εξισώνοντάς τα με απολυτήρια Λυκείου, και οδήγησε πρόσφατα ακόμη και στις παραιτήσεις διδασκόντων των Δραματικών Σχολών του Εθνικού Θεάτρου και του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, δηλαδή κρατικών σχολών.
Ωστόσο, το εν λόγω ΠΔ έκανε εμφανή τη σύγχυση που επικράτησε πρώτιστα εντός των κυβερνητικών κύκλων και των εκπροσώπων των συναρμόδιων υπουργείων, αποκαλύπτοντας την άγνοια που επικρατεί στους αρμόδιους φορείς σχετικά με τις επαγγελματικές δραστηριότητες των θιγόμενων καλλιτεχνών.
Αρχή έγινε, στον βαθμό που μπόρεσα να παρακολουθήσω, με τον αμήχανο Υφυπουργό αρμόδιο για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού κ. Νικόλα Γιατρομανωλάκη, ο οποίος σε ραδιοφωνική του συνέντευξη στον ραδιοφωνικό παραγωγό του Real FM κ. Μάνο Νιφλή επέμενε, στις πιέσεις του δημοσιογράφου, να απαντά ότι το εν λόγω ΠΔ δεν αφορούσε παρά κάποιους «κωδικούς», μη επηρεάζοντας κατ’ ουδένα τρόπο τα όσα ισχύουν για τα επαγγελματικά δικαιώματα των καλλιτεχνών.
Στη συνέχεια, στο Βήμα της 1/1/2023, σε άρθρο της κ. Μυρτώς Λοβέρδου, ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Μάκης Βορίδης δηλώνει: «Ό,τι ίσχυε πριν ισχύει και τώρα […]. Η μόνη διαφορά είναι ότι τώρα γράφτηκε […] ότι ανήκουν στην κατηγορία ΔΕ» (όπου δηλαδή και οι απόφοιτοι Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης). Και συμπληρώνει ότι «οι προσλήψεις των ηθοποιών στο Δημόσιο εντοπίζονται ουσιαστικά στον δήμο». «Άλλωστε την τελευταία δεκαετία δεν έχει γίνει ούτε μία τέτοια πρόσληψη σε δήμο».
Στο ίδιο άρθρο, ο κ. Γιατρομανωλάκης επανέρχεται τονίζοντας: «Το υπουργείο Εσωτερικών δεν είχε καμία πρόθεση σε σχέση με τους καλλιτέχνες. Έκανε με έναν μηχανικό τρόπο μια αποτύπωση πραγμάτων. Έτσι κι αλλιώς οι καλλιτέχνες δεν προσλαμβάνονται ούτε στο Δημόσιο ούτε ως εκπαιδευτικοί. Το θέμα εντοπίζεται στους δήμους. (!)
Φυσικά, η άγνοια για το ζήτημα είναι αφοπλιστική. Καθώς, καλλιτέχνες διδάσκουν, για παράδειγμα, θεατρικό παιχνίδι, στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, καλλιτέχνες (κατ’ εξαίρεση, χωρίς διδακτορικό) διδάσκουν σε σχολές Καλών Τεχνών (ζωγράφοι, γλύπτες, κ.ά), σε Πανεπιστημιακά Τμήματα Θεάτρου ή Κινηματογράφου (όπως σκηνοθέτες ή ηθοποιοί κ.ά.) και, φυσικά, καλλιτέχνες προσλαμβάνονται στις κρατικές μας σκηνές. Κατά πόσο το εν λόγω ΠΔ δεν θίγει όλους αυτούς;
Επιπλέον, γίνεται αντιληπτό, ότι εφόσον υπάρχει ΠΔ το οποίο εξισώνει τους καλλιτέχνες με τους αποφοίτους Λυκείου, έστω, στην αντίληψη των νομοθετούντων, για κάποιες μόνο θέσεις στο δημόσιο, τίποτα δεν αποκλείει αυτό να χρησιμοποιηθεί και σε άλλους τομείς. Και ναι μεν η Κυβέρνηση έφερε, μέσα στην πλήρη αμηχανία της για το απερίσκεπτο του εν λόγω ΠΔ, κάποιες τροπολογίες που εξαιρούν την εφαρμογή του για την προσφορά καλλιτεχνικού έργου, αλλά τι γίνεται για τους ηθοποιούς ή άλλους καλλιτέχνες (και είναι πολλοί σήμερα) που θέλουν να συνεχίσουν για μεταπτυχιακές σπουδές της ειδικότητάς τους στο εξωτερικό; Θα γίνουν δεκτοί με πτυχίο λυκείου;
Και τι γίνεται με εκείνους τους ηθοποιούς, αρκετούς από αυτό που γνωρίζω από την εμπειρία μου, που είχαν δικαίωμα, με βάση το πτυχίο της δραματικής σχολής τους, να δίνουν κατατακτήριες εξετάσεις σε συναφή πανεπιστημιακά τμήματα, όπως τα Θεατρικών Σπουδών, μαζί με αποφοίτους πανεπιστημιακών σχολών; Και οι οποίοι, και πάλι μιλώντας εκ πείρας, επετύγχαναν τους καλύτερους βαθμούς εισαγωγής, ενώ αρίστευαν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Και μάλιστα κάποιοι από αυτούς συνέχιζαν για μεταπτυχιακά και, ακόμη και για διδακτορικά. Τι θα γίνει με αυτούς; Ως απόφοιτοι λυκείου, πλέον, θα αποκλειστούν από αυτή τη δυνατότητα επιστημονικής εξέλιξης; Ή, για ακόμη μια φορά, οι αρμόδιοι υπουργοί αγνοούν και αυτές τις περιπτώσεις;
Η αναγκαία απαίτηση για τη δημιουργία Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Παραστατικών Τεχνών πρακτικής κατεύθυνσης είναι πάγιο ζητούμενο. Ήδη, όπως έχει πλειστάκις επαναφέρει ο Θεόδωρος Τερζόπουλος, μια τέτοια πρωτοβουλία είχε αναλάβει, κατόπιν ανάθεσης, με άλλους έγκυρους θεατρανθρώπους να φέρει εις πέρας το 2004, προτείνοντας μια Ακαδημία Τεχνών, σύμφωνη με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Ναυάγησε.
