Η πανδημία ως μέρος της «κανονικότητας» - Του Αλέξη Μπένου*

[Φωτογραφία: REUTERS/CHRISTIAN HARTMANN]

Η ζοφερή πραγματικότητα. Δύο χρόνια μετά την εμφάνιση της επιδημίας η εξέλιξή της δεν δίνει χώρο για αισιοδοξία. Πάνω από 100 νεκροί καθημερινά, ο μεγαλύτερος εβδομαδιαίος μέσος όρος από την αρχή της επιδημίας.  Σημαντικά μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο του Νοεμβρίου 2020 που τόσο μας είχε ταρακουνήσει. Οι διασωληνωμένοι μέσα αλλά και έξω από τις ΜΕΘ, οι εισαγωγές αν και παρουσίασαν μια τάση σταθεροποίησης φαίνεται ότι άρχισαν πάλι να αυξάνονται. Οι δημόσιες υπηρεσίες υγείας, εξουθενωμένες από την υπερδεκαετή πολιτική υποχρηματοδότησης και αποδιάρθρωσής τους, παλεύουν να απαντήσουν στις ανάγκες που προκαλεί η επιδημία, αλλά αδυνατούν να διαχειριστούν και την υπόλοιπη νοσηρότητα.

Ο ιδιωτικός τομέας απλώς, αλλά και πολλαπλώς, κερδοσκοπεί προστατευόμενος από κάθε πιθανή μόλυνση.

Ο λαός να ταλαιπωρείται σε απίστευτες ουρές για να εξεταστεί και να οδηγείται σε οικονομική καταστροφή όταν βρεθεί σε ανάγκη νοσηλείας.

Η απάντηση των κυβερνώντων, ιδανικό μίγμα ανικανότητας, κυνισμού, ανορθολογισμού και αυταρχισμού, καθορίζεται από τη συνειδητή απαξίωση της υγείας ως δημόσιου αγαθού κι εντάσσεται στον κυρίαρχο στρατηγικό στόχο της κατασπάραξης κάθε έννοιας δημόσιου χώρου από την αδηφάγο κερδοσκοπία.

Βασικό όπλο της κυρίαρχης προπαγάνδας η συνεχής προσπάθεια υποβάθμισης της επικινδυνότητας της κατάστασης. Μαζί με την καθημερινή δόση μιθριδατισμού σε σχέση με τον αριθμό των θανάτων, η νόσος που προκαλεί το στέλεχος Ο του ιού παρουσιάζεται ως μια νέα «γριπούλα» που δεν χρειάζεται ιδιαίτερα μέτρα για την αντιμετώπισή της. Δυστυχώς η πολλαπλάσια μεταδοτικότητα του, ή και των Ο, έχει ήδη διαψεύσει αυτή την ανάγνωση, ιδιαίτερα με τον τραγικό απολογισμό των θανάτων που αγνοούνται επιδεικτικά.

Ο στόχος της έγκαιρης εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού έχει ακυρωθεί, και συνεχώς υποθάλπεται από τα αυταρχικά μέτρα εξαναγκασμού και την αδιέξοδη προσπάθεια μετάθεσης της αποτυχίας στην ατομική ευθύνη.

Με εμφανή, σε παγκόσμιο επίπεδο, λόγω της μαζικής διασποράς των στελεχών Ο, τον κίνδυνο εμφάνισης νέων στελεχών (με άγνωστες ιδιότητες), η πανδημία δεν φαίνεται να ελέγχεται, παρά τη διεθνώς ενορχηστρωμένη καμπάνια εφησυχασμού.

Η μέχρι σήμερα αδιαμφισβήτητη, και διεθνώς αποδεκτή και προστατευόμενη με το καθεστώς των πατεντών, κυνική κερδοσκοπία εις βάρος της υγείας του παγκόσμιου πληθυσμού, έχει ήδη οδηγήσει σε απαράδεκτες ανισότητες και καθυστερήσεις στην εμβολιαστική κάλυψή του. Η πραγματικότητα αυτή ευνοεί την ανάπτυξη νέων στελεχών, τα οποία με τη σειρά τους θα χρειαστούν πιθανά νέα σειρά εμβολίων. Αναπτύσσεται έτσι  ένας, συνεχώς ανατροφοδοτούμενος, φαύλος κύκλος εξάρτησης  από την αδηφαγία της φαρμακοβιομηχανίας, με συνειδητή υποστήριξη από τη διεθνή καπιταλιστική πολιτική ηγεσία.

Παράλληλα, είναι πλέον σαφές ότι η κυρίαρχη επιλογή του καπιταλιστικού συστήματος είναι η υποστήριξη της απρόσκοπτης λειτουργίας του οικονομικού γίγνεσθαι εις βάρος της υγείας αλλά και της κοινωνικής συνοχής. Η επιστροφή δηλαδή στην κανονικότητά τους. Στην κανονικότητα της παγκοσμιοποιημένης βιομηχανίας διατροφής, στις εντατικοποιημένες παραγωγικές διαδικασίες της οποίας αποδίδονται οι μέχρι σήμερα επιδημίες του 21ου αιώνα. Στην κανονικότητα των συνεχώς διευρυνόμενων κοινωνικών ανισοτήτων, της φτώχειας, της ολοκληρωτικής απορρύθμισης της εργασίας, της αποδιάρθρωσης της κοινωνικής πρόνοιας και των δημόσιων υπηρεσιών υγείας, του αυταρχισμού και της καταπάτησης των βασικών πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Η πανδημία τελικά, όχι μόνον δεν συνέβαλε στην ελάφρυνση, έστω, των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, αλλά αντίθετα χρησιμοποιείται για την ακόμη πιο επιθετική εντατικοποίηση των πολιτικών λιτότητας και αυταρχισμού. Χαρακτηριστική είναι η εν μέσω επιδημίας πολιτική πλήρους διάλυσης και απαξίωσης του ΕΣΥ, με στόχο τη βίαιη ιδιωτικοποίησή του, και μέσον τις συμπράξεις δημόσιου ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).

Στο πλαίσιο αυτό φαίνεται ότι, παρά τα επιδημιολογικά δεδομένα, τα οποία δεν αφήνουν χώρο για καμιά αισιοδοξία, ξεδιπλώνεται σε διεθνές επίπεδο μια πολιτική ένταξης και αυτής ακόμη της πανδημίας στην κανονικότητά τους. Σε μια κανονικότητα, δηλαδή, στην οποία είναι πλέον αποδεκτοί οι καθημερινοί θάνατοι όπως είναι και οι θάνατοι από γρίπη, από καρδιαγγειακά, καρκίνο και τροχαίες συγκρούσεις. Κανονικότητα στην οποία δεν γίνεται καμιά προσπάθεια ελέγχου της επιδημίας, η οποία έχει αφεθεί στην ελπίδα της επιστημονικά αμφισβητούμενης συλλογικής ανοσίας, στις καιρικές συνθήκες και …στο κακό το ριζικό μας.

Στην ίδια κανονικότητα, στην οποία φαίνεται ότι προστίθενται η ενεργειακή φτώχεια και ανισότητα, καθώς και η παγκόσμια διατροφική κρίση, που με τη σειρά της θίγει τα πιο ευάλωτα κοινωνικά στρώματα.

Η όντως ζοφερή αυτή πραγματικότητα δημιουργεί και την ανάγκη ανατροπής της. Με επίκεντρο το αίτημα διαχείρισης της πανδημίας με στόχο την προστασία της υγείας του παγκόσμιου πληθυσμού, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη ενός μαζικού αντικαπιταλιστικού κινήματος, με άμεσο στόχο την ακύρωση του καθεστώτος των πατεντών, τη στήριξη και διεύρυνση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας, με στόχο τον έλεγχο της επιδημίας και τη στήριξη και ανάπτυξη των δημόσιων υπηρεσιών υγείας, και την ανάπτυξη πολιτικών με στόχο τη διατροφική επάρκεια.

*Καθηγητής Ιατρικής στο ΑΠΘ

ΠΗΓΗ