Τα παλιά, πολιτικά χρόνια, όταν διαπιστώνονταν απευθείας ανάθεση σε φίλα προσκείμενο εργολήπτη στην κυβέρνηση γινόταν πολιτικός σεισμός. Ποιος μπορεί να ξεχάσει την περίφημη “διαπλοκή” κυβέρνησης με εργολάβους, τις καταγγελίες μπαμπά Μητσοτάκη “με έριξαν τα συμφέροντα” και τις πολύ μετέπειτα καταγγελίες Τσίπρα για τη “διαπλοκή” ΜΜΕ και τραπεζών; Σταδιακά όμως και ειδικά μετά το 2017-2018 οι απευθείας αναθέσεις σκαρφάλωναν στις προτιμήσεις του δημοσίου. Μετά το 2019 άρχισε το οργιαστικό πάρτυ το οποίο κορυφώθηκε με τη δικαιολογία της πανδημίας Covid19. Από το περίπου ένα τρίτο απευθείας αναθέσεων στο σύνολο έργων ως το 2019 φθάσαμε το 2023 να δίνονται απευθείας, με κλειστές κυρίως διαδικασίες, το 70% των συμβάσεων του κράτους. Ένα συνεχές πάρτυ με χορούς εκατομμυρίων ευρώ ανάμεσα στο ζευγάρι “δημοσίου- εργοληπτών” που κανονίζουν μεταξύ τους, χωρίς καμία διαφάνεια όλες τις λεπτομέρειες των κάθε λογής έργων. Να προσθέσουμε επίσης το στοιχείο πως σε κάθε ανάθεση πάσης φύσεως, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα, υπάρχει η “θεσμοθετημένη” αμοιβή για τον μεσάζοντα, κάτι σαν “φακελάκι”. Όπως επίσης υπάρχει η περίφημη κατάθεση έκπτωσης από τους ενδιαφερόμενους με την οποία πριμοδοτούνται. Το ποιοι επωφελούνται από τις διαδικασίες των απευθείας αναθέσεων και της κατάτμησης μεγάλων έργων σε μικρότερα ώστε να αποφεύγεται η υποχρέωση διαγωνισμών και συγκεκριμένων διαδικασιών, το αφήνουμε στη φαντασία των αναγνωστών.
Κόλαφος η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου
Δύο από τις πιο πρόσφατες σκανδαλώδεις υποθέσεις που προκάλεσαν το κοινό αίσθημα των πολιτών, η απευθείας ανάθεση έργου από τον υπουργό υποδομών Χρήστο Σταϊκούρα στην εταιρεία συμβούλων όπου εργάζεται η σύζυγός του και οι παραγγελίες χαλιών της υπουργού Τουρισμού Όλγας Κεφαλογιάννη είναι μάλλον παρωνυχίδα μπροστά σε όσα συμβαίνουν από το 2020 και δώθε.
Λίγο πριν φύγει και το 2024, στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων για το 2023 αναφέρεται ότι συνολικά υπεγράφησαν 252.890 συμβάσεις, από αυτές οι 184.757 ήταν με απευθείας ανάθεση. Δηλαδή περισσότερες από 7 στις 10 συμβάσεις, περίπου το 73% δόθηκαν με απευθείας ανάθεση. Το 2022 το αντίστοιχο ποσό ανέρχεται σε 65%.
Σε ό,τι αφορά τα ποσά που διατέθηκαν για τις συμβάσεις. Οι 252.890 συμβάσεις έργων το 2023 ανέρχονται σε 17,438 δισ. ευρώ, ένα από τα υψηλότερα ποσά που έχει καταγραφεί στη χώρα μας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ξεπερνά και τα ποσά προ μνημονίων. Οι αναθέσεις με ανοιχτή διαδικασία, ευτυχώς ακόμη, έχουν τη μεγαλύτερη αξία. Περίπου 37.562 συμβάσεις έναντι 12,2 δισ. ευρώ. Σε αξία, στη 2η θέση βρίσκονται οι απευθείας αναθέσεις, σχεδόν 2,2 δισεκ ευρώ έναντι 184.757 συμβάσεων.