Ποιος εργαλειοποιεί τη μετανάστευση;
των Έκτορα-Ξαβιέ Δελαστίκ, Ιωάννας Αρχοντάκη
Οι ροές μειώνονται, οι θάνατοι αυξάνονται, το κράτος δικαίου υπονομεύεται. Ο υπουργός Μετανάστευσης Θάνος Πλεύρης, σε ρόλο εθνικιστή προβοκάτορα, στοχοποιεί πρόσφυγα και αμφισβητεί ανοιχτά τη Δικαιοσύνη, ενώ το υπουργείο επιτίθεται σε οργανώσεις και δικηγόρους υπεράσπισης δικαιωμάτων. Σήμερα εξετάζουμε μέσα από την κατασκευασμένη «μεταναστευτική κρίση της Κρήτης» τον κυβερνητικό μηχανισμό προπαγάνδας που θριαμβολογεί για «επιτυχημένη διαχείριση» και κλείνει το μάτι στα ακροδεξιά ακροατήρια.
Μία λύση…
Στις 17 Ιουλίου 2025, το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου ανήρτησε για διαβούλευση νομοσχέδιο με τίτλο «Αναμόρφωση πλαισίου και διαδικασιών επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών». Το κείμενο, που αναμένεται να ψηφιστεί τον Αύγουστο, αποτελεί συνέχεια και κλιμάκωση του «δόγματος της αποτροπής» που εφαρμόζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη εδώ και χρόνια. Η προετοιμασία του έγινε από τον πρώην υπουργό Μάκη Βορίδη, γνωστό για τις ακροδεξιές του θέσεις, και τώρα προωθείται από τον ομοϊδεάτη διάδοχό του, Θάνο Πλεύρη, ο οποίος δηλώνει ανοιχτά ότι η Ελλάδα πρέπει να «προστατευτεί με κάθε μέσο» από τους μετανάστες.
Το νομοσχέδιο θεσμοθετεί την ποινικοποίηση της προσφυγιάς και της μετανάστευσης. Εισάγει ποινές φυλάκισης από 2 έως 5 χρόνια και πρόστιμα έως 10.000 ευρώ για είσοδο ή παραμονή χωρίς χαρτιά, καταργεί το δικαίωμα άδειας παραμονής μετά από επταετή διαμονή, επιταχύνει τις απελάσεις ακόμα και ασυνόδευτων ανηλίκων, περιορίζει τα ένδικα μέσα για όσους απορρίπτονται και προβλέπει ακόμα και ηλεκτρονική επιτήρηση με βραχιολάκι. Ενσωματώνει, ουσιαστικά, την τροπολογία του άρθρου 79 του ν. 5218/11.7.2025, που απαγορεύει την υποβολή αιτήσεων ασύλου για όσους φτάνουν από τη Βόρεια Αφρική, οδηγώντας τους κατευθείαν σε προαναχωρησιακά κέντρα και απέλαση, παρά τις αρχικές διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης ότι πρόκειται για μέτρα έκτακτα και προσωρινά.
…για ένα κατασκευασμένο πρόβλημα
Σημειώνουμε ότι η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να αναστείλει τη δυνατότητα υποβολής ασύλου για όσους φτάνουν μέσω της Βόρειας Αφρικής προκάλεσε τη διεθνή κατακραυγή. ΟΗΕ, Human Rights Watch και Διεθνής Αμνηστία μιλούν για κατάφωρη παραβίαση της αρχής της μη επαναπροώθησης και του δικαιώματος σε διεθνή προστασία. Η κυβέρνηση την παρουσίασε ως «έκτακτο μέτρο αποτροπής μαζικών ροών», κατηγορώντας τη Λιβύη ότι εργαλειοποιεί τους μετανάστες, όπως είχε κάνει και η Τουρκία το 2020, για να ασκήσει πολιτική πίεση στην Ελλάδα.
Τα στοιχεία ωστόσο τη διαψεύδουν. Το πρώτο τρίμηνο του 2025 καταγράφηκαν 8.844 αφίξεις στην Ελλάδα, μειωμένες κατά 16% σε σχέση με το ίδιο τρίμηνο του 2024. Επιπλέον, οι αφίξεις από τη Λιβύη, τις οποίες επικαλείται η κυβέρνηση, είναι ελάχιστες και δεν δικαιολογούν τη χρήση του όρου «μαζικές ροές», ή ακόμα χειρότερα «εισβολή». Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της UNHCR και του Mixed Migration Centre, οι αφίξεις προσφύγων και μεταναστών από την ανατολική Λιβύη προς τις ελληνικές νότιες νησιωτικές περιοχές της Κρήτης και της Γαύδου ανήλθαν στις 2.168 έως τις 30 Μαρτίου του 2025.Η αιφνιδιαστική άφιξη 2.000 ανθρώπων περίπου στις 6 και 7 Ιουλίου στην Κρήτη σίγουρα αποτέλεσε τοπική πίεση, αλλά σε καμία περίπτωση μη διαχειρίσιμη για το ελληνικό κράτος.
Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα εισερχόμενων ροών για τα έτη 2014 με 2025 που ακολουθεί, ενώ πράγματι υπάρχει αύξηση είναι ήπια. Πρόκειται για σχετικά περιορισμένη κίνηση η οποία, σε κάθε περίπτωση, δεν συγκρίνεται με τις μαζικές αφίξεις προηγούμενων ετών. Σαφώς λοιπόν, δεν δικαιολογείται ο πανικός που καλλιεργήθηκε από την κυβέρνηση, τα μέσα ενημέρωσης και τους λεγόμενους influencers του TikTok. Ειδικά σε μια χώρα που έχει διαχειριστεί (σίγουρα όχι επιτυχημένα), ροές εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων τα τελευταία δέκα χρόνια.
Αξίζει ίσως να σημειωθεί ότι από το σύνολο των αφίξεων της περιόδου Ιανουαρίου – Μαρτίου 2025, μόλις το 25% προέρχεται από τη Λιβύη, ενώ το υπόλοιπο 75% καταγράφεται στα νησιά του Β. Αιγαίου και προέρχεται από την Τουρκία. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση επέλεξε να βαφτίσει «πρόβλημα» το 25% των ροών, αλλά όχι το 75% αποτελεί ένα ακόμα τεκμήριο εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού ζητήματος.
Εικόνα 1: Αλλαγές στο ρυθμό μεταναστευτικών ροών προς τα ελληνικά σύνορα και του αριθμού νεκρών και αγνοούμενων μεταναστών από το 2014 έως το 2025. Υπενθυμίζουμε πως τις 14/6/2023 έγινε το ναυάγιο της Πύλου, με περίπου 500 νεκρούς. Αφαιρώντας αυτούς τους νεκρούς, ο αριθμός θανάτων το 2023 ήταν περίπου ίσος με της προηγούμενης και της επόμενης χρονιάς.
Μείωση των ροών, αύξηση των θανάτων
Η πολιτική «αποτροπής» όχι μόνο δεν σταματά τις ροές, αλλά καθιστά το ταξίδι πιο επικίνδυνο, αφήνοντας ανθρώπους να πεθαίνουν χωρίς διάσωση. Το 2024 ήταν το πιο θανατηφόρο έτος στη Μεσόγειο την τελευταία δεκαετία, με 2.452 νεκρούς ή αγνοούμενους σε όλες τις διαδρομές προς την Ευρώπη, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΙΟΜ). Μόνο στον ελληνικό θαλάσσιο και χερσαίο διάδρομο καταγράφηκαν 719 νεκροί και αγνοούμενοι το 2023.
Πρόσφατα στο Αγαθονήσι, κατά τη διάρκεια «διάσωσης», ένας ακόμη πρόσφυγας πέθανε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, ενώ οι αρχές συνέλαβαν 18χρονο επιζώντα ως διακινητή. Αυτές οι πρακτικές του λιμενικού, συμπεριλαμβανομένου και του ναυαγίου της Πύλου, του πιο πολύνεκρου ναυαγίου που έχει καταγραφεί στη Μεσόγειο με 650 νεκρούς, αποτελούν συνέπειες της εγκληματικής «στρατηγικής της αποτροπής» της κυβέρνησης Μητσοτάκη, των μαζικών εγκλεισμών, των βίαιων επαναπροωθήσεων (συχνά με αφαίρεση χρημάτων και αντικειμένων από τα θύματα, όπως αποκάλυψε έρευνα των Solomon και El País), των κατασκευασμένων κατηγορητηρίων για διακίνηση με δίκες παρωδίες, αλλά της ποινικοποίησης της αλληλεγγύης.
Η ευρωπαϊκή υποκρισία
Ποιος όμως θα ενδιαφερθεί για τους πρόσφυγες και τα ανθρώπινα δικαιώματα;
Μόνο το 2023 καταγράφηκαν 904 περιστατικά παράνομων επαναπροωθήσεων (pushbacks) στο Αιγαίο, που αφορούσαν πάνω από 25.800 ανθρώπους. Το 2025, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου χαρακτήρισε τις πρακτικές των ελληνικών αρχών «συστηματικές», επιδικάζοντας (εξαιρετικά χαμηλές) αποζημιώσεις σε θύματα, ενώ δεκάδες είναι ακόμα οι υποθέσεις κατά της Ελλάδας που εκκρεμούν. Ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης μίλησε για «επείγουσα ανάγκη τερματισμού των μαζικών επαναπροωθήσεων», ενώ η Frontex εξετάζει 12 σοβαρά περιστατικά παραβιάσεων, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο αναστολής μέρους της χρηματοδότησης και των επιχειρήσεων της στην Ελλάδα.
Ωστόσο, παρά τη διατύπωση ανησυχιών και απειλών, η Ευρωπαϊκή Ένωση στην πραγματικότητα επιβραβεύει και στηρίζει ενεργά την εγκληματική αυτή πολιτική. Όπως ανέδειξε έρευνα του Solomon, ο προϋπολογισμός του ευρωπαϊκού «Ταμείου Διαχείρισης Συνόρων» για την περίοδο 2021–2027 ανέρχεται στα 819 εκατομμύρια ευρώ για την Ελλάδα, ενώ μαζί με εκείνον του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης φτάνει το 1,5 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι μόλις το 0,07% αυτών των κονδυλίων κατευθύνεται σε έρευνα και διάσωση, ενώ το υπόλοιπο αφορά τη χρηματοδότηση εξοπλισμού επιτήρησης και προσωπικού.
Πράγματι η κυβέρνηση έχει ελάχιστα πράγματα να φοβάται. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στο Breitbart, δήλωσε περήφανος για τη στρατηγική της αποτροπής, δηλώνοντας κυνικά: «Ακολουθήσαμε μια αυστηρή αλλά δίκαιη μεταναστευτική πολιτική και ήμουν ο πρώτος που πίεσα για την προστασία των συνόρων. Όταν ξεκινήσαμε αυτή την πολιτική το 2020, ήμασταν η εξαίρεση στην ΕΕ, οι “αποστάτες”. Τώρα όλοι στην Ευρώπη κατανοούν τη σημασία της προστασίας των συνόρων».
Στο ίδιο κλίμα, δηλώσεις όπως αυτές του υπουργού Θάνου Πλεύρη λειτούργησαν ως το πολιτικό σήμα προς τις αρχές ασφαλείας να συνεχίσουν τις εγκληματικές πρακτικές, αλλά και σε «αγανακτισμένους πολίτες» να τις ξεκινήσουν. Στη συνέχεια βλέπουμε πώς λειτούργησε ο μηχανισμός προπαγάνδας, πώς κατασκευάστηκε η «μεταναστευτική κρίση» στην Κρήτη και πώς προβλήθηκε ο νέος υπουργός μετανάστευσης, που ομολογουμένως ανέλαβε δυναμικά τα νέα του καθήκοντα.
Η προπαγανδιστική υπεργολαβία
Αξιοποιώντας για άλλη μια φορά τα δεδομένα της ερευνητικής ομάδας Civic Information Office, μελετούμε έναν όγκο 12.751.283 άρθρων του συνόλου της ελληνικής ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας από τις 17/7/2023 έως τις 27/7/2025. Ο σκοπός είναι να παρακολουθήσουμε:
- Τον τρόπο με τον οποίο στήνεται το κλίμα για «μεταναστευτική κρίση στην Κρήτη».
- Το ρόλο του Υπουργού Μετανάστευσης στην προώθηση συγκεκριμένων ιδεολογημάτων.
- Το ρόλο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στην αναπαραγωγή και διάχυση στην κοινωνία ρατσιστικών ιδεολογημάτων, αλλά και στην αποσιώπηση «παρασπονδιών».
- Τη μεταστροφή του κυβερνητικού λόγου σε όλο και πιο ακροδεξιές θέσεις και τοποθετήσεις, ειδικά σε μία περίοδο που βαρύνεται με διερεύνηση μιας νέας σειράς ποινικών ευθυνών (ΟΠΕΚΕΠΕ), με μία ακόμα πιο κεντρική να έρχεται (Ταμείο Ανάκαμψης).
Ο ουσιαστικός σκοπός αυτής της κατηγορίας άρθρων μας είναι όχι μόνο η ενημέρωση του κοινού, αλλά κυρίως η ανάπτυξη ενός κριτηρίου στο πώς διαβάζουμε και αφομοιώνουμε ειδήσεις. Το σημαντικότερο μέρος της προπαγάνδας γίνεται πλέον σε μικρά ειδησεογραφικά και τοπικά sites. Παίρνοντας έτοιμο περιεχόμενο από το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (που υπάγεται απευθείας στον Πρωθυπουργό) ή από τα Μέσα Ενημέρωσης των Eλλήνων ολιγαρχών (στους οποίους συλλογικά υπάγεται ο Πρωθυπουργός), η ίδια «γραμμή» έρχεται προς τα εμάς από πολύ πιο «κοντινά» και «αξιόπιστα» πρόσωπα ενημέρωσης.
Σκέφτεται κανείς τον Θ. Πλεύρη;
Το σημαντικότερο μέρος της προπαγάνδας προέρχεται πάντα από τα πάνω, επίσημα ή ανεπίσημα. Για να μιλήσουμε για την επίσημη πλευρά πρέπει να ασχοληθούμε με τον τέως Υπουργό Μετανάστευσης, Θ. Πλεύρη. Όπως βλέπουμε στο παρακάτω διάγραμμα, τα τελευταία δύο χρόνια έχει σχετικά σταθερή παρουσία στην αρθρογραφία, με συγκεκριμένες εξάρσεις. Για λόγους ακρίβειας φροντίζουμε να μην συμπεριλάβουμε τα αποτελέσματα που αναφέρονται στον πατέρα του και θεωρητικό του ελληνικού νεοφασισμού, Κωνσταντίνο Πλεύρη, καθώς τις (ευτυχώς λίγες) περιόδους που τα Μ.Μ.Ε. ασχολούνται μαζί του είναι αντίστοιχης εμβέλειας.
Εικόνα 2: Συχνότητα αρθρογραφίας για τον Θ. Πλεύρη και τον Κ. Πλεύρη (γενικά).
Οι εξάρσεις εμφάνισης του Θ. Πλεύρη όμως, είναι «συγκεκριμένου σκοπού», ή έχει γενικό ρεύμα; Από το προηγούμενο διάγραμμα παρατηρούμε είναι πως αυξημένο «ενδιαφέρον» για το πρόσωπό του υπήρξε συγκεκριμένα στα μέσα Μαρτίου 2025. Πρόκειται για την περίοδο του ανασχηματισμού (14/3/2025) , με την Καθημερινή να τον περιγράφει ως «τον πιο αδικημένο». Αντίστοιχο, αναμενόμενο ενδιαφέρον υπήρξε την εβδομάδα της 28ης Ιουνίου 2025, οπότε και ανέλαβε το Υπουργείο Μετανάστευσης μετά την απομάκρυνση του Μ. Βορίδη λόγω ΟΠΕΚΕΠΕ.
Πιο σημαντικό όμως είναι πως αξιοποιήθηκε για τη διαχείριση του ακροδεξιού κοινού μετά το βανδαλισμό έργων του Χ. Κατσαδιώτη στην Εθνική Πινακοθήκη (10/3/2025). Λογική ανάθεση έργου, καθώς αποτελεί μέρος της ομάδας στελεχών της Ν.Δ. που προέρχονται από το ΛΑ.Ο.Σ. του Καρατζαφέρη, οπότε και αποτελούν γνώριμες και «φιλικές» φυσιογνωμίες προς το φιλοχουντικό και φιλοβασιλικό κοινό της χώρας. Το ίδιο κοινό δηλαδή στο οποίο απευθυνόταν ο βανδαλισμός του βουλευτή του κόμματος Νίκη, Ν. Παπαδόπουλου.
Ανάλογο έργο είχε αναλάβει όσον αφορά την υπεράσπιση της κυβέρνησης στις σημαντικές καμπές της υπόθεσης των Τεμπών. Παρατηρούμε στο διάγραμμα που ακολουθεί πως όλες σχεδόν οι σημαντικές κορυφές της επικαιρότητας για το Θ. Πλεύρη προέρχονται από τη συγκεκριμένη υπόθεση, ενώ αυτήν την περίοδο δεν κατείχε κυβερνητική θέση.
Πλέον μπορούμε να καταλάβουμε γιατί τα προηγούμενα δύο χρόνια το όνομα του Πλεύρη δε συνυπήρχε σχεδόν ποτέ με το μεταναστευτικό. Αντιθέτως, μόλις άρχισε να συζητιέται η υποψηφιότητά του για το Υπουργείο Μετανάστευσης είχαμε την αρχή τέτοιας αρθρογραφίας, αλλά κυρίως μερικές εβδομάδες μετά την ανάληψη, όταν «φούσκωσε» το ζήτημα της Κρήτης. Όλα αυτά μαζί μας δείχνουν δύο πράγματα.
- Πρώτον, πως τέτοια πρόσωπα βρίσκονται στη Ν.Δ. συγκεκριμένα για τα ακροδεξιά της ακροατήρια, παρά για τις προσωπικές τους θέσεις, τις οποίες αν και είναι γνωστές τις αφήνουν στο συρτάρι μέχρι να χρειαστεί (π.χ. οι νεοφασιστικές θέσεις Πλεύρη για το μεταναστευτικό).
- Δεύτερον, πως οι θέσεις που εκφράζει ο Πλεύρης για το μεταναστευτικό αποτελούν εντεταλμένη υπηρεσία από το πρωθυπουργικό γραφείο. Οποιαδήποτε συνέπειά τους δε βαρύνει μόνο τον ίδιον, αλλά βαρύνει και χρωματίζει τα κεντρικά της Ν.Δ. και το μηχανισμό Μητσοτάκη.
Εικόνα 3: Συχνότητα αρθρογραφίας για τον Πλεύρη σε σχέση με (1) το βανδαλισμό στην Εθνική Πινακοθήκη, (2) τα Τέμπη και (3) το μεταναστευτικό.
Ο Πλεύρης και η «θεωρία της αντικατάστασης»
Οι ευθύνες του πρωθυπουργικού γραφείου λοιπόν συμπεριλαμβάνουν και την προώθηση της νεοφασιστικής «θεωρίας της αντικατάστασης» (στη διεθνή βιβλιογραφία «Replacement Theory», «Great Replacement Theory», «White Replacement Theory», «White Genocide») από τη θέση του Υπουργού Μετανάστευσης. Αναφερόμαστε στη Συνεδρίαση Ολομέλειας της Βουλής στις 10/07/2025 (3:53:50 στη μαγνητοσκοπημένη συνεδρίαση), όπου αναφέρει επί λέξει:
«Η ουσία όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, και όσοι είστε εδώ πέρα ιδιαιτέρως ανθρωπιστές, είναι ότι στην επίσκεψη την οποία κάναμε στη Λιβύη στο δυτικό μέρος […] υπάρχουν τρία εκατομμύρια μετανάστες […] Αν πιστεύετε ότι θα επιτρέψουμε αυτός ο κόσμος να έρθει μαζικά στην Ευρώπη […] θα συζητάμε για αντικατάσταση πληθυσμού και όχι για προστασία ευαλώτων».
