Το αρχαίο σταυροδρόμι της Θεσσαλονίκης - Του Απόστολου Σοφιαλίδη*

 

Λέξεις: Απόστολος Σοφιαλίδης

Η Θεσσαλονίκη έχει δικαίωμα να διεκδικεί μετρό και πολιτισμένες συνθήκες συγκοινωνίας και κυκλοφορίας. Μα έχει πρωταρχικό δικαίωμα να διεκδικεί την ακεραιότητα του πολιτισμού της, της ιστορίας της, των ανθρώπων που έζησαν σ’ αυτή και την έκαναν πόλη με ταυτότητα, με αξίες, με διαφορές, με πλούτο, με ξεχωριστή προίκα και κληρονομιά. Πόλη ικανή να σεβαστεί και να σχεδιάσει την εικόνα της, χωρίς να στερεί τίποτα από τις επόμενες γενιές και χωρίς να θάβει στο σκοτάδι τις προηγούμενες, ενώ μπορεί να τις αναδείξει αυθεντικές και ακέραιες.

Και η σύγχρονη Ελλάδα μπορεί και πρέπει να το πετύχει. Το «αξίωμα» που είχε διατυπωθεί από ορισμένους το 2013 ότι ο Σταθμός Βενιζέλου και το Μνημειακό Σταυροδρόμι δεν είναι δυνατό να συνυπάρξουν, αποδείχτηκε ανακριβές. 

Ωστόσο, μερικοί το μεταμόρφωσαν στο διχαστικό σύνθημα «ή αρχαία ή μετρό». Κάποιοι επιμένουν να το ξαναφέρνουν κάθε λίγο και λιγάκι στην επιφάνεια με διάφορες μορφές. Αυτό έκανε η «ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ» στα τέλη του 2019.

Αυτή τη φορά με το φόβητρο ή δέλεαρ της γρήγορης και οικονομικής ολοκλήρωσης του μετρό, από τη μια μεριά, και με το «δόγμα» ότι η «απόσπαση και επανατοποθέτηση» του Μνημείου (με βάση μια «μελέτη» που ήδη αποδείχθηκε ελλιπής και ανεπαρκής) αποτελεί την αποκλειστική κατασκευαστική λύση για το Σταθμό Βενιζέλου, από την άλλη. Δυστυχώς, τα αρμόδια Υπουργεία υιοθέτησαν την επιχειρηματολογία της και επιμένουν αδιέξοδα σ’ αυτή, αφήνοντας τους καλοθελητές να χύνουν το δηλητήριό τους, τους αθώους να φαντάζονται ό,τι θέλουν και την κοινωνία να διχάζεται. Και, τελικά, σπαταλώντας άσκοπα πολύτιμο χρόνο και δημόσιο χρήμα.

Τα «σύγχρονα» επιχειρήματα ότι οι αιτήσεις ακυρώσεως της από 04.03.2020 ΥΑ της κ. Μενδώνη εμπόδισαν την πρόοδο του έργου και ότι οι πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ «δικαίωσαν» τις επιλογές της «ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ» κινούνται δυστυχώς στην ίδια κατεύθυνση.

Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της χώρας, σε Ολομέλεια, με ψήφους 13 μελών, έναντι 12, απέρριψε τις αιτήσεις ακυρώσεως της επίμαχης Υπουργικής Αποφάσεως. Δεν αποφάσισε όμως αυτό για την τύχη του Μνημείου, αφού έκρινε στα όρια της δικαιοδοσίας του και μόνο. Αντίθετα, έδειξε στη Διοίκηση της χώρας το δρόμο για τη λήψη νέων αποφάσεων, λαμβάνοντας πλέον ως δεδομένο και τις απόφαση του, με τις σκέψεις της πλειοψηφίας και της μειοψηφίας τους. Έδειξε τις Γενικές Αρχές του Δικαίου και της Ηθικής που διέπουν την άσκηση διοίκησης και διακυβέρνησης στη χώρα μας, διαπαιδαγωγώντας την κοινωνία και καλλιεργώντας στους κοινωνούς πνεύμα κοινωνικής συνοχής, ειρήνης και ασφάλειας.

Όπως επιβάλλει το Σύνταγμα και το Κράτος Δικαίου. Αν η απόφαση είχε ληφθεί από οιονδήποτε άλλον κατώτερο ή ενδιάμεσο δικαστικό σχηματισμό με πλειοψηφία μιας ψήφου, η υπόθεση θα παραπεμπόταν αυτομάτως σε ανώτερο δικαστικό σχηματισμό για λήψη τελικής αποφάσεως. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν υπήρχε δικαστικός σχηματισμός ανώτερος από την Ολομέλεια του ΣτΕ.

Υπάρχουν όμως η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Πρωθυπουργός και η Κυβέρνηση της χώρας. Στη δική τους πολιτική κρίση και ευθύνη και στα δικά τους χέρια εναπόκειται να καταλάβουν, να διαισθανθούν και να δείξουν στην Ελληνική Κοινωνία και σε όλη τη Διεθνή Κοινότητα το δρόμο της σύνθεσης, της σύνεσης και του πολιτισμού.

Ότι, δηλαδή, δεν συγχωρείται να πει κανείς ότι «νίκησε» η δική του άποψη ή επιλογή. Να αισθανθούν και να δείξουν ότι για την υπόθεση αυτή πρέπει να «νικήσουν όλοι». Και να πάρουν νέες αποφάσεις για την τύχη του Μνημείου και για τον τρόπο κατασκευής του «Σταθμού Βενιζέλου» του μετρό της Θεσσαλονίκης.

Από τον Πρωθυπουργό της χώρας, από τους Υπουργούς της Κυβέρνησής του και από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, περιμένουμε να δείξουν το δρόμο και να ενώσουν την κοινωνία. 

Στη βάση της αλήθειας, της κοινής λογικής και της αξίας και του συμφέροντος της πόλης. Με αίσθηση καθήκοντος απέναντι στην κοινωνία και στον Ελληνικό Λαό. Κατά το ισχύον Σύνταγμα, όλα τα όργανα της Ελληνικής Δημοκρατίας αντλούν την εξουσία τους από τον Ελληνικό Λαό. Θα δικαιωθούν, αν δικαιώσουν την αποστολή τους και την πηγή της εξουσίας τους. 

Το συμφέρον της πόλης και των κατοίκων της απαιτεί να μην παραιτηθεί η Θεσσαλονίκη από την ιστορία της, από ό,τι την κάνει να διαφέρει από τις άλλες πόλεις της χώρας μας και από τις αξίες της που θα της επιτρέπουν να συγκριθεί με μεγάλες πόλεις όλου του κόσμου. Να μην παραιτηθεί από την προσπάθεια που εμπόδισε μέχρι σήμερα την καταστροφή του μοναδικού Μνημείου στο κέντρο της καθημερινής ζωής της επί αιώνες. Και το συμφέρον της χώρας απαιτεί να μην παραιτηθεί κανένας Έλληνας από το δικαίωμά του να μπορεί να πετύχει τα «καλά» και τα «δύσκολα». 

Ένα μέρος αυτού του βάρους ανέλαβαν πρόσφατα 300 και πλέον απλοί Έλληνες πολίτες. Την Παρασκευή 27.08.2021, 316 φυσικά πρόσωπα (από τα οποία 263 κάτοικοι Θεσσαλονίκης και 53 κάτοικοι άλλων πόλεων) κατέθεσαν στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης αγωγή για την προστασία της προσωπικότητάς τους από τις εξελισσόμενες ενέργειες στο Μνημειακό Σύνολο που αποκαλύφθηκε στο σκάμμα κατασκευής του «Σταθμού Βενιζέλου», στη συμβολή των οδών Εγνατία και Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη. 

