Σαν καταιγίδα που πλησιάζει με αργά αλλά βαριά βήματα, το σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι απλώς ένα ακόμη επεισόδιο διαφθοράς στην ελληνική δημόσια διοίκηση. Είναι ένα πολυεπίπεδο πλήγμα που απειλεί να τινάξει στον αέρα τον αγροτοκτηνοτροφικό τομέα, να αποσταθεροποιήσει την περιφερειακή οικονομία και, τελικά, να φτάσει ως το τραπέζι του κάθε πολίτη, με αυξημένες τιμές και περιορισμένη επάρκεια σε βασικά αγαθά. Στο επίκεντρο της υπόθεσης βρίσκονται καταγγελίες για εκτεταμένη κακοδιαχείριση ενισχύσεων, πλασματικές δηλώσεις εκτάσεων, φωτογραφικούς διαγωνισμούς, ακόμα και διασπάθιση κοινοτικών πόρων, οι οποίοι προορίζονταν για στήριξη παραγωγών και αγροτικών επενδύσεων. Γιατί δεν είναι μόνο τα πρόστιμα που θα κληθούν οι πολίτες να πληρώσουν, είναι και το τσουνάμι των επιπτώσεων που έρχεται να σαρώσει ολόκληρη τη χώρα.

Καθυστέρηση πληρωμών και διοικητικός παραλογισμός

Η πρώτη και πιο άμεση συνέπεια που ήδη αρχίζει να διαφαίνεται είναι η καθυστέρηση ή αναστολή πληρωμών των άμεσων ενισχύσεων σε χιλιάδες παραγωγούς. Οι ενισχύσεις αυτές αντιστοιχούν στο 40% έως και 60% του ετήσιου εισοδήματος πολλών αγροτών, και η διακοπή της ροής τους κινδυνεύει να οδηγήσει σε λουκέτα μονάδων, εγκατάλειψη καλλιεργειών και αδυναμία πληρωμής των υποχρεώσεων σε ΕΛΓΑ, ΤΟΕΒ, ΔΕΗ και προμηθευτές.

Παράλληλα, ο φόβος για επιβολή επιτροπείας από τις ευρωπαϊκές αρχές σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, είναι υπαρκτός. Αν αυτό συμβεί, θα σημαίνει πάγωμα νέων χρηματοδοτήσεων, επιστροφή κονδυλίων και μια δαιδαλώδη γραφειοκρατία που θα εξαντλήσει τον ήδη επιβαρυμένο παραγωγό.

Το πραγματικό κόστος της διαφθοράς

Η υπόθεση δεν είναι απλώς διοικητική. Έχει άμεσες οικονομικές διαστάσεις. Εκτιμάται πως, εάν οι έλεγχοι οδηγήσουν σε ακυρώσεις ενισχύσεων ή απώλεια εμπιστοσύνης από την Ε.Ε., οι ετήσιες απώλειες για τον αγροτικό τομέα μπορεί να ξεπεράσουν τα €500 εκατομμύρια. Η επιστροφή κοινοτικών κονδυλίων και επιβολή προστίμων από τις Βρυξέλλες ενδέχεται να επιφέρουν ένα επιπλέον δημοσιονομικό βάρος έως και €1 δισ. σε βάθος τριετίας, σε μια συγκυρία που το κράτος επιχειρεί να ισορροπήσει μεταξύ δημοσιονομικής πειθαρχίας και κοινωνικής συνοχής.

Ακρίβεια στο τραπέζι – Το κρυφό ντόμινο

Οι επιπτώσεις όμως δεν σταματούν στους αγρότες. Εφόσον παραγωγικές μονάδες περιορίσουν τη δραστηριότητά τους ή κλείσουν, θα προκύψει μείωση της προσφοράς σε βασικά αγαθά: γάλα, κρέας, λαχανικά, δημητριακά. Αυτό μεταφράζεται σε αύξηση τιμών για τους καταναλωτές – εν μέσω ήδη αυξημένου κόστους ζωής. Ορισμένοι οικονομολόγοι μιλούν για ενδεχόμενη αύξηση έως 12% σε βασικά είδη διατροφής εντός των επόμενων 12 μηνών, εάν το σύστημα ενισχύσεων δεν επανέλθει γρήγορα σε κανονική λειτουργία.

Η ερημοποίηση της υπαίθρου

Οι επιδοτήσεις της ΚΑΠ δεν χρηματοδοτούν μόνο την παραγωγή, αλλά κρατούν ζωντανές τις αγροτικές κοινωνίες. Μεγάλο μέρος των εισοδημάτων στην επαρχία στηρίζεται σε αυτές τις ροές. Η διακοπή ή αναστολή τους ενδέχεται να επιταχύνει:

  • τη μετανάστευση προς τα αστικά κέντρα,
  • την εγκατάλειψη γεωργικών και κτηνοτροφικών επαγγελμάτων, και
  • τη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού στις αγροτικές περιοχές.

Οι αριθμοί μιλούν μόνοι τους

Τομέας Εκτιμώμενη απώλεια (2025–2028)
Αγροτικό εισόδημα -€500 εκατ./έτος
Δημόσια οικονομικά (πρόστιμα, επιστροφές) έως -€1 δισ.
Πάγωμα αγροτικών επενδύσεων -€1,5 δισ. σε 4 έτη
Επιβάρυνση κόστους διαβίωσης +10-12% σε τρόφιμα

Πολιτικό και θεσμικό ερώτημα

Πέρα από τις οικονομικές προεκτάσεις, το σκάνδαλο θέτει με οξύτητα το ζήτημα της διαφάνειας και της λειτουργίας των θεσμών. Πώς είναι δυνατόν να διακινήθηκαν επί σειρά ετών κονδύλια χωρίς αποτελεσματικούς ελέγχους; Ποιοι επωφελήθηκαν και με ποια ευθύνη; Οι αγρότες, οι εργαζόμενοι στον πρωτογενή τομέα και τελικά όλοι οι πολίτες απαιτούν απαντήσεις, λογοδοσία και ανασυγκρότηση. Η παραίτηση ή αντικατάσταση προσώπων δεν αρκεί – χρειάζεται ένα νέο πλαίσιο διαχείρισης των πόρων, με διαφάνεια, ψηφιακό έλεγχο και συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών.

Ένας τομέας στρατηγικής σημασίας σε κρίση

Η Ελλάδα δεν αντέχει να μετατρέψει τον πρωτογενή τομέα της σε πεδίο σκανδάλων. Ούτε μπορεί να επιτρέψει οι βασικές παραγωγικές και διατροφικές της ανάγκες να εξαρτώνται από τις εισαγωγές ή από τα συμφέροντα λίγων. Το σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι το τελευταίο καμπανάκι: είτε θα λειτουργήσει ως αφετηρία κάθαρσης και ανασυγκρότησης είτε ως η αρχή ενός καταστροφικού ντόμινο.