Η εν λόγω θεωρία συνωμοσίας έχει πολλές αφετηρίες (αντιμεταναστευτικές, αντιεβραϊκές και γενικότερα ρατσιστικές, αντιφεμινιστικές, αντιεμβολιαστικές και άλλες. Όλες οι εκδοχές της όμως συγκλίνουν στο θεώρημα πως «οι λευκοί Αγγλοσάξωνες (ή Ευρωπαίοι) θα γίνουν μειοψηφία στα εδάφη τους και θα αντικατασταθούν από μουσουλμάνους ή/και μεσανατολίτες». Ο λόγος για τον οποίο είναι πασίγνωστη, ειδικά στους κύκλους όπου ιδεολογικά κινείται ο Πλεύρης (και όπως φαίνεται και το πρωθυπουργικό γραφείο) είναι επειδή αποτελεί μόνιμο μέρος των μανιφέστων ακροδεξιών και νεοφασιστικών τρομοκρατικών επιθέσεων. Από το Μπρέιβικ στη Νορβηγία έως τη Νέα Ζηλανδία και το Ελ Πάσο, η εν λόγω θεωρία συνωμοσίας αποτελεί το κεντρικό επιχείρημα ακροδεξιών τρομοκρατών υπέρ των μαζικών δολοφονιών που διαπράττουν. Ως εκ τούτου, αποτελεί και εξαιρετικά αναγνωρίσιμο «διαπιστευτήριο» για ένα πολιτικό πρόσωπο ως φιλικά διακείμενο στη βία κατά μεταναστών και ως «πρόθυμο» να καλύψει ανάλογες επιθέσεις μικρότερης κλίμακας.
Παρατηρούμε πως όπως και με το μεταναστευτικό, σχεδόν κανένα άρθρο δεν υπήρχε που να συνδέει τον Πλεύρη με αυτή τη θεωρία. Ενδιαφέρον όμως προκαλεί το ότι μετά την τοποθέτηση στη Βουλή, συνέχισε να υπάρχει σχεδόν καθολική σιγή ιχθύος σε σχέση με αυτό το θέμα. Όταν δε ο Κ. Μητσοτάκης ρωτήθηκε ευθέως για το ζήτημα (δύο φορές) στη συνέντευξή του στο ΣΚΑΪ (23/7/2025, στο 19:40), υποκρίθηκε πλήρη άγνοια και αδιαφορία, δίνοντας ουσιαστικότατη κάλυψη στη γραμμή αυτή.
 |
Εικόνα 4: Συχνότητα αρθρογραφίας για την «αντικατάσταση πληθυσμού» γενικώς και κάτω συγκεκριμένα σε σχέση με τον Πλεύρη. Παρατηρούμε πως ακόμα και μετά τις δηλώσεις του στη Βουλή, συνεχίζει να μη συνδέεται το όνομά του με αυτές.
Ο απάνθρωπος λόγος και η απανθρωποποίηση
Αρθρογραφία περί αυτής της θεωρίας συνωμοσίας όπως είδαμε στο προηγούμενο διάγραμμα υπάρχει σταθερά, χωρίς σχεδόν ποτέ να αναφέρεται στον Πλεύρη, ακόμα και τις τελευταίες ημέρες, όπου θα ήταν δημοσιογραφικό καθήκον. Οι δε πρόσφατες αναφορές είναι απλώς… αποσπάσματα της συνέντευξης Μητσοτάκη. Βλέπουμε όμως από το προηγούμενο διάγραμμα πως αδιαφορώντας για τον Πλεύρη, υπάρχουν συγκεκριμένες στιγμές που επανεμφανίζεται αυτή η προπαγάνδα. Η πιο απότομη και έντονη είναι οι τελευταίες εβδομάδες, ακριβώς χάρη στη διαφήμισή της από τον εν ενεργεία Υπουργό Μετανάστευσης.
Ο τρόπος με τον οποίο αναφέρονται οι μετανάστες στο δημόσιο λόγο εξυπηρετεί πάντα πολιτικούς σκοπούς. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε κατά σειρά τρία επίπεδα επιθετικότητας: «παράτυποι», «παράνομοι» και «λάθρο-» μετανάστες. Κατ’ αρχάς, από πλευράς όγκου, τα άρθρα για «παράνομους μετανάστες» και «λαθρομετανάστες» (η ακροδεξιά προσέγγιση για το θέμα) υπερτερούν σε συνολικό αριθμό.
Εικόνα 5: Συχνότητα αρθρογραφίας για (1) «παράτυπους μετανάστες», (2) «παράνομους μετανάστες» και (3) «λαθρομετανάστες» κατά σειρά. Η τέταρτη παράσταση αφορά άρθρα που αναφέρονται στους δύο τελευταίους όρους και ταυτόχρονα στο Θ. Πλεύρη.
Παρατηρούμε επίσης πως οι αναφορές σε «παράνομους μετανάστες» και «λαθρομετανάστες» γίνονται πολύ πιο συστηματικές, σταθερές και με γενικά μεγαλύτερες εξάρσεις, από το φθινόπωρο του 2024 έως σήμερα. Το δε όνομα του Πλεύρη δε συνδέεται με αυτούς τους όρους στην αρθρογραφία, παρά μόνο αφού ξεκινά η προπαγάνδα για «μεταναστευτική κρίση στην Κρήτη». Αυτό με τη σειρά του σημαίνει πως ήταν κεντρική πολιτική επιλογή η χρήση αυτής της ορολογίας από τον Υπουργό Μετανάστευσης. Επίσης όμως είναι πολιτική επιλογή η δημοσιογραφική κάλυψη και αναπαραγωγή αυτού του λόγου, καθώς πολύ εύκολα μπορεί να επιβληθεί ομερτά (όπως έγινε με τις αναφορές στην «αντικατάσταση πληθυσμού» σε σχέση με τον Πλεύρη που είδαμε παραπάνω).
Κυβερνητικό πότισμα του εδάφους στο οποίο ανθίζει η ρατσιστική βία
Η προπαγάνδα και η υποκίνηση σε ρατσιστική βία και επιθέσεις γίνεται συνήθως με ανεπίσημο τρόπο – δεν είναι όλοι Νετανιάχου, να καλούν σε πογκρόμ από το βήμα της Βουλής. Όπως έχει αναδείξει πρόσφατα η ομάδα του InfoWar, ο TikTok influencer «Ποσειδώνας» ξεκίνησε να αναδεικνύει από νωρίς το ζήτημα των «μεταναστών στην Κρήτη» από βαθύτατα ρατσιστικές θέσεις. Σε σειρά (έκτοτε εξαφανισμένων, αλλά στη διάθεση του InfoWar) βίντεό του, καλούσε πολίτες της περιοχής σε ένοπλες πράξεις εκφοβισμού και βίας κατά προσφύγων και μεταναστών.
Δε μπορούμε να μην αναφέρουμε πως εκείνες τις ημέρες (23/6/2025) σημειώθηκε επίθεση με φωτοβολίδες κατά φιλοξενούμενων προσφύγων. Δε μπορούμε επίσης να μην αναφέρουμε τις δηλώσεις του πως υπήρξε μέλος της «Ομάδας Αλήθειας», social media manager για το κόμμα του Τζήμερου «Δημιουργία Ξανά» και πως οργάνωνε συλλαλητήρια του «Μένουμε Ευρώπη». Επίσης δε μπορούμε να μην αναφέρουμε πως έχει αλληλοσυμπληρωματική σχέση με τον Άδωνι Γεωργιάδη, αναδεικνύοντας προβληματικά κτίρια του Εθνικού Συστήματος Υγείας, στα οποία αμέσως μετά ανακοινώνει ο Υπουργός ανακαίνιση με διθυραμβική κάλυψη από τα φιλοκυβερνητικά Μέσα Ενημέρωσης.
Όπως έχουμε αναδείξει σε προηγούμενη δουλειά του InfoWar για την «Κρίση του Έβρου» (2020), η πολεμική γλώσσα χρησιμοποιείται με κατευθυνόμενο τρόπο στα Μέσα. Δημιουργεί (και δημιούργησε τότε) ένα κλίμα (1) ανησυχίας, (2) συσπείρωσης γύρω από την εκάστοτε κυβέρνηση, (3) προετοιμασίας κλίματος για μεμονωμένες επιθέσεις ή/και πογκρόμ (4) συγκάλυψης των ποινικών ευθυνών που προκύπτουν.
Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε την ηλεκτρονική αρθρογραφία που αφορά τη χρήση του όρου «εισβολή» σε σχέση με το μεταναστευτικό. Είναι απόλυτα εμφανής η συστηματική και αυξανόμενη χρήση αυτού του όρου. Επίσης σε αυτήν την περίπτωση, το όνομα του Υπουργού Μετανάστευσης ξαφνικά φιγουράρει στη σχετική αρθρογραφία όταν η κυβέρνηση αποφασίζει να αναδείξει το θέμα της Κρήτης, δείχνοντας πως δεν υπάρχει καμία εντολή αποσιώπησης αυτών των δηλώσεών του.
Εικόνα 6: Συχνότητα αρθρογραφίας περί μεταναστευτικής «εισβολής», πάνω γενικά και κάτω σε σχέση με τον Πλεύρη. Εξετάζονται τα άρθρα σε σχέση με το μεταναστευτικό. Αποκλείστηκαν άρθρα που αφορούν τον πόλεμο δι αντιπροσώπων στην Ουκρανία, τις εισβολές του Ισραήλ σε γειτονικές χώρες και την ψευδή επίκληση νόμων περί «ξένης εισβολής» από τον Τραμπ για την ενεργοποίηση νόμων εκτάκτου ανάγκης στις ΗΠΑ.
Το παιδί (για τα θελήματα) που φώναζε «λύκος»
Θα αναφερθούμε μόνον επιγραμματικά, γιατί αποτελεί θέμα επόμενης, στοχευμένης μελέτης. Σπάνια είναι τα μεγάλα ειδησεογραφικά συγκροτήματα που ξεκινούν το φιλοκυβερνητικό χορό. Μελετώντας π.χ. τον όρο «εισβολή» σε σχέση με το μεταναστευτικό, βλέπουμε πως στην αρχή της έκρηξης ειδησεογραφίας που είδαμε στο παραπάνω διάγραμμα (9-12/7/2025), έχουμε ένα μπαράζ άρθρων με πολύ παρόμοια μεταξύ τους σημειολογία.
Σχεδόν κανένα τους δεν προέρχεται από μεγάλο ιστότοπο ενημέρωσης. Πρόκειται κυρίως για μικρά, τοπικά Μέσα, τα οποία όμως έτσι δημιουργούν το κλίμα το οποίο επικαλούνται κανάλια όπως ο ΣΚΑΪ όποτε μιλούν για «ανησυχία των πολιτών». Κατά τη διάρκεια της μελέτης μάλιστα συχνά είδαμε διαφορετικά μικρά Μέσα να δημοσιεύουν αυτολεξεί το ίδιο άρθρο, χωρίς καμία αναφορά στην πηγή του. Εξασφαλίζεται έτσι η αποτελεσματική προπαγανδιστική πλημμύρα, με μια γενναία δόση επιχειρηματικής λογικής χαμηλού κόστους.
Κατακλείδα
Παίρνοντας αφορμή και από τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, η καλλιέργεια του ρατσισμού γίνεται συγκεκριμένα «από τα πάνω». Όπως είδαμε, πολιτικά πρόσωπα δεύτερης γραμμής μπορούν να «βγαίνουν από το συρτάρι της ενημέρωσης» και να ενδύονται τις πολιτικές απόψεις αναλόγως των κυβερνητικών δυσκολιών της περιόδου.
Επίσης πρέπει να σταθούμε στο γεγονός ότι ο αντιμεταναστευτικός, ακροδεξιάς καταβολής λόγος, έχει σταθερή παρουσία στην ειδησεογραφία της χώρας, απλωμένη σε πολλά μικρά ειδησεογραφικά sites. Αυτό σημαίνει πως η επιρροή του στο λεξιλόγιο και τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι θα εκτιμούσαμε αν απλά μελετούσαμε τα 5-10 μεγαλύτερα μέσα ενημέρωσης. Ταυτόχρονα όμως, είδαμε πως οι δηλώσεις κυβερνητικών προσώπων και η αναπαραγωγή τους από τα μεγάλα ΜΜΕ μπορούν να δίνουν το σήμα για μια πλημμύρα ανάλογης αρθρογραφίας.
Τέλος, δε μπορούμε να μη σημειώσουμε πως το ιδιοκτησιακό καθεστώς πολλών μικρών, τοπικών ιστοσελίδων είναι πάντα αδιαφανές, με αρκετές να συνδέονται με τους ίδιους μεγάλους ομίλους που αναλαμβάνουν την κεντρική διανομή της κυβερνητικής γραμμής. Μία τέτοια μελέτη θα επέτρεπε στο μέλλον να γίνεται πιο κατανοητός ο προπαγανδιστικός χάρτης των Μέσων Ενημέρωσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου