Άρης Χατζηστεφάνου | Η Εφημερίδα των Συντακτών 18/02/2023
Η εταιρεία του Γουόλτ Ντίσνεϊ, που φέτος γιορτάζει τα 100 της χρόνια, αποφάσισε να «επαναφέρει στη ζωή» τον δημιουργό της με ένα εντυπωσιακό ολόγραμμα. Στην πραγματικότητα επέστρεψε τους εργαζομένους της στο 1923.
Αρκετές γενιές (συμπεριλαμβανομένης της δικής μου) μεγάλωσαν ακούγοντας έναν αστικό μύθο για τον Γουόλτ Ντίσνεϊ. Το σώμα του, λένε, έχει καταψυχθεί με ειδικές τεχνικές κρυογονικής ώστε όταν η επιστήμη το επιτρέψει να τον επαναφέρουν στη ζωή. Στις πιο εξελιγμένες θεωρίες συνωμοσίας μαθαίνουμε ότι η Disney δημιούργησε την ταινία «Frozen» («Ψυχρά και Ανάποδα») ώστε να μην εμφανίζονται πλέον στις πρώτες θέσεις των μηχανών αναζήτησης ιστοσελίδες που αποκαλύπτουν την «αλήθεια» για το σώμα του δημιουργού της – το οποίο φυσικά όλοι γνωρίζουν ότι είναι καλά κρυμμένο κάτω από ένα roller coaster στην Disney World της Καλιφόρνιας.
Ο Γουόλτ Ντίσνεϊ βέβαια «νεκραναστήθηκε» πράγματι αυτό το Σάββατο, αλλά όχι με τον τρόπο που περίμεναν οι ψεκασμένοι οπαδοί του. Για τον εορτασμό των εκατό χρόνων από την ίδρυσή της, η Walt Disney χρησιμοποίησε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης για να δημιουργήσει ένα εξαιρετικό ολόγραμμα. Σαν την ηρωίδα της ταινίας «Goodbye Lenin», λοιπόν, ο Γουόλτ Ντίσνεϊ επανέρχεται στη «ζωή», σχεδόν έξι δεκαετίες μετά τον θάνατό του, για να συναντήσει έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο για τον ίδιο, την εταιρεία του και όλη την ανθρωπότητα. Ή μήπως όχι;
Στα χρόνια της ακμής του ο πατέρας τού Ντόναλντ Ντακ και του Μίκι Μάους αποτελούσε μία από τις πιο αντιδραστικές φιγούρες της αμερικανικής βιομηχανίας του θεάματος. Ρουφιάνος με όλη τη σημασία της λέξης, κατέδωσε αρκετούς υπαλλήλους και στενούς συνεργάτες του ως κομμουνιστές στην επιτροπή αντιαμερικανικών υποθέσεων του γερουσιαστή Μακάρθι προκειμένου να σπάσει τις απεργίες και τα συνδικάτα στην εταιρεία του. Οι επικριτές του δεν του έχουν συγχωρέσει επίσης ότι φιλοξένησε και ξενάγησε στα στούντιο της Disney τη σκηνοθέτρια του Χίτλερ, Λένι Ρίφενσταλ, δικαιολογούμενος με το αστείο επιχείρημα ότι δεν είχε καταλάβει ποια είναι. Όσο για τους ήρωές του, όπως εξηγούσαν ήδη από τη δεκαετία του ’70 οι κοινωνιολόγοι Ματλάρ Αρμάν και Ντορφμάν Αριέλ στο περίφημο βιβλίο τους «Ντόναλντ ο Απατεώνας» (εκδόσεις Ύψιλον), «αποτελούν ακόμη ένα πρόσωπο του ιμπεριαλισμού και γενικότερα της κυρίαρχης ιδεολογίας στον πολιτιστικό τομέα».
Αυτός ο αντιδραστικός επιχειρηματίας λοιπόν θα ζούσε σήμερα ένα αντεστραμμένο «Goodbye Lenin» αν μάθαινε ότι το ολόγραμμά του γεννήθηκε σε μια εποχή που η αμερικανική Ακροδεξιά αντιμετωπίζει την εταιρεία του σχεδόν σαν γιάφκα κομμουνιστών. Ο ακροδεξιός σχολιαστής και πρώην συνεργάτης του Ρόναλντ Ρίγκαν, Μάρκ Λεβίν, υποστήριξε ότι η Disney «κάνει μαρξιστική κατήχηση» στα παιδιά, ενώ το δίκτυο Fox News παρουσίαζε ανώνυμες καταγγελίες εργαζομένων οι οποίοι, όπως έλεγε, αισθάνονται να βρίσκονται υπό διωγμό για τις συντηρητικές ιδέες τους.
Το αποκορύφωμα της αντιπαράθεσης ήρθε τους τελευταίους μήνες, όταν o κυβερνήτης της Φλόριντα, Ρον Ντεσάντις, κήρυξε τον πόλεμο στην Disney με αφορμή την κριτική που άσκησε η τελευταία στον περίφημο νόμο Don’t Say Gay – ένα πακέτο ομοφοβικών ρυθμίσεων που μεταξύ άλλων απαγορεύει τα μαθήματα σεξουαλικού προσανατολισμού στα σχολεία. Ο Ντεσάντις τελικά κέρδισε τη μάχη, αφού πρώτα απείλησε να διακόψει τις φοροελαφρύνσεις που απολαμβάνει η εταιρεία στην Πολιτεία του και στη συνέχεια απέκτησε τον απόλυτο πολιτικό έλεγχο της ειδικής οικονομικής ζώνης στην οποία δραστηριοποιείται η εταιρεία.
Παρόμοιες πολιτικές αντιπαραθέσεις είχε προκαλέσει και η πρωτοβουλία της Disney να οικοδομήσει κατοικίες χαμηλού ενοικίου για τους εργαζομένους της στο Ορλάντο της Φλόριντα, δηλαδή στην πλησιέστερη πόλη στο θεματικό πάρκο της Disney World. Η τραμπική Δεξιά έκανε και πάλι λόγο για «σοσιαλιστικές επιλογές», υπενθυμίζοντας μάλιστα με νόημα ότι η Walt Disney αύξησε πρόσφατα το κατώτατο ωρομίσθιο από τα 10 στα 15 δολάρια.
Μήπως τελικά ακόμη και η μετενσάρκωση του Γουόλτ Ντίσνεϊ σε ολόγραμμα θα αρχίσει να δυσφορεί με την «αριστερή» πολιτική της εταιρείας που ο ίδιος ίδρυσε πριν από έναν αιώνα, τον Οκτώβριο του 1923; Δυστυχώς όχι. Όλες οι φαινομενικά προοδευτικές επιλογές της Disney κινούνται στον αστερισμό της κερδοφορίας και όχι της προστασίας των εργαζομένων ή των πελατών.
H αύξηση του ημερομισθίου από τα 10 στα 15 δολάρια ήταν αποτέλεσμα σκληρών εργατικών διεκδικήσεων, ενώ οι «εργατικές κατοικίες» ήταν ο μοναδικός τρόπος για την Disney World να διατηρήσει τους εργαζομένους της σε μια περιοχή όπου το ενοίκιο για ένα δυάρι έχει εκτοξευτεί σχεδόν στα 2.000 δολάρια. Σύμφωνα με οργανώσεις που μάχονται για βιώσιμα ενοίκια, οι υπάλληλοι που ντύνονται κάθε ημέρα Μίκι Μάους και Ντόναλντ Ντακ θα έπρεπε να βγάζουν τουλάχιστον 30 δολάρια την ώρα για να μπορούν να αντεπεξέλθουν στα ενοίκια της περιοχής.
Και ύστερα έρχονταν οι απολύσεις. Στο αποκορύφωμα της πανδημίας, όταν η τιμή της μετοχής της Disney έφτασε στο υψηλότερο σημείο της ιστορίας της, στα 204 δολάρια, η εταιρεία απέλυσε 32.000 εργαζομένους. Το ίδιο σκηνικό επαναλήφθηκε και πριν από μερικές μέρες, όταν ακόμη ένα ράλι στην τιμή της μετοχής συνοδεύτηκε από την απόλυση άλλων 7.000 εργαζομένων.
Όσο για την αναμφισβήτητα αξιέπαινη προσπάθεια να υπερασπιστεί τα δικαιώματα ομάδων με διαφορετική σεξουαλική ταυτότητα, μοιάζει βγαλμένη από το φιλελεύθερο πολιτικό εγχειρίδιο της Χίλαρι Κλίντον: προασπιζόμαστε τα κοινωνικά δικαιώματα μειονοτήτων, αδιαφορώντας αν οι συνθήκες εργασίας και οι γιγαντιαίες οικονομικές ανισότητες εξανδραποδίζουν τους ίδιους ακριβώς ανθρώπους που υποτίθεται ότι προστατεύουμε.
O Γουόλτ Ντίσνεϊ, είτε σαν ολόγραμμα, είτε στον τάφο του στο Λος Αντζελες (ή ακόμη και αν περιμένει την ανάσταση σε έναν καταψύκτη κάτω από κάποιο ρόλερ κόστερ), μπορεί να κοιμάται ήσυχος ότι η εταιρεία του «εκσυγχρονίστηκε», αλλά δεν άλλαξε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου