Ενα «Εθνικό Σχέδιο Δράσης» για την Ψυχική Υγεία έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Υγείας, ένα κακογραμμένο κείμενο 180 σελίδων, γεμάτο ανακρίβειες, που θα μπορούσε να είναι και μόνο 20 σελίδων αν έλειπαν οι συχνές επαναλήψεις των ίδιων πραγμάτων, ενίοτε μάλιστα για το ίδιο ζήτημα μια επόμενη παράγραφος να λέει κάτι διαφορετικό ή και το αντίθετο από μια προηγούμενη.
Μια επιτροπή «ημετέρων» -που είχε συστήσει η υφυπουργός Ζ. Ράπτη και στην οποία, με τον γνωστό «επιτελικό» τρόπο, προέδρευε η ίδια- βασισμένη σε μια, όπως την ονόμασαν, «Ταχεία Αξιολόγηση των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας στην Ελλάδα», που έγινε στο υπουργείο από κοινού με το ευρωπαϊκό τμήμα του ΠΟΥ, έκανε αυτό το «Σχέδιο», τη συγγραφή του οποίου συντόνισε, όπως αναφέρεται, ο Παύλος Θεοδωράκης, «ειδικός σύμβουλος πολιτικής υγείας του ΠΟΥ Ευρώπης».
Οπως ίσως θυμούνται πολλοί/ές από τον χώρο της Ψυχικής Υγείας, η προηγούμενη εμπλοκή του Π. Θεοδωράκη με την «ψυχιατρική μεταρρύθμιση» στην Ελλάδα ήταν το 2014, όταν είχε διοριστεί, από τον τότε υπουργό Υγείας Αδωνι Γεωργιάδη, διοικητής του ΨΝΑ με προδιαγεγραμμένο πλάνο να το κλείσει μέσα σ’ έναν χρόνο. Κάτι που δεν του «βγήκε», λόγω και των εκλογών του 2015. Μέντορας πάντα της νεοφιλελεύθερης προσέγγισης στην Ψυχική Υγεία και στο «βίαιο κλείσιμο» των ψυχιατρείων (με ό,τι αυτό θα σήμαινε για ασθενείς και εργαζομένους), συνέχισε την καριέρα του στον ΠΟΥ της Ευρώπης ως σύμβουλος και «εμπειρογνώμονας» σε κάποιες χώρες.
Το «Σχέδιο» που έχουν συντάξει -με φρασεολογία και αναφορές που ν’ ανταποκρίνονται στην «εικόνα» του ΠΟΥ της Ευρώπης- διαπνέεται από αυτές τις λογικές της κοστολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών και της ισοδυναμίας, στο σύστημα των υπηρεσιών, του δημοσίου, των ΜΚΟ και του ιδιωτικού τομέα (κλινικάρχες κ.λπ.) - με ό,τι αυτό σημαίνει για την ίδια την ύπαρξη του όποιου δημοσίου στη βάση των προδιαγεγραμμένων διαδικασιών προϊούσας ιδιωτικοποίησής του. Αλλωστε, η προώθηση των συμφερόντων του ιδιωτικού, κερδοσκοπικού και «μη» κερδοσκοπικού τομέα ήταν και είναι η κύρια αποστολή της Ζ. Ράπτη από τότε που ανέλαβε.
Προβάλλουν για κρίσιμα ζητήματα, όπως, π.χ., αυτό του πολύ υψηλού ποσοστού των ακούσιων νοσηλειών (οι ίδιοι μιλούν στο «Σχέδιό» τους για πάνω από 75% επί του συνόλου των εισαγωγών για ψυχιατρική νοσηλεία) ως επιδιωκόμενο στόχο «τη μείωσή τους στον μέσο όρο της Ε.Ε.». Με μια φρασεολογία λες και πρόκειται για στόχο μείωσης ενός «ελλείμματος ισοζυγίου πληρωμών» και όχι για την πιο τρανή απόδειξη ότι δεν υπήρξε ποτέ μια ουσιαστική ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα, αφού τα ποσοστά των ακούσιων νοσηλειών είναι τα ίδια όπως και πριν. Χώρια που και τα ποσοστά στην Ευρώπη έχουν αλλάξει λόγω και της εκεί νεοφιλελεύθερης απεξάρθρωσης των συστημάτων Υγείας και Ψυχικής Υγείας. Και στην Αγγλία, απ’ όπου αντιγράφουν σχεδόν τα πάντα οι συγγραφείς του «Σχεδίου», από 10% που ήταν κάποτε το ποσοστό των ακούσιων νοσηλειών, τα «καλά χρόνια», έχει φτάσει τώρα στο 50%.
Στην Ελλάδα, με την έξωθεν επιβαλλόμενη «μεταρρύθμιση» (από την εποχή της Λέρου), δεν υπήρξε ποτέ αμφισβήτηση του παραδοσιακού ψυχιατρικού κυκλώματος, ποτέ μια στροφή σ’ ένα κοινοτικά βασισμένο σύστημα Ψυχικής Υγείας, παρά τα όσα λόγια, πάντα λόγια, των εκάστοτε κυβερνήσεων εδώ και 40 χρόνια. Αυτό που ονομάστηκε αποϊδρυματοποίηση δεν ήταν παρά απλώς μια μεταστέγαση των ασθενών χρόνιας παραμονής σε μικρά άσυλα (ξενώνες και οικοτροφεία) μέσα στην κοινότητα, ένα μεγάλο ποσοστό των οποίων παραχωρήθηκε σε ΜΚΟ. Αποϊδρυματοποίηση θα σήμαινε μετασχηματισμό του «τρόπου σκέψης και πράξης» της ασκούμενης ψυχιατρικής και των σχέσεων εξουσίας με τις οποίες είναι συνυφασμένη και, επομένως, τη συνεπαγόμενη με αυτόν λειτουργία ολοκληρωμένων υπηρεσιών σε πληθυσμούς αναφοράς (τομείς) το πολύ 100 χιλιάδων κατοίκων. Υπηρεσιών επαρκώς στελεχωμένων που απαντούν στην ολότητα αναγκών του πάσχοντος υποκειμένου και όχι απλώς με μια στενά φαρμακο-ψυχο-προσέγγιση εντός του γραφείου του «ειδικού». Σε μια σχέση όχι κουστωδιακού χαρακτήρα και «καταπιεστικής προστασίας», αλλά ισοτιμίας, διαλόγου, διαπραγμάτευσης και συνοδείας.
Το «Σχέδιο», ωστόσο, επαναφέρει το ζήτημα της ενσωμάτωσης των κοινοτικών μονάδων Ψυχικής Υγείας στην Πρωτοβάθμια Υγεία. Από τη μια, αναφέρεται στα Κέντρα Ψυχικής Υγείας (που, έτσι κι αλλιώς, ανέκαθεν λειτουργούν σαν εξωτερικά ιατρεία, χωρίς, ως επί το πλείστον, καμιά παρέμβαση στην κοινότητα) και, από την άλλη, μιλάει συνεχώς για ενσωμάτωση των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας στην Πρωτοβάθμια Υγεία, δηλαδή στα Κέντρα Υγείας, που αντί για «ηθμός εισόδου στο σύστημα» προορίζονται να είναι η μοναδική απάντηση πριν από τη νοσηλεία. Απλώς εξωτερικά ιατρεία.
Υπάρχουν, βέβαια, κάποια σημεία του «Σχεδίου» που δεν αποτελούν απλώς «έκθεση ιδεών» αλλά άμεσα επιδιωκόμενους στόχους που σηματοδοτούν μια χωρίς προηγούμενο παλινδρόμηση των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας.
Το πρώτο αντλεί από τον ν. 4619/2019 που κατέλιπε ο ΣΥΡΙΖΑ, με τον οποίο αλλάζει το καθεστώς αντιμετώπισης των θεωρούμενων ως «ακαταλόγιστων» παραβατών των άρ. 69 και 70 Π.Κ. - έναν νόμο που εκθειάζεται στο «Σχέδιο» κυρίως για τη θεσμοθέτηση του «ειδικού κλειστού τμήματος»/φυλακής, που δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι τώρα. Προβλεπόταν ένα στην Αθήνα και ένα στη Θεσσαλονίκη.
Τώρα το «Σχέδιο» προβλέπει:
«Ανάπτυξη αυτόνομων ψυχιατροδικαστικών κλινικών μέσης ασφάλειας στις πόλεις Αθήνα, Λάρισα, Πάτρα, Ηράκλειο για την επαρκή κάλυψη των αναγκών της συγκεκριμένης πληθυσμιακής ομάδας και βελτίωση της υφιστάμενης δομής στη Θεσσαλονίκη. Δύναμη φιλοξενούμενων ασθενών τριάντα πέντε (35)… Οι κλινικές θα μπορούν να επικουρήσουν και τα τμήματα οξέων στις περιπτώσεις που απαιτείται η νοσηλεία ιδιαίτερα διαταραγμένων και βίαιων ασθενών, οι οποίοι νοσηλεύονται στις πρώτες ημέρες της εισαγωγής τους στα ψυχιατρικά τμήματα των νοσοκομείων».
Αρχικά προβλέπονταν, για τα δύο ειδικά τμήματα, από πέντε θέσεις. Τώρα 35 θέσεις για το καθένα από τα πέντε που ετοιμάζουν. Και μάλιστα, όχι μόνο για τους «ακαταλόγιστους» του άρ. 69 Π.Κ., αλλά για κάθε ασθενή που νοσηλεύεται και κρίνεται «ιδιαίτερα διαταραγμένος». Το «μέσης ασφάλειας» είναι μετάφραση του «medium security mental hospital» στην Αγγλία, που έχει επίσης και τα «high security mental hospitals» (δομές όπου τα πάντα είναι σε «κατάσταση εξαίρεσης»). Μάλιστα, σε μια επόμενη σελίδα το «Σχέδιο» αναφέρει αυτά που ετοιμάζουν εδώ, και λίγες σελίδες πιο πριν τα ονόμαζε «μέσης ασφάλειας», ως «ψυχιατροδικαστικές κλινικές υψηλής ασφάλειας»!
Την ίδια στιγμή που μεταλλάσσουν τον όρο αποϊδρυματοποίηση σε απλή κατάργηση των εναπομεινάντων τμημάτων ασθενών χρόνιας παραμονής σε ΨΝΑ, Δρομοκαΐτειο και ΨΝΘ και θέτουν ως στόχο το κλείσιμό τους, αυτό που βλέπει το «Σχέδιο» ως τομεοποίηση των υπηρεσιών είναι η δημιουργία παντού, σε πολύ πιο άγρια και κατασταλτική μορφή, αυτού που λέει ότι θέλει να καταργήσει: «κλινικές δυσίατων περιστατικών (μέσης διάρκειας νοσηλείας)», «κλινικές μακράς νοσηλείας», «κλινικές μέσης ασφάλειας (κλειστές)», «οικοτροφεία κλειστά για τους προερχόμενους από κλινικές δυσιάτων» κ.λπ. Αυτή είναι η αντιμετώπιση που ετοιμάζουν για μεγάλες ομάδες ψυχικά πασχόντων.
Το «δυσίατο», όμως, όπως και το λεγόμενο «ανίατο» (αλλά και η επικινδυνότητα), έχει να κάνει με τη μη ανταπόκριση στα θεραπευτικά μέσα και στις προσδοκίες της κυρίαρχης, και αθεράπευτα στυγνά βιολογικής, ψυχιατρικής και ως εκ τούτου, αυτοί που χαρακτηρίζονται έτσι, εγκαταλείπονται. Παλιότερα στα τμήματα χρονίων των ψυχιατρείων, σήμερα στις νέες, εκσυγχρονισμένες κατασταλτικές δομές του «Σχεδίου».
Για όλους τους υπόλοιπους δεν επιφυλάσσεται παρά η ψηφιοποίηση της Ψυχικής Υγείας, των θεραπευτικών σχέσεων και των υπηρεσιών της, στόχος που αναφέρεται σχεδόν σε κάθε σελίδα του «Σχεδίου». Οσο πιο απόμακρα από τον άνθρωπο και τις ανάγκες του τόσο μικρότερο το κόστος…
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου