Δασικές πυρκαγιές: Στο ίδιο έργο θεατές, πάμε για άλλη μια φορά και όπου βγει

Την 1^η Απριλίου, σύμφωνα με πυροσβεστικές διατάξεις, ξεκινά σε πολλές περιοχές της χώρας μας η αντιπυρική περίοδος. Αφορά σε περιοχές που έχουν καταταχθεί στην Α’ ζώνη επικινδυνότητας από άποψη δασικών πυρκαγιών (Εύβοια, Αττική, Πελοπόννησος κ.λ.π). Την 21^η Μαρτίου, Διεθνή Ημέρα των Δασών (τυχαίο άραγε), το Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης, εν μέσω τυμπανοκρουσιών, παρουσίασε το νέο δόγμα του Πυροσβεστικού Σώματος για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών.

Το νέο δόγμα έγκειται στην αμεσότερη επέμβαση των πυροσβεστικών δυνάμεων, δημιουργώντας εύλογα απορίες αναφορικά με το τι γινόταν τα προηγούμενα έτη. Το νέο δόγμα άντεξε μόλις τρεις ημέρες! Την 24^η Μαρτίου, δασική πυρκαγιά λαμβάνει χώρα στην περιοχή της Λακωνίας, και μόνο σε μία μέρα (δεν έχει σβήσει μέχρι την ώρα που συντάσσεται το άρθρο αυτό) έκαψε χίλια στρέμματα! Μέχρι σήμερα πολλές δασικές πυρκαγιές έχουν λάβει χώρα σε περιοχές όπου έχουν μεγάλο υψόμετρο και δασική βλάστηση η οποία δεν χαρακτηρίζεται ως εύφλεκτη.

Και αν μέχρι τώρα έχουν συμβεί τόσες δασικές πυρκαγιές και έχουν καεί ήδη τόσα στρέμματα δασικών εκτάσεων, ενώ δεν έχει ξεκινήσει ακόμη επισήμως η αντιπυρική περίοδος, μπορεί κανείς να φανταστεί τι αναμένεται για το φετινό καλοκαίρι. Ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι ενδέχεται να καταγραφούν θερμοκρασίες το φετινό καλοκαίρι που θα σπάσουν το φράγμα του 2023.

Υπό το κράτος του φόβου και το βάρος των αποτυχημένων αντιπυρικών περιόδων των τελευταίων τριών ετών, σε μια χώρα όπου μετράει δασική έκταση μειωμένη κατά τρία εκατομμύρια στρέμματα, φαίνεται ότι η αντίληψη δεν αλλάζει.    

Στο ίδιο έργο θεατές και φέτος.

Η εμμονή με την μη ενδεδειγμένη μέθοδο κατάσβεσης, αυτήν της αεροπυρόσβεσης, ισχυροποιείται, αφού πλέον ακόμη και με αναγγελία (δασικής πυρκαγιάς) θα δίνεται σήμα ώστε να σηκωθεί αεροπλάνο! Χωρίς τη διαπίστωση αν όντως υπάρχει συμβάν, χωρίς αξιολόγηση της αναγκαιότητας! Καθίσταται σαφές πόσο θα εκτιναχθεί το κόστος της φετινής καταστολής, εις βάρος της πρόληψης.

Ευτυχώς υπάρχει και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μέχρι το 2025. Έπειτα;

Το σίγουρο πάντως είναι ότι στα επιμορφωτικά σεμινάρια για τις δασικές πυρκαγιές που συμμετείχαν οι αξιωματικοί του Π.Σ. αποκλείεται να παρουσιάστηκε η αεροπυρόσβεση ως το ενδεδειγμένο μέσο καταστολής για τη χώρα μας. Σε μια χώρα που γονατίζει από την καθημερινά αυξανόμενη ακρίβεια, που οι πολίτες στερούνται το αγαθό της υγείας και της παιδείας, επενδύονται τεράστια ποσά για τον πιο παρωχημένο και αναποτελεσματικό τρόπο κατάσβεσης.

Και ενώ οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης καθημερινά αυξάνονται, με ορατό πλέον το κίνδυνο της μη αναστρεψιμότητας, στην Ελλάδα το Δασικό Περιβάλλον αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα και όχι ως μέρος της λύσης ή, στην χειρότερη, ως μέσο οικονομικού οφέλους. Εισαγόμενοι πειραματισμοί, χωρίς προηγούμενη μελέτη για το αν ταιριάζουν με την δασική βλάστηση της χώρας, το τοπογραφικό ανάγλυφο, το είδος του γεωλογικού υποβάθρου μόνο κινδύνους μπορούν να επιφέρουν.

Τέτοια παραδείγματα αποτελούν οι  πρόσφατες θεσμοθετημένες διατάξεις για την απόληψη της βιομάζας από ιδιωτικούς φορείς με την επίφαση της μείωσης των πιστώσεων του άνθρακα και η δημιουργία μεικτών αντιπυρικών ζωνών. Η απόληψη της βιομάζας μπορεί να αποτελεί ένα βήμα για την μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, αλλά η εφαρμογή της επιβάλλει προϋποθέσεις (διασφάλιση διαφόρων επισφαλειών, πιστοποιημένους φορείς- κάτι που δεν προβλέπεται στις πρόσφατες διατάξεις) και εναρμόνιση στις συνθήκες της χώρας. Η δημιουργία μεικτών αντιπυρικών ζωνών εκτός από την διάνοιξη τεράστιων αντιπυρικών ζωνών σε πλάτος, προβλέπουν και την φύτευση βραδύκαυστων (!) ειδών, χωρίς να προσδιορίζονται ποια είναι αυτά και από πού θα γίνει η προμήθεια τους. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, με έντονο τοπογραφικό ανάγλυφο, με την απουσία δασικών φυτωρίων και κυρίως δασικών φυτών μη γενετικά πιστοποιημένων και την εισαγωγή αναγκαστικά ξενικών, μόνο δυσμενείς επιπτώσεις (αρρώστιες κ.λ.π.) θα αποτιμηθούν.

Το βέβαιο είναι ότι η χώρα μας δεν πάσχει από την έλλειψη αντιπυρικών ζωνών, που κάθε χρόνο αναδεικνύεται ως το μείζον πρόβλημα από ιθύνοντες και ΜΜΕ. Εξάλλου πρόσφατο το παράδειγμα της πυρκαγιά του Έβρου, όπου η πυρκαγιά πέρασε επτά φορές την Εγνατία Οδό, ή αυτό της Εθνικής Οδού στην πυρκαγιά της Βαρυμπόμπης το 2021. Έχει επισημανθεί άπειρες φορές ότι το ποσοστό των υπαρχόντων αντιπυρικών ζωνών στην χώρα μας ξεπερνά κατά πολύ το επιστημονικά αποδεκτό.

Ούτε η κρατούσα αντίληψη της εξαφάνισης (κοπή) κάθε είδους δέντρου εντός και εκτός, πέριξ των οικιστικών ιστών ή στη ζώνη μίξης οικισμών και δάσους είναι σοβαρή αντιμετώπιση του ζητήματος. Στα επιβαρυμένα οικιστικά περιβάλλονται τα δέντρα αποτελούν πνεύμονες που συντελούν στην μείωση της θερμοκρασίας, την καθαρότητα του αέρα και γενικότερα στην διαμόρφωση καλύτερων συνθηκών επιβίωσης. Αντί της αναβάθμισης, της διαχείρισης, της φύτευσης περισσότερων δέντρων και της δημιουργίας περισσοτέρων χώρων πρασίνου στην χώρα μας, τα εξαφανίζουμε ώστε να εκμηδενιστεί η πιθανότητα έκρηξης ή μετάδοσης πυρκαγιάς.

Η δασοπυρόσβεση στη χώρα μας απαιτεί την επιστημονική αξιολόγηση των στατιστικών στοιχείων πριν και μετά το 1998, έτσι ώστε να εξαχθούν τα απαραίτητα συμπεράσματα και να καθορισθούν οι στρατηγικές.  Γιατί αν κάποια στιγμή, κάποιος αποφάσιζε να λάβει σοβαρά υπόψη του τα στατιστικά στοιχεία (μέσα, προσωπικό και καμένες εκτάσεις) θα έβλεπε ότι το πρόβλημα δεν είναι τα μέσα  ή η απουσία ενός σύγχρονου (γενικά και αόριστα) συστήματος Πολιτικής Προστασίας, ούτε ο συντονισμός των φορέων∙  είναι η έλλειψη της επιστήμης -και δη της δασικής επιστήμης- στις προσπάθειες κατάσβεσης, αλλά και η «εκ του μακρόθεν» κατάσβεση.

Παράλληλα όμως δεν νοείται ως επιστημονικός τρόπος στην δασοπυρόσβεση η αποσπασματική θεσμοθέτηση των υποστηρικτικών ομάδων, στελεχωμένων με υπαλλήλους της Δασικής Υπηρεσίας,  χωρίς να τεκμηριώνεται η προηγούμενη εμπειρία τους σε δασικές πυρκαγιές, χωρίς να αναλύεται επαρκώς η έννοια του «σημαντικού συμβάντος» και τα γεγονότα που μπορούν να χαρακτηριστούν έτσι, χωρίς να καθορίζονται οι αρμοδιότητες και κυρίως οι ευθύνες.

Η γνώση χρειάζεται να εστιάζει στη μελέτη, τη διαχείριση και τη διατήρηση των δασών και των φυσικών περιβαλλοντικών πόρων που αυτά παρέχουν. Η ανάλυση της δομής του δάσους, των ειδών που το απαρτίζουν, της διαδικασίας της αναγέννησης του, και των περιβαλλοντικών παραγόντων που επηρεάζουν την υγεία και την ανάπτυξή του αποτελούν τα στοιχεία επιστημονικά.

Ο συνδυασμός των επιστημονικών πεδίων και γνώσεων (πλέον και της τεχνητής νοημοσύνης) είναι αυτός που θα συμβάλλει στην διατήρηση των δασικών οικοσυστημάτων και όχι οι εντυπωσιακές παρουσιάσεις, οι μεγαλόσχημες δηλώσεις, τα ευχολόγια και οι ικεσίες. Δυστυχώς, πάμε - για άλλη μια φορά- με τα τετριμμένα και συνηθισμένα για την επερχόμενη αντιπυρική περίοδο.

ΠΗΓΗ