Η απουσία της, όμως, και οι νέες υποσχέσεις δημιουργίας της από τη νυν Κυβέρνηση δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για το συγκεκριμένο ΠΔ. Ούτε θα λύσει τα προβλήματα που δημιουργούνται για το ούτως ή άλλως νυν υπάρχον καλλιτεχνικό δυναμικό του τόπου μας. Αυτά είναι υπεκφυγές. Που γίνονται ορατές και στο άρθρο του κ. Γιατρομανωλάκη στα Νέα (7-8/1/2023), ο οποίος κάνει αναδρομή στο 2003, ήτοι 20 χρόνια πριν, για να αιτιολογήσει τα αναιτιολόγητα, μια και από τότε όχι μόνο το ΠΑΣΟΚ ή ο ΣΥΡΙΖΑ κυβέρνησαν τον τόπο, αλλά και πολύ μεγαλύτερο διάστημα η Νέα Δημοκρατία.
Όπως υπεκφυγές είναι και οι εντεινόμενες πλέον δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών ότι το ζήτημα υποκινείται πολιτικά, ειδικά από ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ. Τέτοιες δηλώσεις, που ακούγονται πλέον από διάφορα υπουργικά χείλη, θολώνοντας τα νερά, επιδιώκουν να αποδιώξουν τις ευθύνες για ένα παντελώς άστοχο αυτή τη στιγμή ΠΔ, το οποίο ψηφίστηκε αγνοώντας ότι ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου.
Και ας σημειωθεί και αυτό, μια και αυτό ακούστηκε προσφάτως από τα χείλη της κ. Κεραμέως (στον Real FM): κάνοντας «αντιπολίτευση» στον ΣΥΡΙΖΑ που είχε ταχθεί (όπως και άλλα κόμματα φυσικά) κατά των ιδιωτικών Πανεπιστημίων, αναρωτήθηκε πώς τώρα το κόμμα αυτό υπερασπίζεται τους αποφοίτους ιδιωτικών δραματικών σχολών! Δυστυχώς, η κ. Υπουργός, αφενός παριστάνει ότι αγνοεί ότι υπάρχουν δύο κρατικές δραματικές σχολές και μία δημοτική (Πάτρας)· αφετέρου, συγκρίνει τα, ουσιαστικά, ανεξέλεγκτα ιδιωτικά πανεπιστήμια με τους σπουδαστές των ιδιωτικών δραματικών σχολών, οι οποίοι για να εισέλθουν σε αυτές περνούν εξετάσεις από Επιτροπή που ορίζει το Υπουργείο Πολιτισμού, όπως και ξαναπερνούν εξετάσεις από άλλη Επιτροπή, και πάλι του ΥΠΠΟΑ, όταν ολοκληρώνουν τις σπουδές τους, προκειμένου να λάβουν το (κρατικό) πτυχίο τους. Ακυρώνει, έτσι, εν αγνοία της, την εγκυρότητα των διαδικασιών που εφαρμόζει ένα άλλο Υπουργείο της Κυβέρνησής της…Η πολιτική ρητορική πρέπει να έχει, όμως, τα όριά της.
Αντίθετα, ο σύγχρονος πολιτισμός ο οποίος βάλλεται παντοιοτρόπως δεν γνωρίζει όρια, καθώς αυτός είναι η μόνη (μαζί με την παιδεία) ουσιαστική πλουτοπαραγωγική πηγή αυτού του τόπου, αφού, για πολλούς, η πολιτιστική δραστηριότητα της Αθήνας (ως κέντρου), αλλά όχι μόνο, αμιλλάται ισότιμα τις μεγαλύτερες πρωτεύουσες του πολιτισμένου κόσμου. Το πλήθος των θεάτρων της, οι πολλοί πλέον εμπνευσμένοι σκηνοθέτες της που διαπρέπουν και στο εξωτερικό, οι εξαιρετικοί ηθοποιοί της, οι διεθνούς φήμης μουσικοί της, οι αναγνωρισμένοι διεθνώς εικαστικοί της το αποδεικνύουν περίτρανα, αναδεικνυόμενοι στους αποτελεσματικότερους πρεσβευτές της χώρας μας. Κάτι που θα πρέπει, κάποτε, να συνειδητοποιήσουν οι εκάστοτε κυβερνώντες. Και να σταθούν σεμνά απέναντί τους.
*Ο Δημήτρης Τσατσούλης είναι Ομότιμος Καθηγητής
Σημειωτικής του Θεάτρου και Θεωρίας της Επιτέλεσης Παν/μίου Πατρών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου