Φενεός: Τι δεν λένε για την καταστροφή του ελατοδάσους
Η καταστροφή στο ελατοδάσος του Φενεού είναι τρομακτική και το άκρως δυστοπικό είναι ότι τα περισσότερα από 16.000 στρέμματα ελατοδάσους που έγιναν στάχτη είναι απίθανο να αναγεννηθούν.
Σύμφωνα με τον μηχανισμό Copernicus EMS και ανάλυση της Μονάδας METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου μεταξύ των 16.000 στρεμμάτων που έγιναν στάχτη, συγκαταλέγονται, περίπου, 5.770 στρέμματα μέσα σε δύο περιοχές Natura 2000.
Το τρομακτικό είναι, όμως, ότι η καταστροφή του ελατοδάσους από τη φωτιά ήταν μια αναμενόμενη καταστροφή καθώς η κλιματική κρίση απειλεί τα δάση της χώρας με βέβαιη εξαφάνιση. Μόνο που η κυβέρνηση δεν ασχολείται καθόλου με την πρόληψη και επιμένει εδώ και 6 χρόνια να οδηγεί όλα τα κονδύλια στην καταστολή με τραγικά αποτελέσματα για το δασικό οικοσύστημα της χώρας
Και τώρα, η φωτιά στο ελατοδάσους του Φενεού έδωσε τη χαριστική βολή, σε ένα πολύτιμο δασικό οικοσύστημα που ήταν ήδη καταπονημένο από την παρατεταμένη ξηρασία.
Τα έλατα δεν αναγεννώνται φυσικά
Το μεγάλο πρόβλημα με την καταστροφή στο ελατοδάσος του Φενεού είναι το γεγονός ότι τα έλατα δεν αναγεννώνται φυσικά καθώς αν καταστραφεί η ώριμη συστάδα και δεν υπάρχει κοντινή πηγή σπόρων, η φυσική αναγέννηση είναι σχεδόν αδύνατη χωρίς ανθρώπινη βοήθεια (π.χ. αναδασώσεις με κατάλληλη φροντίδα).
Το ελληνικό έλατο δεν διαθέτει μηχανισμούς προσαρμογής στη φωτιά καθώς έχει λεπτό φλοιό και εύφλεκτα κλαδιά. Παράλληλα, το έλατο είναι σκιόφιλο είδος και τα «νεογέννητα» χρειάζονται σκίαση και υγρασία για να επιβιώσουν.
Όμως, μετά από φωτιά, το τοπίο είναι ανοιχτό, ξηρό, και υψηλής ηλιακής ακτινοβολίας, συνθήκες που είναι εξαιρετικά δυσμενείς για την ανάπτυξη των νεαρών ελάτων.
Η θερμική καταπόνηση από την κλιματική κρίση
Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην υποβάθμιση του ελατοδάσους είναι η κλιματική κρίση που αυξάνει τη θερμική καταπόνηση και την ξηρασία, γεγονός που μειώνει την υγρασία του εδάφους και καθιστά τα έλατα πιο επιρρεπή σε έντομα που διαρρηγνύουν το φλοιό τους και ασθένειες που ευνοούν περαιτέρω τη φθορά των ήδη αδύναμων συστημάτων αναγέννησης.
Έτσι, ακόμη και χωρίς φωτιά, τα ελατοδάση πλήττονται σοβαρά από θερμικό στρες και μειωμένη χιονοκάλυψη, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την ικανότητά τους να αναγεννηθούν μετά από καταστροφικά γεγονότα.
Από το 2021 το πρόβλημα στον Φενεό
Δύο ερευνήτριες, η Δρ. Ευαγγελία Αβραμίδου, κύρια Ερευνήτρια Δασική Γενετική και η Δρ. Ευαγγελία Κορακάκη, κύρια Ερευνήτρια, Φυσιολογία Δασικών Ειδών – Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, με κοινό τους άρθρο, έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου μετά την τρομακτική καταστροφή στον Φενεό.
Όπως επεσήμαναν, «η περιοχή αυτή, με το ελατόδασος της, αντιμετώπιζε ήδη ένα σοβαρό πρόβλημα ξήρανσης. Τα μετεωρολογικά δεδομένα δείχνουν σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων από το 2021, ενώ η έλλειψη χιονοπτώσεων, που παρατηρείται για πολύ μεγαλύτερο διάστημα, συμβάλλει καθοριστικά στην ενίσχυση της ξηρασίας».
Η ξηρασία είναι απόλυτα καταστροφική για τα έλατα καθώς η φυσιολογία του δέντρου «σπάει» όταν η ξηρασία υπερβεί κρίσιμο όριο: «τα στόματα στα φύλλα κλείνουν, οι αγωγοί ιστών καταρρέουν, η φωτοσύνθεση αναστέλλεται και οι άμυνες υποχωρούν. Έντομα και παθογόνα βρίσκουν ευκαιρία να εγκατασταθούν, οδηγώντας σε ολοκληρωτική ξήρανση», σημειώνουν οι δύο ερευνήτριες.
