Δημοσιογραφική Έρευνα Ομάδας BIRN: Frontex-Europol έκαναν «εκπτώσεις» για τα προσωπικά δεδομένα προσφύγων - Ολόκληρη η έρευνα

AP Photo/Petros Giannakouris, File

Με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συγκέντρωναν και αντάλλασσαν πληροφορίες για πρόσφυγες και μετανάστες, που αφορούσαν ακόμη και τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις, στο όνομα της καταπολέμησης τους εγκλήματος και της τρομοκρατίας.

Μια μεγάλη δημοσιογραφική έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από δημοσιογράφους των μέσων BalkanInsight (Βαλκάνια), Der Spiegel (Γερμανία), Domani (Ιταλία), Reporters United (Ελλάδα) (Ομάδα BIRN), φέρνει στο φως πώς η Frontex και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραμέρισαν τους κανόνες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ώστε να συλλέγουν δεδομένα για μετανάστες και πρόσφυγες, τα οποία στη συνέχεια διοχετεύονταν στις βάσεις δεδομένων της Europol. Τα στοιχεία αυτά στη συνέχεια διοχετεύονταν και στις αστυνομικές αρχές των κρατών-μελών της Ε.Ε.

Το σχέδιο αυτό, που ονομάστηκε PeDRA, ή «Επεξεργασία Προσωπικών Δεδομένων για Ανάλυση Κινδύνου», είχε ξεκινήσει το 2016 για την ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων ανάμεσα στη Frontex και την αστυνομία της Ε.Ε. μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι τον Νοέμβριο του 2015, τις οποίες οι γαλλικές αρχές είχαν συνδέσει με τα προσφυγικά κύματα.

Ωστόσο, από τον Νοεμβρίου του 2021, ο Ερβέ Ιβ Κανιάρ, επικεφαλής της νομικής υπηρεσίας, και ο Φαμπρίς Λετζέρι, επικεφαλής των επιχειρήσεων της Frontex, πρότειναν να αυξηθούν οι αρμοδιότητες της Frontex όσον αφορά τη συλλογή προσωπικών δεδομένων από μετανάστες και αιτούντες άσυλο, τα οποία θα αφορούν πληροφορίες σεξουαλικού προσανατολισμού, θρησκευτικών πεποιθήσεων, αλλά και να «σκαλίζουν» τα προφίλ των ανθρώπων αυτών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με επιχείρημα την πάταξη της «παράνομης μετανάστευσης», αλλά και της τρομοκρατίας.

Οι δημοσιογραφικοί οργανισμοί που έκαναν την έρευνα έχουν δει επίσημα έγγραφα, σύμφωνα με τα οποία το σχέδιο αυτό είχε την πλήρη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παραγκωνίζοντας της υπηρεσίας παρακολούθησης την τήρησης των κανόνων για τα προσωπικά δεδομένα, και παρά τις προειδοποιήσεις ότι παραβιάζονται θεσμικά οι κανόνες, ότι απειλείται και ποινικοποιείται η ζωή προσφύγων και μεταναστών.
 
Η Νάιρα Πέρες, υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων της Frontex (DPO), προειδοποίησε επανειλημμένα ότι η επέκταση του PeDRA «δεν μπορεί να επιτευχθεί με παραβίαση της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία της Ε.Ε.», αλλά οι συμβουλές αγνοήθηκαν.

Με τη στήριξη της Επιτροπής, η Frontex αγνόησε μια σύσταση του DPO να ζητήσει τη γνώμη του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων, EDPS, που προειδοποίησε για την πιθανότητα «παράνομης» επεξεργασίας δεδομένων από τη Frontex.

Σε ερώτηση της ομάδας BIRN, η Frontex αρχικά είχε πει ότι ο «συμβουλευτικός και ελεγκτικός ρόλος» του DPO είχε γίνει σεβαστός καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, ωστόσο λίγο πριν από τη δημοσίευση του ρεπορτάζ η Frontex παραδέχτηκε ότι το γραφείο της Πέρες «θα μπορούσε να είχε εμπλακεί πιο στενά στη σύνταξη και να του είχε ανατεθεί ο ρόλος του προέδρου του το διοικητικό συμβούλιο», ένα ad hoc όργανο επιφορτισμένο με τη σύνταξη των κανόνων PeDRA.

Τον Ιούνιο, ο EDPS ζήτησε από τη Frontex να κάνει τροποποιήσεις στο πρόγραμμα παρακολούθησης ώστε να συμμορφώνεται με τους κανόνες της Ε.Ε. για την προστασία προσωπικών δεδομένων, και η Frontex είπε ότι ζήτησε από τη DPO να αναθεωρήσει τα κείμενα.

Η Δρ Νιόβη Βαβούλα, εμπειρογνώμονας για την προστασία της ιδιωτικής ζωής και το ποινικό δίκαιο της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, δήλωσε ότι το διευρυμένο πρόγραμμα PeDRA μπορούσε να οδηγήσει σε ποινικοποίηση αθώων ανθρώπων βάσει διακρίσεων, προδικάζοντας τα αποτελέσματα των ποινικών διαδικασιών εναντίον εκείνων που επισημαίνονται ως «ύποπτοι» από τους συνοριοφύλακες της Frontex. Πρόκειται για «ακόμη ένα κομμάτι του παζλ της αναδυόμενης παρακολούθησης και ποινικοποίησης των μεταναστών και των προσφύγων», επισήμανε.

Το πρόγραμμα PeDRA, που ξεκίνησε το 2015 πιλοτικά, αφορούσε αρχικά την Ιταλία και μετά τις Ελλάδα και Ισπανία. Πιο πρόσφατα, λόγω και του πολέμου στην Ουκρανία, επεκτάθηκε στις Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Μολδαβία, ενισχυμένο από το παράλληλο πρόγραμμα της Europol για Δευτερογενείς Ελέγχους Ασφαλείας, που αφορούσαν πρόσφυγες και μετανάστες στα κέντρα κράτησης προσφύγων, με τη χρήση τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου, που επίσης ξεκίνησε από Ιταλία και Ελλάδα.

Ωστόσο η Europol δεν δίνει καμία πληροφορία για το ποιους ελέγχους αλλά και τι γίνονται τα στοιχεία που συγκεντρώνονται και τα οποία όπως αναφέρεται καταγράφονταν «με ιδιαίτερο ζήλο».

Από την έναρξη του προγράμματος PeDRA, οι αξιωματούχοι της Frontex συγκέντρωναν στοιχεία σχετικά με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που θεωρούνταν ύποπτοι για λαθρεμπόριο, διακίνηση ανθρώπων ή τρομοκρατία και έδιναν τα στοιχεία αυτά στη Europol, τα οποία καταχωρούνταν στις βάσεις δεδομένων της.

Αρχικά επρόκειτο για στοιχεία όπως ονόματα, προσωπικές περιγραφές, τηλεφωνικοί αριθμοί. Ωστόσο από το 2021 το διοικητικό συμβούλιο της Frontex, παρά τις προειδοποιήσεις για τις νομικές παρεκκλίσεις, επέκτεινε το περιεχόμενο των δεδομένων που συγκέντρωνε, εντάσσοντας στη λίστα γενετικά και βιομετρικά δεδομένα, όπως DNA, δακτυλικά αποτυπώματα, φωτογραφίες, πληροφορίας για τις πολιτικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις τους και τις σεξουαλικές προτιμήσεις τους.

Εμμέσως πλην σαφώς η Frontex, σύμφωνα με την BIRN, παραδέχεται ότι δεν έχει τηρήσει τους κανόνες της Ε.Ε. για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. 

Πριν από τη δημοσίευση αυτής της ιστορίας, η ομάδα BIRN ρώτησε ξανά την Frontex εάν είχε τηρηθεί η εντολή του DPO κατά τη σύνταξη των νέων κανόνων PeDRA. Η Frontex απάντησε ότι θα έπρεπε να είχε εμπλακεί πιο στενά το γραφείο της Πέρες και ότι η DPO θα ξαναέγραφε το πρόγραμμα.

Ωστόσο, όταν ο EDPS διέταξε την Europol τον Ιανουάριο να διαγράψει δεδομένα που συγκεντρώθηκαν παράνομα σχετικά με άτομα που δεν συνδέονται με εγκληματική δραστηριότητα, τα κράτη-μέλη και η Επιτροπή βοήθησαν με νομικές τροποποιήσεις που επέτρεψαν στον οργανισμό να παρακάμψει την εντολή.

Τον Μάιο, η Frontex και η Europol υπέβαλαν μια πρόταση, η οποία εκπονήθηκε από μια κοινή ομάδα εργασίας με την ονομασία «The Future Group», για ένα νέο πρόγραμμα επιτήρησης στα εξωτερικά σύνορα του μπλοκ που θα εφαρμόζει μεγάλης κλίμακας προφίλ υπηκόων της Ε.Ε. και τρίτων χωρών χρησιμοποιώντας Τεχνητά Νοημοσύνη.

Πηγή: BalkanInsight μέσω efsyn.gr

-ΔΙΑΒΑΣΤΕ ολόκληρη την εκτενή έρευνα στα ελληνικά, στο ακόλουθο:

ΠΗΓΗ: Twitter

• PeDRA: Το μυστικό πρόγραμμα του Frontex για να επιτηρεί ακόμα και τον σεξουαλικό προσανατολισμό των μεταναστών

Με την ενεργή υποστήριξη της Κομισιόν, η ηγεσία του Frontex, του οργανισμού για την ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή, για πολλά χρόνια έτρεχε το πρόγραμμα PeDRA. Σκοπός του να συλλέγει, να αναλύει αλλά και να μοιράζεται ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα προσφύγων και μεταναστών, ακόμα και τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Μια διασυνοριακή έρευνα του Reporters United σε συνεργασία με το Balkan Insight (Βαλκάνια), το περιοδικό Spiegel (Γερμανία) και την εφημερίδα Domani (Ιταλία)...