ΕΚΤ: Υφεση διαρκείας ώς το 2030 εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος
Συναγερμός για τις οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης
«Κλιματική αλλαγή»: ο όρος είναι μάλλον ακατάλληλος για να περιγράψει το μέγεθος των συνεπειών και των κινδύνων. Οσον αφορά τη φύση καθαυτή, ο όρος αλλαγή είναι ακριβής. Οσον αφορά όμως τις συνέπειες για τα ανθρώπινα οικοσυστήματα, επομένως και για τον άνθρωπο, ο όρος κρίση είναι ακριβέστερος.
Πράγματι, τα ανθρώπινα οικοσυστήματα δοκιμάζονται σκληρά από τις συνέπειες της αλλαγής του κλίματος, έχοντας εισαγάγει την ανθρωπότητα σε μακρά και οδυνηρή περίοδο ακραίων κλιματικών φαινομένων και κλιματικών καταστροφών μεγάλης κλίμακας. Στο Τέξας μια πρωτοφανής πλημμύρα κατέστρεψε μια περιοχή και σκότωσε 100 και πλέον ανθρώπους. στην Ευρώπη ιστορικά ποτάμια όπως ο Δούναβης μετατρέπονται το καλοκαίρι σε ρυάκια. ο Εβρος σε κάποια σημεία του περνιέται απέναντι βαδίζοντας. η λειψυδρία γίνεται υπαρξιακό πρόβλημα για κράτη, περιοχές κρατών ή και ευρύτερες περιοχές του πλανήτη. τα νερά των ωκεανών θερμαίνονται και οξινίζονται, με απειλούμενες σοβαρές συνέπειες για την ωκεάνια πανίδα (μεταξύ άλλων, κάποια στιγμή θα πούμε το ψάρι ψαράκι). οι πάγοι στους πόλους λιώνουν ταχύτερα και από τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις, με απειλούμενες συγκλονιστικές συνέπειες (νησιωτικά έθνη και περιοχές θα βρεθούν κάτω από το νερό, το μεθάνιο που θα απελευθερωθεί με το λιώσιμο των πάγων θα εντείνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου και θα «περιφέρεται» σαν προσάναμμα για θανάσιμες μεγαπυρκαγιές. τα ακραία καιρικά φαινόμενα (παρατεταμένες ξηρασίες και αυξημένη εξάτμιση ωκεάνιων υδάτων) κάνουν τις πόλεις αβίωτες το καλοκαίρι και ευάλωτες σε καταστροφικές πλημμύρες και πυρκαγιές.
Θα ήμασταν αφελείς, θα διακατεχόμασταν από ακραία επιπολαιότητα για το μέλλον της ανθρωπότητας αν θεωρούσαμε όλα αυτά μακρινές απειλές που μας επιτρέπουν να σπαταλήσουμε χρόνο μέχρι να φανούν καθαρά στον ορίζοντα. Κι όμως, αυτό ακριβώς συμβαίνει! Εγκαταλείποντας τον «πληθυντικό της ευγένειας», το πρόβλημα είναι οι αντιδράσεις των επίσημων αρχών. Ως προς αυτό, δεν υπάρχει πιο εύγλωττη και αποκαρδιωτική ταυτόχρονα εικόνα από το «στήσιμο» των επίσημων ετήσιων συνόδων του ΟΗΕ για το κλίμα: πέρα από δραματικές δηλώσεις και κούφια λόγια που δεν τα πιστεύουν ούτε τα επίσημα χείλη που τα εκφωνούν, το μόνο που συμβαίνει πλέον είναι η μόνιμη διελκυστίνδα μεταξύ των χωρών του παγκόσμιου Βορρά και του παγκόσμιου Νότου για τα ποσά με τα οποία ο Βορράς θα «αποζημιώσει» τον Νότο για τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης - τις οποίες πληρώνει, χωρίς να φταίει, κυρίως ο Νότος.
Κατά τα άλλα, ακόμη και η σημειολογία της επιλογής χώρας για τη διεξαγωγή των ετήσιων συνόδων του ΟΗΕ για το κλίμα αποδεικνύει ότι οι αρμόδιες κρατικές και διεθνείς αρχές έχουν πετάξει «λευκή πετσέτα» όσον αφορά την ανάσχεση της κλιματικής κρίσης: το 2022 έγινε στην Αίγυπτο, το 2023 στο Ντουμπάι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και το 2024 στο Αζερμπαϊτζάν, στις τελευταίες δύο περιπτώσεις με συντονιστές τους CEO των κρατικών πετρελαϊκών εταιρειών! Αν δεν ξέρουν οι πετρελαιάδες από ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής, τότε ποιος ξέρει;...
Οι τραπεζίτες «μυρίστηκαν» το πρόβλημα
Είναι πλέον σύνηθες όσον αφορά την κλιματική κρίση να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου οι επιστήμονες (που δεν μπορούν να κάνουν πως δεν βλέπουν, ούτε να υποτιμήσουν τα χειροπιαστά δεδομένα), οι αρμόδιες επιτροπές ή και η ηγεσία του ΟΗΕ, οικολογικές οργανώσεις και ΜΚΟ. Τα τελευταία δύο χρόνια, σε όλους αυτούς προστίθενται δειλά δειλά και οι κεντρικές τράπεζες, ιδίως η «κεντρική τράπεζα των κεντρικών τραπεζών» (Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών - BIS) και η ΕΚΤ. Από το 2017 λειτουργεί το Δίκτυο Κεντρικών Τραπεζών και Εποπτών για την Πράσινη Ενίσχυση του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος (NGFS). Είναι μάλλον αναμενόμενο: το χρήμα «μιλάει» όταν οι κίνδυνοι για το ίδιο εμφανίζονται στον ορίζοντα…
Βεβαίως, οι κεντρικές τράπεζες γνωρίζουν από οικονομικά κόστη και όχι από κλιματικές… ευαισθησίες, αλλά έστω κι έτσι, έστω γι’ αυτόν τον λόγο, άρχισαν να κρούουν τον δικό τους κώδωνα κινδύνου.
Ετσι, η σχετική αρθρογραφία στο επίσημο ιστολόγιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) πυκνώνει. Στο πιο πρόσφατο άρθρο, στις 13 Ιουλίου, με τίτλο «Σας έχει τρελάνει ο καύσωνας;», ο αρθρογράφος Μάιλς Πάρκερ διεκτραγωδεί τα ανθρώπινα κόστη από τους παρατεταμένους καύσωνες τα τελευταία χρόνια στην Ε.Ε., ιδιαίτερα το 2023 και φέτος. 70.000 ανθρώπους σκότωσε στην Ευρώπη ο καύσωνας του 2023, ενώ ο απολογισμός για τον συνολικό αριθμό των θυμάτων του φετινού καύσωνα θα γίνει στα τέλη καλοκαιριού. Ωστόσο, υπολογίζεται ότι έχει σκοτώσει μέχρι τώρα 1.000 ανθρώπους μόνο στην Ισπανία. Θα πρέπει δυστυχώς να συμφιλιωθούμε με την ιδέα ότι θα θρηνούμε δεκάδες χιλιάδες θύματα από την κλιματική κρίση.
Ομως, οι στατιστικές των ανθρώπινων ζωών δεν είναι δουλειά της Κεντρικής Τράπεζας. δουλειά της είναι τα οικονομικά κόστη, κι εκεί έχει να πει πολλά και συγκλονιστικά!
«Αρμαγεδδών» ώς το 2030
Προγενέστερο άρθρο στην ιστοσελίδα της ΕΚΤ, στις 9 Ιουλίου, των Sabine Mauderer και Livio Stracca, έχει τον εύγλωττο τίτλο «Κλιματικοί κίνδυνοι: όχι πλέον η τραγωδία του ορίζοντα». Το άρθρο εφιστά την προσοχή: «Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα απαιτούν άμεση προσοχή». Σε τι συνίσταται το άμεσο του πράγματος; Στο ότι οι αισιόδοξες εκτιμήσεις έχουν διαψευστεί, με συνέπεια ότι θα υπάρξουν συγκλονιστικές -από οικονομική άποψη- επιπτώσεις στα επόμενα χρόνια, μέχρι και το 2030.
Πρόσφατη έρευνα της ΕΚΤ διαπιστώνει μια σημαντική αρνητική επίδραση των καλοκαιρινών καυσώνων στην περιφερειακή δραστηριότητα, περίπου 1%. Είναι μάλιστα εντυπωσιακό ότι η μείωση της παραγωγής παρατείνεται και μάλιστα εντείνεται, «πιάνοντας πάτο» σε σημείο 1,5% χαμηλότερο ύστερα από δύο χρόνια. Η παραδοσιακή άποψη ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα προκαλούν προσωρινή διαταραχή ακολουθούμενη από περίοδο ανάκαμψης απλώς δεν υποστηρίζεται επαρκώς από τα ευρήματα της έρευνας. Η έρευνα διαπιστώνει ότι η περιφερειακή παραγωγή είναι 3% χαμηλότερη τέσσερα χρόνια έπειτα από μια ξηρασία. Και είναι 2,8% χαμηλότερη τέσσερα χρόνια ύστερα από μια πλημμύρα.
Οι οικονομικές συνέπειες είναι κατ’ αρχάς «θεματικές» και αφορούν τον πληθωρισμό και ιδιαίτερα τις τιμές των τροφίμων. Η έρευνα σε αυτό το ζήτημα είναι σχετικά νέα, αλλά υπάρχει ισχυρή συναίνεση ότι τα καλοκαιρινά κύματα καύσωνα αυξάνουν τις τιμές των τροφίμων. Η προαναφερθείσα έρευνα της ΕΚΤ εκτιμά ότι η ακραία καλοκαιρινή ζέστη το 2022 αύξησε τις τιμές των τροφίμων στην Ευρώπη κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες. Είναι άλλωστε γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια, οι ακραίες καιρικές συνθήκες έχουν συμβάλει σε σημαντικές αυξήσεις στις τιμές βασικών τροφίμων, όπως το ελαιόλαδο, το κακάο και ο καφές. Ωστόσο, επικρατεί σημαντική αβεβαιότητα για την έκταση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στις τιμές τροφίμων και στον πληθωρισμό. Η αβεβαιότητα συναρτάται με το γενικότερο και σημαντικότερο ζήτημα: πώς αναμένεται να επηρεάσει τους ρυθμούς ανάπτυξης και το ΑΕΠ η κλιματική κρίση στα επόμενα, μέχρι και το 2030, χρόνια;
Εδώ οι εκτιμήσεις είναι πραγματικός καταπέλτης. Με τα λόγια των δύο αρθρογράφων: «Μια σειρά από ακραία κλιματικά φαινόμενα θα μπορούσαν να προκαλέσουν μείωση του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ έως και 5% - μια ύφεση παρόμοιου μεγέθους με τον οικονομικό αντίκτυπο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης»! Αλλη έρευνα της ΕΚΤ σχετικά με τη λειψυδρία επιφανειακών υδάτων που σχετίζεται με την ξηρασία εκτιμά ότι είναι η πιο σημαντική απειλή που σχετίζεται με τη φύση για την οικονομική δραστηριότητα στην ευρωζώνη, με έως και το 15% του ΑΕΠ να βρίσκεται εν κινδύνω!
 |
Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται τέσσερα σενάρια (για τα χρόνια έως το 2030, από το πιο αισιόδοξο ώς το πιο απαισιόδοξο (βλέπε γράφημα).
● Το σενάριο της εθνικής οδού προς το Παρίσι προϋποθέτει μια συντονισμένη και έγκαιρη μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικού ισοζυγίου καυσίμων.
● Το σενάριο αιφνίδιου καλέσματος αφύπνισης προσομοιώνει μια καθυστερημένη και απότομη μετάβαση που ξεκινά το 2027.
● Το σενάριο καταστροφών και στασιμότητας πολιτικής αποτυπώνει σοβαρά και επιδεινούμενα οξέα καιρικά φαινόμενα σε όλες τις ηπείρους.
● Το σενάριο «αποκλίνουσες πραγματικότητες» αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο ο αντίκτυπος των φυσικών κινδύνων που συμβαίνουν στις αναδυόμενες οικονομίες -συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι πλούσιες σε πρώτες ύλες κρίσιμες για την πράσινη μετάβαση- μεταδίδεται στις προηγμένες οικονομίες μέσω διαταραχών στις αλυσίδες εφοδιασμού.
Τα νέα σενάρια του NGFS αποκαλύπτουν ότι ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος των σοβαρών καιρικών φαινομένων στην ευρωζώνη είναι σημαντικός -είτε αυτά συμβαίνουν εντός είτε εκτός Ευρώπης- επιμερισμένα ως εξής:
● Στο σενάριο καταστροφών και στασιμότητας πολιτικής, μια σειρά από φυσικούς κινδύνους επηρεάζει όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, ξεκινώντας με καύσωνες, ξηρασίες και πυρκαγιές το 2026, ακολουθούμενη από έναν συνδυασμό πλημμυρών και καταιγίδων το 2027. Οι επιδεινούμενες επιπτώσεις αυτών των κινδύνων θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μείωση του ετήσιου ΑΕΠ της ευρωζώνης έως και 4,7% έως το 2030. Καθώς η παραγωγή διαταράσσεται και ο δανεισμός γίνεται πιο ακριβός για τις ευάλωτες βιομηχανίες, ο πληθωρισμός αυξάνεται. Ακόμη όμως και αν δυσμενή κλιματικά φαινόμενα συνέβαιναν αλλού, θα επηρέαζαν την παραγωγή της ζώνης του ευρώ και θα αύξαναν το κόστος μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
● Στο σενάριο των αποκλινουσών πραγματικοτήτων, το ετήσιο ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ υφίσταται απώλειες έως και 1,8% από κλιματικά σοκ που επηρεάζουν περιοχές πλούσιες σε πρώτες ύλες και διαταράσσουν τον εφοδιασμό της ζώνης του ευρώ με κρίσιμα ορυκτά.
● Στο σενάριο «οδός προς το Παρίσι», καθώς τα έσοδα από τον φόρο άνθρακα επενδύονται αποτελεσματικά σε πράσινες τεχνολογίες, το ΑΕΠ και η απασχόληση της ζώνης του ευρώ αυξάνονται ελαφρώς και η πράσινη μετάβαση έχει περιορισμένες πληθωριστικές επιπτώσεις. Το σενάριο αυτό ωστόσο προϋποθέτει ότι οι δεσμεύσεις των χωρών στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας θα τηρηθούν - κάτι που δείχνει ούτε να το πιστεύει ούτε καν να το θέλει η νέα Κομισιόν υπό τη Φον ντερ Λάιεν.
Αντέχοντας λιγότερο δουλεύοντας λιγότερο
Οι θάνατοι ευάλωτων ανθρώπων από τους καύσωνες οφείλονται στο ότι οι υψηλές θερμοκρασίες δημιουργούν συνθήκες που ξεπερνούν τα όρια αντοχής τους. Στο άρθρο του ο Μάιλς Πάρκερ αναδεικνύει ένα άλλο όριο: το όριο πέρα από το οποίο οι άνθρωποι δεν θα μπορούν πια να δουλεύουν.
Γράφει:
«Η υπερθέρμανση του πλανήτη σημαίνει ότι με την πάροδο του χρόνου ο αριθμός των ευρωπαϊκών περιοχών της ομάδας που επηρεάζεται περισσότερο θα αυξηθεί. Ενας χρήσιμος εμπειρικός κανόνας είναι ότι οι θερμότερες καλοκαιρινές θερμοκρασίες στην Ευρώπη τείνουν να αυξάνονται έως και διπλάσια από την παγκόσμια μέση αύξηση. Ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού για αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5° C είναι συνεπής με 3° C θερμότερες καλοκαιρινές ημέρες. Η αύξηση της θερμοκρασίας κατά περίπου 3° C, που προβλέπεται βάσει των τρεχουσών πολιτικών, θα μπορούσε επομένως να σημαίνει έως και 6° C θερμότερες καλοκαιρινές ημέρες μέχρι το τέλος του τρέχοντος αιώνα. Λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις για το μελλοντικό κλίμα, ένα κύμα καύσωνα ισοδύναμο με αυτό του 2022 θα μπορούσε να προσθέσει έως και 1,8 ποσοστιαία μονάδα στον πληθωρισμό των τιμών των τροφίμων έως το 2060. Ετσι, εν ολίγοις, τα κύματα καύσωνα είναι πιθανό να έχουν πολύ πιο έντονο αντίκτυπο στην οικονομία και τις τιμές στο μέλλον από ό,τι μέχρι τώρα».
Και αφού λέει αυτά τα… ενθαρρυντικά, καταλήγει:
«Εν τω μεταξύ, απολαύστε το καλοκαίρι σας. Διασκεδάστε στην παραλία! Πάνω απ' όλα, προσπαθήστε να μην είστε γκρινιάρηδες: καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεχίζεται, το 2025 θα είναι ένα από τα πιο δροσερά καλοκαίρια της υπόλοιπης ζωής σας»...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου