Ο εικονικός κόσμος του ίντερνετ, οι αλγόριθμοι, τα σόσιαλ μίντια και η πληροφορική οδηγούν την κούρσα ταχύτητας στην οποία έχει μεταμορφωθεί η ζωή μας. Στις μέρες μας καθίσταται όλο και πιο δύσκολο να κατεβάσεις ρυθμούς για να στοχαστείς, να απολαύσεις ή απλώς να «χαζέψεις». Ο ωκεανός της πληροφορίας μάς πνίγει χωρίς καλά καλά να το καταλαβαίνουμε. Το διαρκές ζάπινγκ από εικόνα σε εικόνα, από τίτλο σε τίτλο και από εντύπωση σε εντύπωση δεν αφήνει περιθώριο κατανόησης και εμβάθυνσης στα πράγματα. Σαν τις μέλισσες πετάμε από λουλούδι σε λουλούδι, ασταμάτητα, σχεδόν αταβιστικά, οδηγούμενοι από ένα ένστικτο ποσοτικού χαρακτήρα που καταλήγει σε απλή κατανάλωση εικόνων και λέξεων, οι οποίες αδυνατούν να συγκροτήσουν ένα συνεκτικό Ολο.
Ο Κούντερα κάνει μια όμορφη παρομοίωση, λέγοντας πως όταν κάποιος περπατά στον δρόμο και θέλει να θυμηθεί κάτι, τότε ασυναίσθητα επιβραδύνει το βήμα του. Αντίθετα, κάποιος που θέλει να ξεχάσει μια δυσάρεστη εμπειρία που είχε πριν από λίγο, τότε μηχανικά επιταχύνει «σαν να θέλει να απομακρυνθεί γρήγορα από κάτι που, χρονικά, βρίσκεται ακόμα πολύ κοντά του».
Ιδιαίτερα οι νέες γενιές της ψηφιακής εποχής με την «αλλεργία» για τα μακροσκελή κείμενα, τα βιβλία και τον έντυπο Τύπο -και αυτό δεν είναι προϊόν ατομικής νοσταλγίας για έναν κόσμο που χάνεται- δείχνουν να αγνοούν ακόμα και την πρόσφατη Ιστορία και να μην έχουν καν συνείδηση του γεγονότος αυτού. Και φυσικά εδώ δεν πρόκειται για «λήθη» (oblivion) έτσι όπως την εννοεί ο Κούντερα, αλλά για καθαρή άγνοια (ignorance), κάτι πολύ πιο επικίνδυνο σε κοινωνικό και ιστορικό επίπεδο.
Αυτός ο «παροντισμός», δηλαδή η ζωή σε έναν διαρκή ενεστώτα, θολώνει τον ορίζοντα του μέλλοντος και σκοτεινιάζει -κάνοντας σχεδόν αόρατο- το παρελθόν. Αποκομμένοι από το ιστορικό συνεχές όμως οδηγούμαστε σε έναν απόλυτο ιμπρεσιονισμό, δηλαδή λειτουργούμε μόνο με βάση την απόκρισή μας σε πρόσκαιρες εντυπώσεις, με αποτέλεσμα τον αγνωστικισμό και τον μυστικισμό γύρω από τις αιτίες των πραγμάτων. Ο κόσμος γίνεται ακατανόητος και ό,τι δεν κατανοούμε δεν μπορούμε να το αλλάξουμε. Αυτό είναι το βασικό πρόβλημα της εποχής μας κατά τη δική μου άποψη. Πολύ περισσότερο, είμαστε αδιάφοροι για το εάν καταλαβαίνουμε ή όχι την κοινωνία και τις σχέσεις που τη διέπουν. Αυτή μετατρέπεται σε έναν άγνωστο Χ, μέρος μιας εξίσωσης που μας ξεπερνά. «Οταν τα πράγματα περνούν υπερβολικά γρήγορα, κανένας δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τίποτα απολύτως, ούτε καν για τον εαυτό του» λέει ο συγγραφέας.
Αυτό αποτελεί ένα ανυπέρβλητο (;) εμπόδιο σε κάθε προσπάθεια αντίστασης στον ψηφιακό καπιταλισμό, ο οποίος γεννά διαρκώς ψευδαισθήσεις, εικόνες και φαντάσματα που θα μπορούσαν να συνοψιστούν στο δόγμα τής ΤΙΝΑ (δεν υπάρχει εναλλακτική). Δεν θα πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε επ’ ουδενί τον αφορισμό του ίδιου του Κούντερα: «Ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη!».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου