Οι κρουαζιέρες και το κίνημα ενάντια στο νοτιο-αφρικανικό απαρτχάιντ
Από το λογαριασμό του Γιάννη Χαμηλάκη* στο facebook.
«Μια από τις πρώτες μου αναμνήσεις από την Αγγλία, το μακρινό 1988, είναι η εικόνα με τους διαδηλωτές και διαδηλώτριες έξω από την νοτιο-αφρικανική Πρεσβεία στην Πλατεία Τραφάλγκαρ του Λονδίνου. Ήταν εκεί, ανελλιπώς κάθε βράδυ, για να θυμίζουν στους Λονδρέζους και στους τουρίστες τα ρατσιστικά εγκλήματα του καθεστώτος του απαρτχάιντ. Το παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης σ’ αυτό τον αγώνα ήταν πολύμορφο, και φυσικά το εμπορικό, πολιτισμικό και αθλητικό μποϋκοτάζ ήταν το βασικότερο όπλο του. Ήταν η απάντηση των κοινωνιών στην αδράνεια ή και τη συνέργεια των κυβερνήσεων του Παγκόσμιου Βορρά απέναντι στο εδραιωμένο, βαθιά ρατσιστικό καθεστώς της λευκής κυριαρχίας στη Νότιο Αφρική. Ήταν το ελάχιστο που μπορούσαν οι απλοί άνθρωποι να κάνουν, ανταποκρινόμενοι και στην έκκληση των ανθρώπων στη Νότιο Αφρική που έδιναν το δικό τους, δυναμικό αγώνα. Το νοτιο-αφρικανικό απαρχάιντ κατέρρευσε και εξαιτίας του κινήματος του μποϋκοτάζ, και της διεθνούς απομόνωσης της χώρας.
Ο δικός μου επιστημονικός χώρος, η Αρχαιολογία, ενεπλάκη άμεσα σ’ αυτόν τον αγώνα. Το Παγκόσμιο Αρχαιολογικό Συνέδριο του Σαουθάμπτον, το 1986, αποφάσισε να αποκλείσει τους συνέδρους από την Νότιο Αφρική, μετά και από έκκληση των εργατικών σωματείων της πόλης. Οι συνάδελφοι τότε ήξεραν, φυσικά, πως μ’ αυτό τον τρόπο, ίσως και να την «πλήρωναν» και αρχαιολόγοι που ήταν ενάντια στο καθεστώς, και που έδιναν το δικό τους αγώνα εντός της χώρας. Όμως ήξεραν επίσης, πως το θέμα δεν είναι προσωπικό αλλά δομικό. Πως δεν στοχοποιούσαν ανθρώπους, αλλά το ρατσιστικό συνάρθροισμα του απαρτχάιντ. Πως δεν επρόκειτο για μια πράξη τιμωρητική, αλλά στην ουσία βαθιά πολιτική, πράξη αλληλεγγύης, αντι-ρατσισμού και διεθνισμού. Και αυτό ήταν κατανοητό και στους “από μέσα”, και γι’ αυτό εκείνοι που ήθελαν πραγματικά την πτώση του καθεστώτος, δεν δυσανασχετούσαν.
Η απόφαση αυτή δίχασε τον κόσμο της αρχαιολογίας, όμως αποδείχτηκε σοφή. Το συνέδριο έγινε, για πρώτη φορά, με τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού αρχαιολόγων από τον Παγκόσμιο Νότο, και συνέβαλε και στον κριτικό αναστοχασμό και την ανανέωση ολόκληρου του επιστημονικού πεδίου. Και εγώ, και αρκετοί άλλοι συνάδελφοι, διδάσκουμε πλέον αυτό το γεγονός στα μαθήματα μας ως σταθμό στην ιστορία της αρχαιολογίας.
Εδώ και μέρες, ξανασκέφτομαι αυτά που διδαχτήκαμε από εκείνον τον αγώνα, και αυτά που ίσως τώρα να έχουμε ξεχάσει. Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκαναν οι φοιτητές και φοιτήτριες μας όταν ξεκινούσαν το μεγάλο και ελπιδοφόρο κίνημα αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό τα τελευταία δύο χρόνια, ήταν να επιστρέψουν στα αρχεία του πανεπιστήμιου και να μελετήσουν ξανά πώς οι συνάδελφοι τους οργάνωσαν τον αγώνα ενάντια στο απαρτχάιντ, και πώς ανάγκασαν τη διοίκηση του πανεπιστημίου να αποσύρει όλες τις επενδύσεις από το εν λόγω καθεστώς. Για μια ακόμη φόρα, μάλλον αποδεικνύονται ωριμότερα από εμάς τους μεγαλύτερους.
Τα σκέφτομαι όλ’ αυτά καθώς διαβάζω αντιδράσεις για το νέο κύμα διαδηλώσεων στα λιμάνια της χώρας, με αφορμή την επίσκεψη κρουαζιερόπλοιων από το Ισραήλ. Διαβάζω τις κατηγορίες που αποδίδονται στους διαδηλωτές, πως «αποκλείουν ανθρώπους», πως αποδίδουν συλλογική ενοχή και ευθύνη στους πολίτες μιας ολόκληρης χώρας, κτλ. (για να αφήσω στην άκρη το πλέον τετριμμένο ψευδο-επιχείρημα που θεωρεί πως κάθε αντίδραση απέναντι στη γενοκτονία συνιστά «αντισημιτισμό»).
Φυσικά, δεν εκπλήσσει που ακούγονται αυτά από τους εγχώριους τραμπιστές, όμως πώς μπορούν να τα λένε και άνθρωποι, ακαδημαϊκοί και άλλοι, από τους οποίους περιμένεις στοιχειώδη ιστορική και πολιτική γνώση και ανάλυση;
-Δεν είναι η κρουαζιέρα κατά βάση μια εμπορική δραστηριότητα που διεξάγεται υπό τη σημαία ενός κράτους το οποίο πλέον όλοι, και οι Ισραηλινοί με συνείδηση (όπως η οργάνωση B’Tselem), χαρακτηρίζουν γενοκτονικό, και κράτος απαρτχάιντ;
-Δεν συνιστούν αυτές οι διαδηλώσεις, κατά βάση, έκφραση μια πολιτικής αντίθεσης σ’ αυτήν την δραστηριότητα;
Εδώ δεν έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε με μια πράξη μίσους, διάκρισης ή αποκλεισμού, ούτε πράξη απόδοσης συλλογικής ευθύνης. Οι διαδηλωτές, και να ήθελαν, δεν έχουν τη δυνατότητα να εμποδίσουν την αποβίβαση. Αυτό που κάνουν είναι να προβούν σε μια θετική πράξη αλληλεγγύης, μια πράξη υπενθύμισης των εγκλημάτων που συμβαίνουν στη «γειτονιά» μας, αλλά και σε μια πολιτική αντίδραση που οι αποδέκτες της δεν είναι μόνο το γενοκτονικό καθεστώς αλλά και οι ελληνικές αρχές, κυβερνητικές, λιμενικές και άλλες. Οι διαδηλωτές λένε σ’ αυτές τις αρχές, «σταματήστε να κάνετε business με το καθεστώς του νέου απαρτχάιντ».
-Τέλος, δε συνιστούν αυτές οι πολιτικές εκφράσεις και μια σημαντική βοήθεια στους ανθρώπους εντός του Ισραήλ που διαδηλώνουν για τη γενοκτονία και το απαρτχάιντ; Το γεγονός πως πλέον πληθαίνουν αυτές οι φωνές εντός της χώρας, δε σχετίζεται και με το όλο και διογκούμενο, παγκόσμιο κίνημα;
Οι γενναίοι άνθρωποι, λοιπόν, που κατεβαίνουν στα λιμάνια σήμερα, δεν στηρίζουν μόνο τους Παλαιστίνιους, αλλά ενδυναμώνουν και το κίνημα των Ισραηλινών που αγωνίζονται να απαλλαγούν από το death cult του σιωνισμού».
*Ο Γιάννης Χαμηλάκης είναι καθηγητής Αρχαιολογίας και καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Brown.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου