106Η ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Οι Ρώσοι προδιαγράφουν την ενσωμάτωση της χερσαίας ζώνης που ελέγχουν στη νότια Ουκρανία

  Μπάμπης Μπίκας

Την ενσωμάτωση και ενιαιοποίηση των εδαφών που ελέγχουν, ετοιμάζουν οι ρωσικές δυνάμεις. Μετά την Κριμαία (το 2014), η Μόσχα δρομολογεί την ίδια διαδικασία και για τις αυτονακηρυχθείσες Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, που έχουν πάρει αυτόν τον δρόμο, αλλά και για Χερσώνα και Ζαπορίζια. Με προφανή στόχο τη δημιουργία αυτής της νότιας χερσαίας ζώνης που θα ενώσει το έδαφος της Ρωσικής Ομοσπονδίας με την χερσόνησο της Κριμαίας (ανατολικά της Οδησσού).

Την επόμενη μέρα μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου της περιφέρειας Ντονμπάς, που θα γίνει οσονούπω, βλέπουν οι Ρώσοι, οι οποίοι πέραν του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ που έχουν ήδη ρωσικές διοικήσεις, έχουν κάνει το ίδιο στις  περιοχές της Χερσώνας (βορείως της Κριμαίας) και της Ζαπορίζια (δυτικά της Μαριούπολης). Οι διορισμένες από τις ρωσικές δυνάμεις διοικήσεις των δύο αυτών περιοχών δρομολογούν ήδη διαδικασίες διεξαγωγής δημοψηφισμάτων για την ανεξαρτησία τους.

Η διοίκηση που εγκατέστησαν οι Ρώσοι στην Ζαπορίζια σχεδιάζει την διοργάνωση δημοψηφίσματος μέσα στη χρονιά για την ένωσή της με τη Ρωσία, όπως μετέδωσαν τα ρωσικά ειδησεογραφικά πρακτορεία επικαλούμενα ένα από τα μέλη της. «Ο κόσμος θα αποφασίσει για το μέλλον της περιοχής της Ζαπορίζια. Το δημοψήφισμα έχει προγραμματισθεί για αυτόν τον χρόνο», δήλωσε ο αξιωματούχος Βλαντίμιρ Ρόγκοφ, τον οποίο επικαλείται το Tass. Περίπου τα δύο τρίτα της περιοχής είναι υπό των έλεγχο της Ρωσίας, μέρος ενός τμήματος της νότιας Ουκρανίας που ελέγχουν η Μόσχα, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου μέρους της γειτονικής επαρχίας Χερσώνα, όπου οι αξιωματούχοι που έχουν τοποθετηθεί από τους Ρώσους επεξεργάζονται επίσης σχέδια για δημοψήφισμα.

Ο Ρόγκοφ δήλωσε ότι η διοίκηση θα καταρτίσει σχέδια για το πώς θα προχωρήσει σε δημοψήφισμα, ακόμη και αν η Ρωσία δεν μπορέσει να αποκτήσει τον έλεγχο ολόκληρης της περιοχής, αφού η πόλη της Ζαπορίζια που είναι το κύριο αστικό κέντρο εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τον έλεγχο των ουκρανικών δυνάμεων. Ο ίδιος γνωστοποίησε δήλωσε επίσης ότι τα πρώτα φορτία σιτηρών θα αναχωρήσουν από το λιμάνι του Μπερντιάνσκ που βρίσκεται στην Αζοφική Θάλασσα, αργότερα αυτή την εβδομάδα, σύμφωνα με το πρακτορείο TASS. Η Ουκρανία λέει ότι οποιαδήποτε τέτοια φορτία από τα κατεχόμενα λιμάνια θα ισοδυναμούσαν με ληστεία.

Η Ουκρανία έχει δηλώσει ότι οποιοδήποτε δημοψήφισμα θα διεξαχθεί υπό ρωσική κατοχή θα είναι παράνομο και τα αποτελέσματά του πλαστά. Oυκρανός αξιωματούχος απέρριψε το εν λόγω σχέδιο, δηλώνοντας ότι οι ντόπιοι κάτοικοι δεν θα ψηφίσουν ποτέ για την ενσωμάτωσή τους στη Ρωσία. «Άρχισαν να λένε ανοιχτά ότι ετοιμάζονται να διοργανώσουν δημοψήφισμα στην πόλη μας και στα κατεχόμενη εδάφη της περιοχής Ζαπορίζια. Αλλά σήμερα έχουν αντιληφθεί ξεκάθαρα ότι δεν θα μπορέσουν ακόμη και με τα όπλα να συγκεντρώσουν τον κόσμο για να ψηφίσει», δήλωσε ο δήμαρχος της Μελιτόπολης Ιβάν Φιόντοροφ.

Την ίδια ώρα, η πόλη Σεβεροντονέτσκ στην ανατολική Ουκρανία, όπου διεξάγονται σκληρές μάχες μεταξύ των ρωσικών και των ουκρανικών δυνάμεων, ελέγχεται πλέον από τους Ρώσους. Ενώ στο γειτονικό Λισιτσάνσκ οι καταστροφές είναι «τεράστιες», όπως είπε ο κυβερνήτης του Λουγκάνσκ. Ο ίδιος παραδέχτηκε ότι οι ουκρανικές δυνάμεις «ίσως θα πρέπει να αποσυρθούν» σύντομα από το Σεβεροντονέτσκ και να μετακινηθούν σε θέσεις καλύτερα οχυρωμένες.

Το μπλοκάρισμα των εξαγωγών σιτηρών από την Ουκρανία έχει οδηγήσει σε άνοδο τις τιμές παγκοσμίως και έχει προκαλέσει φόβους για μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση, ενώ το Κρεμλίνο κατηγορεί το Κίεβο και τις δυτικές κυρώσεις για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί.

Για το θέμα αυτό συναντήθηκαν στην Άγκυρα ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας με τον ομόλογό του της Τουρκίας, η οποία μεσολαβεί ανάμεσα στις δύο εμπόλεμες πλευρές για τη διάνοιξη ενός θαλάσσιου διαδρόμου διέλευσης των πλοίων μεταφοράς των σιτηρών από την ουκρανική επικράτεια. Να σημειωθεί ότι οι Ρώσοι ζητάνε από την Ουκρανία να αποναρκοθετήσει τα λιμάνια και να ελέγχουν τα πλοία προς αποφυγή μεταφοράς στους Ουκρανούς όπλων από τη Δύση. Κατά την συνάντησή του με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου ο Σεργκέϊ Λαβρόφ είπε ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να εγγυηθεί τη ασφάλεια των εμπορικών πλοίων που θα μεταφέρουν σιτηρά από τα λιμάνια της Ουκρανίας.

«Η ρωσική πλευρά έχει κάνει τα βήματά της σχετικά με την κρίση των σιτηρών. Είμαστε έτοιμοι να εγγυηθούμε την ασφάλεια των πλοίων που φεύγουν από τα λιμάνια της Ουκρανίας. Δείτε όμως τις δηλώσεις του Ζελένσκι που έχει ταχθεί κατά των εργασιών αποναρκοθέτησης στη Μαύρη Θάλασσα. Το πρόβλημα είναι σε αυτούς, όχι σε εμάς», είπε ο Λαβρόφ. «Η κρίση με την επισιτιστική ασφάλεια δεν προκαλείται από αυτόν τον πόλεμο. Δεν θα ήταν σωστό να πούμε ότι αυτή η κατάσταση θα οδηγήσει σε επισιτιστική κρίση». «Οι προσπάθειες του τούρκου συναδέλφου μου είναι ζωτικής σημασίας, κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να φύγουν τα πλοία από τα λιμάνια».

Από την πλευρά του, ο τούρκος υπουργός δήλωσε ότι «η κορυφαία προτεραιότητα είναι να αρθούν τα εμπόδια για τα προϊόντα που θα εξάγονται από την Ουκρανία και την Ρωσία. Ακόμα κι αν δεν μπορούν να καθαριστούν οι νάρκες, πρέπει να δημιουργηθεί ένας ασφαλής «διάδρομος». Θέλουμε να είμαστε σίγουροι ότι τα πλοία δεν θα έχουν οπλισμό. Ωστόσο, με την ύπαρξη μηχανισμού ελέγχου τους αίρονται τόσο τα εμπόδια μπροστά στις εξαγωγές όσο και οι ανησυχίες και των δύο χωρών. Ο Τσαβούσογλου είπε πώς έχουν συζητηθεί διάφορα σχέδια για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών στην αγορά. Θεωρούμε λογικό και εφικτό το σχέδιο του ΟΗΕ, το οποίο περιλαμβάνει έναν μηχανισμό μεταξύ Τουρκίας, Ρωσίας και Ουκρανίας». Την μεσολάβηση του ΟΗΕ βλέπει και ο ρώσος υπουργός, όπως και τον ρόλο της Τουρκίας..

