Μαθήματα δημοσιογραφίας από παρουσιαστή του βρετανικού τηλεοπτικού δικτύου Channel 4 (VIDEO)

 

του Ανδρέα Κοσιάρη

 
Ένα μικρό μάθημα δημοσιογραφίας για το πώς να αντιμετωπίζεις έναν εκπρόσωπο κυβέρνησης που κατηγορείται πως διαπράττει εγκλήματα πολέμου και γενοκτονίας, έδωσε την Τρίτη 2 Απριλίου ο Βρετανός δημοσιογράφος Κρίσναν Γκούρου-Μούρθι στο βρετανικό τηλεοπτικό δίκτυο Channel 4, φιλοξενώντας τον εκπρόσωπο της κυβέρνησης του Ισραήλ, Ντέιβιντ Μένσερ.

Βασικό θέμα για το οποίο ζητήθηκε η συνέντευξη με τον ισραηλινό εκπρόσωπο, ήταν η άμεση επίθεση του Ισραήλ σε κομβόι της ανθρωπιστικής οργάνωσης World Central Kitchen, που είχε ως αποτέλεσμα τη δολοφονία επτά ανθρώπων, εκ των οποίων έξι Δυτικοί και ένας Παλαιστίνιος.

Αμέσως πριν την έναρξη της συνέντευξης, ο Βρετανός δημοσιογράφος έχει προβάλλει ρεπορτάζ με το τι συνέβη, αλλά και με ενδεικτικά παραδείγματα προηγούμενων ισραηλινών επιθέσεων σε ανθρωπιστικούς εργαζόμενους και φορτηγά ανθρωπιστικής βοήθειας. Στη συνέχεια, και αφού τονίσει πως ο ισραηλινός στρατός δεν απάντησε στα ερωτήματα του καναλιού για τα συγκεκριμένα περιστατικά, ο Γκούρου-Μούρθι υποδέχεται τον ισραηλινό εκπρόσωπο Μένσερ.

*Αξίζει να σημειωθεί πως ο Ντέιβιντ Μένσερ, επαγγελματίας της επικοινωνίας, υπήρξε μέχρι πριν από μία εικοσαετία διευθυντής της οργάνωσης Labour Friends of Israel, ενός εσωτερικού ισραηλινού λόμπι του βρετανικού κόμματος των Εργατικών που αρκετά χρόνια αργότερα θα πρωτοστατούσε στις αβάσιμες κατηγορίες περί αντισημιτισμού ενάντια στον τότε επικεφαλής του κόμματος, Τζέρεμι Κόρμπιν, αλλά και ενάντια στους υποστηρικτές των δικαιωμάτων των Παλαιστίνιων εντός του κόμματος, πολλοί εκ των οποίων Εβραίοι.

Ο δημοσιογράφος ξεκινά απευθείας με την πρώτη του ερώτηση:

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ το βίντεο της εικόνας

«Πρόκειται η ισραηλινή κυβέρνηση να ζητήσει συγγνώμη από τις οικογένειες των εργαζομένων ανθρωπιστικής βοήθειας που σκοτώθηκαν, συμπεριλαμβανόμενων των τριών οικογενειών στη Βρετανία;».

Ο ισραηλινός εκπρόσωπος προχωρά στην απάντησή του όπως κάνουν όλοι οι εκπρόσωποι όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με μια δύσκολη ερώτηση — με γενικολογίες που δεν απαντούν: «όλοι μας έχουμε εκφράσει θλίψη…». Ο Γκούρου-Μούρτι όμως δεν τον αφήνει να επεκταθεί — τον διακόπτει και ξαναδιατυπώνει την ερώτηση.

Όταν ο Μένσερ και πάλι δεν απαντά ευθέως, ο δημοσιογράφος του υπενθυμίζει όσα έχουν ειπωθεί για το περιστατικό: «Είπατε πως ήταν “ακούσιο”, άρα αυτό ήταν λάθος, δεν ήταν; Οπότε μπορείτε ήδη να απολογηθείτε, δεν χρειάζεται να γνωρίζετε τις ακριβείς λεπτομέρειες για εκδώσετε μία συγγνώμη, υπάρχουν οικογένειες που θρηνούν απόψε».

Ο ισραηλινός εκπρόσωπος πιάνεται από την τελευταία φράση για να προσπαθήσει να επεκτείνει την ίδια την έννοια του θύματος — «… κι εμείς θρηνούμε μαζί τους», όπου ο Γκούρου-Μούρτι αναγκάζεται και πάλι να παρέμβει: «Αφού εσείς τους σκοτώσατε».

Ο Μένσερ όμως ακάθεκτος συνεχίζει την «κασέτα» των ισραηλινών talking points, μεταξύ των οποίων τα «θα βρούμε την άκρη του νήματος για το τι συνέβη», «δεν έχουμε καυγά με τους ανθρώπους της Γάζας, τους απλούς ανθρώπους», «ο ρόλος του να φέρνουμε βοήθεια στους αθώους Γαζιανούς είναι ιερός κι απαραβίαστος».

Αυτή η φράση είναι που αναγκάζει και πάλι τον Γκούρου-Μούρτι να διακόψει και να διορθώσει τα προφανή ψεύδη: «Δεν είναι ιερός κι απαραβίαστος. Το να λέτε πράγματα όπως ότι προσπαθείτε να προμηθεύσετε όσο το δυνατόν περισσότερη βοήθεια απλά δεν είναι αληθές. Διότι μόλις πριν από λίγες ημέρες, το ανώτατο δικαστήριο του ΟΗΕ διέταξε το Ισραήλ να διευκολύνει την ανθρωπιστική βοήθεια χωρίς καθυστέρηση και απόψε ένα πλοίο γεμάτο με τόνους βοήθειας αποπλέει μακριά και οι ανθρωπιστικές οργανώσεις λένε πως είναι απλά υπερβολικά επικίνδυνο για αυτές να συνεχίσουν να παρέχουν βοήθεια διότι εσείς σκοτώνετε τους εργαζόμενούς τους. Άρα μήπως απλά δεν είναι αληθές να λέτε ότι είναι ιερό κι απαραβίαστο;».

Ο εκπρόσωπος απαντά πως είναι και προχωρά στην παράθεση αμφιλεγόμενων στοιχείων για το πόσα φορτηγά με τρόφιμα εισέρχονταν στη Γάζα πριν τον πόλεμο και πόσα εισέρχονται τώρα. Ο δημοσιογράφος παρεμβαίνει και πάλι για να τονίσει πως οι αριθμοί που δίνει ο εκπρόσωπος δεν υποστηρίζονται από τις εκθέσεις των υπηρεσιών του ΟΗΕ και έπειτα από μία μικρή διαμάχη — στην οποία ο Μένσερ κατηγορεί τον δημοσιογράφο ότι «πότε θα πάρετε επιτέλους το μέρος μας» — προχωρά στο επόμενο ερώτημα: «Οι υπόλοιποι 196 εργαζόμενοι βοήθειας που έχουν σκοτωθεί σε ισραηλινά χτυπήματα — θα ερευνήσετε επίσης αυτούς με τον ίδιο τρόπο;».

Μη μπορώντας και πάλι να απαντήσει ευθέως, ο ισραηλινός εκπρόσωπος ξεκινά ένα λογύδριο για τους «αυθεντικούς εργαζομένους βοήθειας, που οι WCK ήταν, οι WCK είναι από τους καλούς αυτού του πολέμου», προσπαθώντας να τους αντιπαραβάλλει με τους εργαζόμενους της UNRWA, που το Ισραήλ αβάσιμα κατηγορεί για συνεργασία με τη Χαμάς.

Αυτή, όμως, είναι μια γραμμή αναμενόμενη, και ο δημοσιογράφος το ξέρει. Έτσι, ο Γκούρου-Μούρτι διακόπτει και ρωτά τον Μένσερ για εργαζόμενους των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, που επίσης έχουν σκοτωθεί σε ισραηλινά χτυπήματα. Ο εκπρόσωπος του Ισραήλ κάνει πως δεν ακούει και προχωρά εντούτοις να μιλήσει για την UNRWA — «Δεν μιλάμε για την UNRWA», του ξαναλέει ο δημοσιογράφος, «σας ρωτώ για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Είναι αναγνωρισμένη υπηρεσία βοήθειας κατά τη γνώμη σας;».

«Δεν έχω πληροφορίες για τους ΓΧΣ και δεν μπορώ να μιλήσω γι’αυτό», παραδέχεται ο Μένσερ και προσπαθεί να συνεχίσει το «ποίημά» του. «Όχι, όχι», του λέει ο δημοσιογράφος, «θέλω να σας ρωτήσω για κάποιες από αυτές τις υποθέσεις. Διότι επίσης, τον Ιανουάριο η βρετανική οργάνωση Ιατρική Βοήθεια για Παλαιστίνιους χτυπήθηκε. Ερευνάται αυτό;».

«Ξανά, δεν έχω κάποια πληροφορία για αυτήν την υπόθεση. Από τη μνήμη μου θα σας πω πως η Ιατρική Βοήθεια για Παλαιστίνιους νομίζω έχει ερευνηθεί από την Επιτροπή Φιλανθρωπίας στο ίδιο το Ηνωμένο Βασίλειο για κατάχρηση χρηματοδότησης, οπότε αυτό μάλλον δεν είναι το καλύτερο παράδειγμα», απαντά ο Μένσερ και σαν καλός επαγγελματίας της επικοινωνίας, επιστρέφει και πάλι, για τρίτη φορά στο «δίλημμα που αντιμετωπίζουμε εδώ στο Ισραήλ. Προσπαθούμε να φέρουμε βοήθεια χρησιμοποιώντας αυθεντικούς συνεργάτες, που πιστεύουμε ότι η WCK είναι αυθεντικός συνεργάτης, προσπαθώντας να βεβαιωθούμε ότι η Χαμάς δεν θα κλέψει τη βοήθεια, λεηλατήσει αυτά τα φορτηγά και να πάνε στους ανθρώπους που τα χρειάζονται. Ξέρετε, υπάρχει ένα πράγμα για το οποίο μπορείτε να είστε σίγουρος, δυστυχώς, είναι πως κανείς δεν πεινάει στη Χαμάς. Προσπαθούμε να πάμε όσο περισσότερη βοήθεια μπορούμε διότι δεν έχουμε καυγά με τους απλούς Παλαιστίνιους. Προσπαθούμε να φτάσουμε τη Χαμάς, να τελειώσουμε αυτόν τον πόλεμο ώστε να επιστρέψουμε στην ειρήνη και, πιο σημαντικά, να αποριζοσπαστικοποιήσουμε τη Γάζα».

Το παραπάνω λογύδριο αποτελεί ουσιαστικά συρραφή όλων των προηγούμενων πραγμάτων που είχε να πει ο εκπρόσωπος και που, διακοπτόμενος από τον δημοσιογράφο, δεν είχε καταφέρει να εκφράσει εν συνόλω.

Για τελευταία του ερώτηση, ο Γκούρου-Μούρτι επιλέγει να ρωτήσει για τον βομβαρδισμό της πρεσβείας του Ιράν στη Δαμασκό: «Για του λόγου το αληθές, βομβάρδισε το Ισραήλ την πρεσβεία του Ιράν στη Συρία;».

«Δεν έχω σχόλιο για αυτό», ξεκινά ο εκπρόσωπος κι έπειτα βρίσκει σχόλιο: «Αυτό που μπορώ να μοιραστώ μαζί σας είναι πως ο Ντάνιελ Χαγκάρι [σ.σ. εκπρόσωπος των IDF] είπε αρκετά ξεκάθαρα ότι δεν επρόκειτο μια πολιτική πρεσβεία, ήταν μια στρατιωτική βάση για τις al Quds [σ.σ. ιρανικές ειδικές δυνάμεις]. Το Ιράν, ακόμη μια φορά, προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει την περιοχή, όχι για το καλό του παλαιστινιακού λαού, όχι για το καλό του αραβικού κόσμου γενικότερα, αλλά απλά για να αποσταθεροποιήσει την περιοχή. Προσπαθούμε να προχωρήσουμε για ειρήνη, προσπαθούμε να προχωρήσουμε για συνύπαρξη, αλλά χρειαζόμαστε…».

Κάπου εκεί, ο Γκούρου-Μούρτι δεν αντέχει άλλο: «Ντέιβιντ, πρέπει να σας κόψω εδώ. Απλά προσπαθώ να πάρω απαντήσεις σε ερωτήσεις και αν δεν μπορείτε να απαντήσετε στην ερώτηση δεν μπορώ να σας επιτρέψω να κάνετε το κομμάτι προπαγάνδας έπειτα». Την ώρα που η σύνδεση κλείνει, ο εκπρόσωπος του Ισραήλ ακούγεται να λέει ειρωνικά: «Είσαι τόσο γλυκούλης…».

Πέρα από τα δύο σημεία στα οποία ο Μένσερ αφέθηκε να επεκταθεί και να ξεστομίσει τερατώδη ψεύδη, η στάση του Κρίσναν Γκούρου-Μούρτι υπήρξε υποδειγματική. Κατά τη διάρκεια συνέντευξης με έναν εκπρόσωπο κυβέρνησης, πόσο μάλλον αυτής ενός κράτους που κατηγορείται βάσιμα για εγκλήματα πολέμου και γενοκτονία, καθήκον του δημοσιογράφου δεν είναι να αφήσει τον εκπρόσωπο να εκθέσει την προπαγάνδα του άνευ αντίρρησης. Αντίθετα, η διακοπή, η επιμονή στην ίδια ερώτηση όταν εκείνη δεν απαντάται, η επισήμανση λανθασμένων, αβάσιμων ή αμφιλεγόμενων στοιχείων, είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητη σε μια τέτοια συνέντευξη. Όπως απαραίτητος είναι και ο ευθύς λόγος — αντί για ευφημισμούς, ο δημοσιογράφος χρησιμοποιεί ευθεία γλώσσα όταν αντικρούει όσα λέει ο εκπρόσωπος: «αυτό που λέτε δεν είναι αληθές». Τέλος, είναι σημαντικό για τον δημοσιογράφο να έχει προετοιμαστεί, έχοντας τουλάχιστον στον νου του ποια είναι τα συνηθέστερα επιχειρήματα, η λεγόμενη «γραμμή», της απέναντι πλευράς.

Μπορείτε κάλλιστα να συγκρίνετε τη συνέντευξη που έλαβε ο Γκούρου-Μούρτι, όχι με «συνεντεύξεις» εκπροσώπων στα ελληνικά κυρίαρχα μίντια (κάτι τέτοιο θα ήταν γελοίο), αλλά με συνεντεύξεις εκπροσώπων σε άλλα Δυτικά ΜΜΕ. Τις περισσότερες φορές, ειδικά με εκπροσώπους του Ισραήλ, θα δείτε έναν ουσιαστικό μονόλογο του εκπροσώπου, με διακοσμητικές ερωτήσεις από τους δημοσιογράφους τοποθετημένες με τρόπο και σε σημείο που θα διευκολύνουν την προπαγάνδα.

Παραδείγματα για το πώς οι δημοσιογραφικές ερωτήσεις μπορούν να διευκολύνουν την ατζέντα του συνεντευξιαζόμενου (με παλαιότερα παραδείγματα και για το παλαιστινιακό ζήτημα), μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο «Προπαγάνδα και Παραπληροφόρηση» του Άρη Χατζηστεφάνου, στο κεφάλαιο 18 «Ερωτήσεις για κάθε ατζέντα».

Δείτε ολόκληρη τη συνέντευξη με τον δημοσιογράφο Κρίσναν Γκούρου-Μούρτι του Channel 4 και τον εκπρόσωπο της ισραηλινής κυβέρνησης Ντέιβιντ Μένσερ, στο παρακάτω βίντεο:

 

ΠΗΓΗ