Αντίσταση, επανάσταση, νεοφιλελευθερισμός - Του Τάσου Τσακίρογλου

Dreamstime.com

 

Τάσος Τσακίρογλου

 

Στο εμβληματικό τους βιβλίο «Ιστορία και Επανάσταση: αντικρούοντας τον αναθεωρητισμό» (εκδόσεις Angelus Novus) οι Βρετανοί ιστορικοί Μάικ Χέινς και Τζιμ Γούλφρις γράφουν: «Οταν λοιπόν γκρεμίστηκε το Τείχος του Βερολίνου το 1989, και μαζί του η ταύτιση του ρωσικού μπλοκ με κάθε δυνητικό και εναλλακτικό μέλλον, η στιγμή του “φιλελεύθερου” θριάμβου είχε μια παράξενη κενότητα. Δεν ήταν ένα αισιόδοξο όραμα για το μέλλον, ήταν απλώς μια επικύρωση του παρόντος. […] Η αγορά και όχι η δημοκρατία παρείχε το μέτρο της σύγχρονης αυτής μετάβασης».

Η κατάσταση αυτή μετέδωσε στην Αριστερά αυτό που έχει μείνει στη θεωρία ως «αριστερή μελαγχολία», κληροδότησε ένα αίσθημα ήττας και οδήγησε σε συνθηκολόγηση με τον νεοφιλελευθερισμό. Σε μια συνέντευξη που είχα πάρει το 2018 από τον Τζιμ Γούλφρις, μου είχε πει ότι «μέρος του νεοφιλελεύθερου οράματος για την κοινωνία περιλαμβάνει τη συντριβή της ελπίδας για έναν καλύτερο κόσμο». Βασικό του συστατικό είναι η ΤΙΝΑ (There Is No Alternative) - Δεν Υπάρχει Εναλλακτική.

Ολοι οι απανταχού αναθεωρητές της Ιστορίας πρεσβεύουν ότι κάθε επανάσταση είναι έργο δημαγωγών και τυράννων, αλλά και ανθρώπων που διψούν για εξουσία. Ετσι, η επιφυλακτικότητα του κόσμου ακόμα και στο άκουσμα της λέξης Επανάσταση, είναι δεδομένη. Και αυτό δεν γίνεται τυχαία. Σήμερα οι κεντροδεξιοί και οι ακροκεντρώοι διαδίδουν τη θεωρία των δύο άκρων: ότι δηλαδή υπάρχει εξίσωση φασισμού και κομμουνισμού, παρά τις θεμελιώδεις τους διαφορές στις αφετηρίες και τους στόχους.

Η «επικύρωση του παρόντος», που αναφέρουν οι συγγραφείς, δεν ήταν παρά μια διαστρέβλωση του δημοκρατικού παραδείγματος και η επικράτηση των «νόμων της αγοράς». Η κοινωνία είναι μια «αρένα», στην οποία ο καθένας αγωνίζεται για την ατομική του επιβίωση και τίποτα παραπάνω. Κάθε ιδέα αλληλεγγύης χλευάζεται και υποβαθμίζεται μέχρις εσχάτων. Η ιδιοκτησία, το εμπόριο, το επιχειρείν, τα χρηματιστήρια και οι μετοχές παίζουν πλέον τον πρώτο ρόλο, ενώ οι συνταγματικές εγγυήσεις και η διεύρυνση της συμμετοχής του πολίτη δεν σημαίνουν τίποτα.

Αυτή η ταύτιση της αγοράς με τη δημοκρατία είναι που μετέτρεψε τον πολίτη σε πελάτη και μαζί όλα του τα δικαιώματα σε μια φενάκη από τη στιγμή που δεν συγκαταλέγεται στις ανώτερες, αλλά στις «επικίνδυνες» τάξεις. Οι συγγραφείς μιλούν και για κάτι άλλο: ξανά σήμερα «οι επαναστάσεις αντιμετωπίζονται σαν γεγονότα αποκλειστικά καταστροφικά και βλαβερά - σαν δυσλειτουργίες, σαν αποτυχίες, σαν ξεσπάσματα ανορθολογισμού, σαν παραπλανητικές λαϊκές εκρήξεις, σαν ολέθριες παρεκκλίσεις, σαν θλιβερές συνωμοσίες ανθρώπων διψασμένων για εξουσία, σαν θλιβερές συνέπειες της καθυστέρησης και της ανεπανόρθωτης ανεπάρκειας των παλαιών καθεστώτων. […] Οι επαναστάσεις υπό αυτό το πρίσμα δεν έχουν τίποτα το θετικό να προσφέρουν».

Βέβαια, η Ιστορία διαψεύδει όλες αυτές τις ψευτοθεωρίες, γιατί πάντα φυλάει χώρο για το απροσδόκητο, το μη αναμενόμενο και το τυχαίο. Αυτό που μοιάζει σήμερα σαν αναπόφευκτο, δηλαδή μια δυστοπική πειθαρχική κοινωνία, αύριο μπορεί να αποδειχτεί κάτι που θα σκάσει σαν φούσκα. Φυσικά για να γίνει αυτό θα πρέπει να βάλουμε και εμείς το χεράκι μας. Να αντισταθούμε, να συλλογιστούμε και να μην καταπίνουμε αμάσητα τα παραμύθια που χορηγούν σε καθημερινές δόσεις τα συστημικά ΜΜΕ και οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί του κράτους. Θα πρέπει να ξαναπάρουμε πίσω τις τύχες μας και τις ζωές μας, τις οποίες έχουμε εμπιστευτεί στα χέρια ανερμάτιστων ηγεσιών και άπληστων αρχόντων. Η λέξη ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ οφείλει να ξαναβρεί το περιεχόμενό της και να θυμηθούμε πως ΟΛΕΣ οι αυτοκρατορίες κάποτε τέλειωσαν και όχι πάντα με τον πιο ειρηνικό τρόπο.