Αιτήματα της αγωγής είναι να υποχρεωθούν οι εναγόμενες/-οι [: α) «ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ», β) «ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ», γ) Δημήτριος Κορρές και δ) κοινοπραξία «Korres Engineering – AKTOR AETE»] α) να συνεχίσουν τις εργασίες για την κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου με «κατά χώραν» διατήρηση και ανάδειξη του κρίσιμου Μνημείου, χωρίς «απόσπαση» και «επανατοποθέτηση», ανακαλώντας όλες τις προηγούμενες από τα τέλη του 2019 μέχρι σήμερα «μελέτες» και «αιτήσεις» τους, β) να παραλείψουν κάθε ενέργεια και εργασία τεμαχισμού, απόσπασης, μεταφοράς και αλλοιώσεως οιουδήποτε μέρους και στοιχείου του κρίσιμου Μνημείου και κάθε αρχαιολογικού ευρήματος, από τη θέση στην οποία αποκαλύφθηκε και βρίσκεται σήμερα. Για το ίδιο αντικείμενο 304 από τους ήδη ενάγοντες είχαν καταθέσει προηγουμένως (την 10.08.2021) στο Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης και την από 09.08.2021 αίτηση ασφαλιστικών μέτρων για την προσωρινή δικαστική προστασία των δικαιωμάτων τους, με αιτήματα να υποχρεωθούν οι ίδιοι εναγόμενοι να παραλείψουν προσωρινά κάθε ενέργεια και εργασία «απόσπασης» οιουδήποτε μέρους και στοιχείου του κρίσιμου Μνημείου.

Η εκδίκαση της αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων θα γίνει την 17.01.2022, οπότε θα έχει κλείσει και ο φάκελος της υποθέσεως που αφορά την αγωγή και θα έχουν υποβληθεί όλοι οι ισχυρισμοί και όλα τα αποδεικτικά μέσα όλων των διαδίκων. 

Θα χρειαστεί άραγε να ασκηθεί και αίτηση για έκδοση προσωρινής δικαστικής διαταγής για άμεση απαγόρευση κάθε εργασίας και επέμβασης στο κρίσιμο Μνημείο; Θα χρειαστεί δηλαδή και άλλη αντιδικία ενώπιον δικαστηρίου, που θα προκαλέσει περαιτέρω εμπλοκές, ανασφάλεια και ανάλωση πολύτιμης ενέργειας και θα μεταθέσει στους ώμους ενός Δικαστή το βάρος μιας ολόκληρης κοινωνίας και πολλών αιώνων του παρελθόντος και του μέλλοντος; Θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι σύγχρονοι Έλληνες μπορούμε να αποδείξουμε ότι έχουμε «νομικό πολιτισμό» και ότι «μπορούμε και τα καλύτερα». 

Ότι η πλευρά της «ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ» δεν θα προκαλέσει «τετελεσμένα γεγονότα», που θα ματαιώσουν το σκοπό της εκκρεμούς δίκης και μπορεί να οδηγήσουν σε ολέθρια σφάλματα. Και ότι για το λόγο αυτό θα περιμένει μέχρι την 17 Ιανουαρίου 2022, όπως της ζητήθηκε ήδη εξωδίκως. Από τότε που άρχισαν οι εργασίες για την κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου, πέρασαν πολλά χρόνια, ξοδεύτηκαν πολλά χρήματα και οι Θεσσαλονικείς υπέμειναν μεγάλη ταλαιπωρία και εισέπραξαν άδικα υποτίμηση. 

Πιστεύουμε ότι πέντε (5) ακόμη -το πολύ- μήνες υπομονής δεν θα βλάψουν κανέναν, ούτε θα κοστίσουν παραπάνω. Ιδίως, αν αξιοποιηθούν «παραγωγικά» και προς τιμήν όλων των πλευρών και τελικά όλων των Ελλήνων. Για το επόμενο διάστημα, ας αποφασίσει το Δικαστήριο. Ακόμη περισσότερο, λοιπόν, θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι εκκρεμείς δίκες θα καταργηθούν εντελώς και ότι η Πολιτεία θα λάβει νέες αποφάσεις σύνθεσης και κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου, με «κατά χώραν» διάσωση, διατήρηση και ανάδειξη του Μνημείου, αυθεντικού και ακέραιου για πάντα.

*Ο Απόστολος Σοφιαλίδης είναι επίκ. καθηγ. Νομικής Σχολής ΑΠΘ και δικηγόρος Θεσσαλονίκης

ΠΗΓΗ