Από την ουκρανική πλευρά, το Κίεβο λέει ότι δεν έχει καταλήξει ακόμη σε καμία συμφωνία με τη Ρωσία ή την Τουρκία για την ασφαλή διέλευση των πλοίων του με σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα, προκαλώντας σκεπτικισμό στην έκκληση των Ηνωμένων Εθνών για τη δημιουργία ενός ζωτικού διαδρόμου τροφίμων. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι δήλωσε ότι ούτε ο ίδιος ούτε ο υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα προσκλήθηκαν στις συνομιλίες στην Άγκυρα, μετέδωσε το Interfax. Οι Ουκρανοί φοβούνται ότι το ρωσικό ναυτικό θα εκμεταλλευόταν ένα αποναρκοθετημένο λιμάνι της Οδησσού για να του επιτεθεί.

Από την πλευρά της η Μόσχα υποβαθμίζει το ρόλο της Ουκρανίας στην παραγωγή σιτηρών. «Δεν πρέπει να υπερβάλλουμε τη σημασία της επιρροής στις διεθνείς αγορές των ουκρανικών αποθεμάτων σιτηρών», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ. «Είναι πολύ μικρό το ποσοστό για να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην παγκόσμια επισιτιστική κρίση, η οποία έχει ήδη ξεκινήσει», πρόσθεσε. Σύμφωνα με τον Ντμίτρι Πεσκόφ, αυτή η κρίση οφείλεται σε «μια αλυσίδα γεγονότων και ατυχείς ενέργειες των κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο».

Τέλος, για πρώτη φορά μίλησε (στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel) η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ, η οποία δέχεται επικρίσεις για την στάση έναντι της Μόσχας (όπως και το σύνολο της γερμανικής ηγεσίας τα προηγούμενα χρόνια). Απέρριψε την κριτική ότι άσκησε πολιτική κατευνασμού έναντι του ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, υποστήριξε τις Συμφωνίες του Μινσκ, όσο και τον αποκλεισμό της Ουκρανίας από το ΝΑΤΟ. Παραθέτουμε δύο μόνο ενδιαφέροντα αποσπάσματα από αυτήν την συνέντευξη:

«Αν δεν είχε επιτευχθεί τότε η Συμφωνία του Μινσκ, η κατάσταση θα είχε πραγματικά κλιμακωθεί. Το ίδιο θα ίσχυε εάν η Ουκρανία είχε γίνει μέλος του ΝΑΤΟ». «Η ένταξή της στο NATO θα ισοδυναμούσε για τον Βλαντίμιρ Πούτιν με κήρυξη πολέμου». «Δεν θεωρώ ότι ήταν λάθος και δεν θα ζητήσω συγγνώμη για αυτό». «Η Συμφωνία του Μινσκ το 2015 μπορεί να μην ανταποκρινόταν απολύτως στα συμφέροντα της Ουκρανίας, αλλά είχε στόχο να τερματίσει την ένοπλη σύρραξη στην ανατολική Ουκρανία. Αυτό δεν επιτεύχθηκε».

Αναφερόμενη στην κλιμάκωση της κατάστασης στην Ουκρανία, η Μέρκελ αποκάλυψε ότι τον Ιούνιο του 2021, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν συναντήθηκε με τον ρώσο πρόεδρο, είπε στον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν ότι πρέπει να επιδιωχθεί ευρωπαϊκός διάλογος με τη Μόσχα. «Ένοιωθα ότι τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά σχετικά με τις Συμφωνίες του Μινσκ. Αλλά στο εσωτερικό της ΕΕ δεν υπήρχε τότε συναίνεση για αυτό. Υπήρχε η πανδημία, στην Γαλλία θα γίνονταν εκλογές…». Για δε τον αγωγό Nord Stream 2, ο οποίος εγκαταλείφθηκε από την Γερμανία λίγο πριν τεθεί σε λειτουργία, λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η Μέρκελ παραδέχθηκε ότι είχε ενοχληθεί από τις κυρώσεις που επέβαλαν οι ΗΠΑ.