Σχολιάζοντας τη χαριστική βολή που έδωσε στο ελατοδάσος του Φενεού η φωτιά επισημαίνουν την επιτακτική ανάγκη για πρόληψη.
«Η πρόσφατη πυρκαγιά, σε μια ήδη καταπονημένη περιοχή σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η αναγέννηση της ελάτης είναι μια δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία αναδεικνύει με τον πιο εμφατικό τρόπο την επιτακτική ανάγκη να αναζητήσουμε και να εφαρμόσουμε άμεσα λύσεις προλήψης. Πρέπει να θωρακίσουμε τα δάση μας, ενισχύοντας την ανθεκτικότητά τους απέναντι στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, όπως οι παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας και οι ολοένα και πιο συχνές και καταστροφικές πυρκαγιές», σημειώνουν χαρακτηριστικά.
Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και προτείνουν:
1] Συστηματική παρακολούθηση με μακροχρόνια σχέδια παρατήρησης.
2] Δημιουργία τράπεζας ανθεκτικών γενοτύπων για μελλοντική αναδάσωση.
3] Συνεργασία επιστημονικής κοινότητας με τη δασική υπηρεσία.
4] Χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα για έρευνα και πρόληψη.
5] Εκστρατείες ενημέρωσης και εκπαίδευσης των πολιτών.
- ΣΧΕΤΙΚΟ με τις πυρκαγιές και το ακόλουθο:
Πυρκαγιές: Η Ελλάδα … φαιό νταμάρι
Η ΝΔ, η οποία έγινε κυβέρνηση, κανιβαλίζοντας την τραγωδία στο Μάτι, αυτές τις ημέρες, τουλάχιστον δεν μας βομβαρδίζει με τα γνωστά φληναφήματά της περί κλιματικής αλλαγής, απείθαρχων Ελλήνων που δεν καθαρίζουν τις αυλές τους από τα ξερά χόρτα, κ.ο.κ. Ευρισκόμενη στη μέγγενη των σκανδάλων και της πλήρους αποδρομής, έως τώρα η κυβέρνηση αποφεύγει να προκαλέσει την γιγαντούμενη εδώ και χρόνια αγανάκτηση των πολιτών, που βλέπουν συνεχώς την Ελλάδα να καίγεται. Αλλωστε, στην καρδιά της αντιπυρικής περιόδου βρίσκεται η χώρα. Δεν ξέρεις τι κακό μπορεί να συμβεί στη συνέχεια. Οπότε, καλύτερα … μούγκα.
Εξάλλου, πέρυσι, με υπουργό Πολιτικής «Προστασίας» τον Κικίλια, ολόκληρη η Ελλάδα είδε τη φωτιά να μπαίνει μέσα στον οικιστικό ιστό του Χαλανδίου (!). Σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), η πυρκαγιά στον Βαρνάβα ήταν η δεύτερη δυσμενέστερη σε καμένη έκταση στον νομό Αττικής, μετά την πυρκαγιά του 2009 στην ίδια περιοχή. Τώρα, ο Κικίλιας «προήχθη» σε υπουργό Ναυτιλίας. Προηγουμένως, με αρμόδιο τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, ο οποίος λίγο μετά στον ανασχηματισμό «αναδομήθηκε», είχε καεί πάλι η Αττική και πάμπολλες περιοχές της Ελλάδας. Και ο τραγικός απολογισμός δεν έχει τέλος.
Τώρα, στα Κύθηρα οι πυρκαγιές έχουν κάψει τουλάχιστον το 1/5 του πανέμορφου νησιού. Δίπλα στην Αθήνα, το Κρυονέρι, περιοχή που θεωρείται υψηλότατου κινδύνου, για μια ακόμη φορά βρέθηκε μέσα στις φλόγες. Στην Εύβοια, στην οποία δεν υπάρχει καλοκαίρι που να μην γίνεται παρανάλωμα του πυρός, πάλι τα ίδια. Που είναι, άραγε, εκείνα τα πολυδιαφημισμένα «σχέδια Μπένου» για τη σωτηρία του νησιού; Το μόνο που βγάζει μάτι εκεί, είναι οι ανεμογεννήτριες, οι οποίες έχουν πλημμυρίσει το νησί. Μόνο αυτές τις ημέρες, δεκάδες ήταν οι πυρκαγιές.
Τώρα, βέβαια, αποθεώνουν τους πυροσβέστες, αρκετοί εκ των οποίων τραυματίστηκαν, αλλά μην γελιέται κανείς. Είναι οι ίδιοι που μόλις προ μηνών (όπως το έκαναν και παλιότερα) είχαν στείλει τα ΜΑΤ εναντίον τους, επειδή διαμαρτύρονταν τόσο για τα εργασιακά τους, όσο και για τον άκρως προβληματικό μηχανισμό αντιμετώπισης των καιρικών φαινομένων.
Συνολικότερα, ο θλιβερός απολογισμός των πυρκαγιών: Μόνο στην Αττική, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, έχει καεί το 37% των δασικών εκτάσεων, στην οκταετία 2017 – 2024. Και το κακό συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Αντίστοιχη δραματική είναι η κατάσταση στη Βόρειο Ελλάδα (στον Εβρο), στην Κεντρική και τη Νότια. Καταντούν πλέον κουραστικές οι ηχηρές προειδοποιήσεις των ειδικών – σε ώτα μη ακουόντων, πάντως – ότι η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει δραστικά το μοντέλο αντιμετώπισης των πυρκαγιών και γενικότερα των καιρικών φαινόμενων.
Η «καταστολή» δεν είναι μονόδρομος. Απαιτείται πρόληψη. Κάτι ανύπαρκτο. Αλλά αυτό χρειάζεται χρήμα και κυβερνήσεις που να νοιάζονται για τις ζωές των πολιτών και να επιδεικνύουν ευαισθησία στον τομέα της κοινωνικής Πρόνοιας. Κάτι στο οποίο η κυβέρνηση Μητσοτάκη βαθμολογείται κάτω από τη βάση.
Εκαναν τη χώρα έναν απέραντο ΟΠΕΚΕΠΕ
Η Ελλάδα, εξαιτίας είτε των πυρκαγιών είτε άλλων καιρικών φαινομένων, αλλά κυρίως λόγω της πλήρους αδιαφορίας της κυβέρνησης για την αβίωτη καθημερινότητα και τις ζωές των πολιτών, όπως περίτρανα έδειξε η «διαχείριση» της τραγωδίας των Τεμπών, συνεχώς θρηνεί θύματα, βλέπει το περιβάλλον να χάνεται, επιτείνοντας το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, και τις περιουσίες των ανθρώπων να καταστρέφονται.
Και, όμως, οι «γαλαζοαίματοι» του μεγάρου Μαξίμου, με αλαζονική υπεροψία, μέσα από τον γυάλινο πύργο τους, κοιτάζουν αφ’ υψηλού τους πολίτες και, με θράσος χιλίων πιθήκων, τολμούν να κάνουν λόγο για καλυτέρευση του επιπέδου ζωής των Ελλήνων. Ουσιαστικά, η χώρα διαλύεται μέσα στα χέρια μας, κι’ αυτοί τα βλέπουν όλα ρόδινα. Και για το μόνο που ενδιαφέρονται, είναι να μην χάσουν την εξουσία, και εάν συμβεί αυτό, τουλάχιστον να φύγουν με γεμάτο πορτοφόλι, ή διασφαλίζοντας το – ποινικό – ακαταδίωκτο.
Αδιαφορούν προκλητικά για την κοινωνική Πρόνοια, τους πολίτες και τη ζωή τους που υποβαθμίζεται καθημερινά, ακόμα και για τα εθνικά συμφέροντα, και ενδιαφέρονται μόνον για τις μπίζνες τους με τα «συνεταιράκια» τους της διαπλεκόμενης ολιγαρχίας των μερικών οικογενειών που θεωρούν τον τόπο τσιφλίκι τους. Ποσώς τους ενδιαφέρει εάν η Ελλάδα καταρρέει, δίχως αύριο. Ολη η προσπάθειά τους αρχίζει και τελειώνει στο να γονατίσουν την κοινωνία και τους πολίτες και να τους καταστήσουν … νεοραγιάδες. Εχουν μετατρέψει τη χώρα σε έναν απέραντο ΟΠΕΚΕΠΕ.
Η Αττική φαιό νταμάρι
Και, πάντως, ο τόπος που έχει γίνει σταχτής και η ζωή έχει γίνει γκρίζα, είναι το φαιό νταμάρι, η πρωτεύουσα των πέντε εκατομμυρίων ψυχών, η Αθήνα. Οχι, βέβαια, ότι στην υπόλοιπη Ελλάδα είναι και τόσο καλύτερα τα πράγματα.
Από την άκρως ενδιαφέρουσα μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών, της ομάδας του καθηγητή Κώστα Καρτάλη, που δημοσίευσε η εφημερίδα, «Το Βήμα», προκύπτει σαφώς ότι η πρωτεύουσα θερμαίνεται, όχι μόνο λόγω της κλιματικής αλλαγής, όπως μας έχει «πρίξει» η κυβέρνηση Μητσοτάκη, αλλά και λόγω της έντονης οικοδομικής δραστηριότητας. Ο χάρτης του Λεκανοπεδίου «κοκκινίζει» από δεκάδες θερμά σημεία (hotspots) που αναδίδουν θερμότητα, λειτουργώντας σαν μικρά «ηφαίστεια» από τσιμέντο.
 |
| Photo: John Liakos |
Αφού επί δεκαετίες κάηκαν – και κτίστηκαν – οι γύρω πνεύμωνες της Αθήνας, στην Αττική, τώρα επί εξαετία κυβέρνηση Μητσοτάκη συνεχίζει το έγκλημα στο όνομα της δήθεν (υπερ)τουριστικής ανάπτυξης και τις οικονομικής «ανάπτυξης» γενικότερα. Αντί για σχέδιο ανοικοδόμησης και διαμόρφωσης μιας νέας μεγαλούπολης, στην οποία θα μπορέσουν να ζήσουν οι επόμενες γενιές, προχωρεί η περαιτέρω καταστροφή της πόλης. Σε τέτοιο σημείο, που δεν είναι λίγοι εκείνοι οι επιστήμονες, οι οποίοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, υπογραμμίζοντας ότι εάν δεν ληφθούν ριζοσπαστικά μέτρα – χτες κιόλας – η πόλη δεν θα μπορεί να κατοικηθεί στο μέλλον. Ηδη, εξάλλου, είναι αβίωτη. Χειμώνα, καλοκαίρι.
Επιδημία από μπετόν
Οπως προκύπτει, λοιπόν, από την έρευνα του Πανεπιστημίου, η υπερδόμηση έχει δημιουργήσει νέες θερμικές νησίδες στην Αθήνα, που σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή επιτείνουν τις συνέπειες του καύσωνα. Η κάποτε ενιαία θερμή ζώνη στο κέντρο της Αθήνας μοιάζει πλέον να έχει «κλωνοποιηθεί». Την τελευταία 20ετία, η λεγόμενη αστική θερμική νησίδα, που παλαιότερα περιοριζόταν στην περιοχή μεταξύ Ομόνοιας και Συντάγματος, έχει επεκταθεί σαν επιδημία από μπετόν, ως αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης.
Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει τουλάχιστον εννέα τέτοιες θερμικές νησίδες από την Αθήνα έως τον Πειραιά: Ομόνοια, Κεραμεικός, Ελαιώνας, ΚΤΕΛ Κηφισού, Περιστέρι, Πετράλωνα, Λαχαναγορά Ρέντη, Νίκαια, Λιμάνι Πειραιά. Πολλές ακόμη αστικές ενότητες εμφανίζουν σταθερά υψηλότερες θερμοκρασίες.
Η επέκταση της υπερθέρμανσης συνεχίζεται περιφερειακά. Ορόσημο σε αυτή την εξέλιξη υπήρξε η οικοδομική φρενίτιδα στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας, καθώς και η Αττική Οδός, η οποία λειτούργησε ως «πολλαπλασιαστής» της αστικής διασποράς. Γύρω από τον άξονά της ξεπήδησαν νέοι οικισμοί, συνοικίες και θύλακες «ανάπτυξης» χωρίς κεντρικό πολεοδομικό σχεδιασμό.
Τα στοιχεία της νέας μελέτης του Πανεπιστημίου Αθηνών συγκλονίζουν: Κατά την περίοδο 2001–2021, η Ανατολική Αττική γνώρισε πληθυσμιακή έκρηξη — η Παλλήνη αυξήθηκε κατά 77%, η Ραφήνα κατά 64% κ.ά. — γεγονός που συνοδεύτηκε από εντατική δόμηση για κατοικία, καθώς και από τη δημιουργία νέων εμπορικών κέντρων, logistics hubs και την ανάπτυξη του αεροδρομίου, που πρόσθεσαν ακόμη περισσότερο τσιμέντο και ατελείωτα μποτιλιαρίσματα, φράζοντας τους βασικούς οδικούς άξονες.
Η υπερδόμηση δεν κάνει διακρίσεις. Η αύξηση του τσιμέντου καταγράφεται προς όλες τις κατευθύνσεις: σε κεντρικά, δυτικά, βόρεια και νότια προάστια. Εδώ και δύο δεκαετίες, χαμηλά κτίρια κατεδαφίζονται και τη θέση τους παίρνουν πολυώροφα οικοδομήματα. Περιοχές που κάποτε θεωρούνταν δροσερές έχουν πλέον χάσει τη θερμική τους ανθεκτικότητα. Και όπου δεν υπάρχει πράσινο, χώμα ή νερό, η θερμότητα εγκλωβίζεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου