Ας φανταστούμε το αδιανόητο: την καταστροφή

Τάσος Τσακίρογλου 

 

«Ηγέτες χωρών από όλον τον κόσμο στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη ενίσχυσαν την οικονομική τους υποστήριξη και τις δεσμεύσεις τους για την προστασία της φύσης, με στόχο την καταπολέμηση της παγκόσμιας κρίσης βιοποικιλότητας που απειλεί περισσότερα από ένα εκατομμύριο είδη φυτών και ζώων με εξαφάνιση». Η είδηση αυτή εμφανίστηκε χθες (εάν εμφανίστηκε) σε ελάχιστα ΜΜΕ, καθώς, όπως έχουμε ξαναπεί, το θέμα της κλιματικής αλλαγής «δεν πουλάει».

Στο εξαίρετο βιβλίο του «Ακατοίκητη γη: μια ιστορία του μέλλοντος» (εκδόσεις Μεταίχμιο), ο δημοσιογράφος του New Yorker, David Wallace-Wells, αναφέρει: «Αυτό είναι το μήνυμα που μας στέλνει η κλιματική αλλαγή: δεν ζούμε έξω από το σκηνικό αλλά μέσα του, και κινδυνεύουμε από την ίδια φρίκη που βλέπουμε να προκαλείται σε όλα τα ζώα του πλανήτη... Ο μεγάλος βιολόγος E.O. Wilson προβλέπει πως περίπου τα μισά θα έχουν εκλείψει μέχρι το 2100».

Η δέσμευση των ηγετών για μεγαλύτερη χρηματοδότηση προκειμένου να αντιμετωπιστεί η τεράστια μείωση της βιοποικιλότητας έγινε εν όψει της Διάσκεψης του ΟΗΕ στο Μόντρεαλ τον Δεκέμβριο (COP15), όμως κανείς δεν ξέρει πόσα από αυτά για τα οποία δεσμεύονται θα υλοποιηθούν τελικά. Η ασυνέπεια είναι χαρακτηριστικό της παγκόσμιας «ηγεσίας», όπως έγινε και με τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα το 2016, ενώ οι ΗΠΑ υπό τον ανεκδιήγητο Τραμπ αποχώρησαν αμέσως μετά την εκλογή του.

Η είδηση συνέχιζε ως εξής:

«Οικονομολόγοι δηλώνουν ότι για να αντιστραφεί η μείωση της βιοποικιλότητας ώς το 2030, ο κόσμος χρειάζεται να δαπανά 967 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, πράγμα που σημαίνει πως υπάρχει αυτή τη στιγμή ένα έλλειμμα άνω των 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως».

Η βιοποικιλότητα δεν είναι απλώς «ακόμα ένα» χαρακτηριστικό του φυσικού κόσμου, αλλά η βασική του ιδιότητα, καθώς τα «μέρη» αποτελούν ένα αδιάσπαστο και αλληλεξαρτώμενο «Ολο», το οποίο είναι ο πλανήτης Γη. Οσα περισσότερα είδη εξαφανίζονται λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας (βλ. αρπακτικός καπιταλισμός), τόσο πιο ευάλωτο γίνεται συνολικά το οικοσύστημα και άρα τόσο μεγαλώνει ο κίνδυνος να βιώσουμε τις επόμενες δεκαετίες κάποιου είδους κατάρρευση, η οποία θα συμπαρασύρει και τον ανθρώπινο πολιτισμό.

Το σενάριο αυτό δεν είναι θεωρητικό, αλλά συνιστά μια «πραγματικότητα επί θύραις», η οποία, χωρίς ίχνος κινδυνολογίας, μπορεί να λάβει διαστάσεις Αρμαγεδδώνα. Πλέον είναι ξεκάθαρο –και από τον πόλεμο της Ουκρανίας– ότι ο καπιταλισμός οδηγεί την ανθρωπότητα στη μαζική καταστροφή, εάν οι πολίτες δεν συνειδητοποιήσουν ότι το τυφλό κυνήγι του κέρδους είναι ένας φαύλος κύκλος που αποβαίνει εις βάρος τους.

Η τύφλωση που επιδεικνύουν οι ηγέτες-υπάλληλοι των μεγα-εταιρειών είναι χαρακτηριστική, καθώς δείχνουν να μην αντιλαμβάνονται ούτε το στοιχειώδες: ότι ακολουθώντας αυτήν την πορεία δεν θα υπάρχει τίποτα προς εκμετάλλευση ούτε φύση ούτε άνθρωποι. «Κανείς μας δεν θέλει να δει την καταστροφή να έρχεται, αλλά όποιος έχει μάτια τη βλέπει» γράφει ο Wallace-Wells, το βιβλίο του οποίου δεν έχει κανένα στοιχείο υπερβολής ή φαντασίας, αλλά στηρίζεται σε έρευνες, μελέτες και αριθμούς. Τόσο ψυχρά, τόσο ορθολογικά!

Αναθέτοντας τις τύχες μας στον νεοφιλελευθερισμό είναι σαν να έχουμε βάλει τον πλανήτη στον αυτόματο πιλότο, τη στιγμή ακριβώς μιας θύελλας που απαιτεί την ανθρώπινη κρίση, την αξιολόγηση κινδύνου και, κατά συνέπεια, την ανθρώπινη παρέμβαση. Η τυφλή, θρησκευτικού τύπου, πίστη στην τεχνολογία και στην ικανότητά της να προσφέρει λύσεις δεν είναι παρά ένα ναρκωτικό που απλώς παραμορφώνει την πραγματικότητα.