Οι ανησυχητικές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων και οργανικών ρύπων στο θαλάσσιο οικοσύστημα του κόλπου της Ερμούπολης δημιουργούν τεράστιους κινδύνους για την υγεία των κατοίκων. Αίτημα είναι να προσδιοριστεί η πηγή της ρύπανσης και να οριστούν μέτρα περιβαλλοντικής αποκατάστασης.
Το Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου σε συνδιοργάνωση με τον φοιτητικό σύλλογο του τμήματος Σχεδίασης Συστημάτων και Προϊόντων του Πανεπιστημίου Αιγαίου πραγματοποίησε το Σάββατο 24 Φεβρουαρίου την εκδήλωση Το νησί της σιωπής: Δημόσια Υγεία, Περιβάλλον, Δημοκρατία. Σκοπός της ήταν να ανοίξει δημόσια η συζήτηση σχετικά με τις ανησυχητικές συγκεντρώσεις σε βαρέα μέταλλα που έχουν εξακριβωθεί από τις μελέτες του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) στο λιμάνι της Ερμούπολης. Με τη συμμετοχή δημοσιογράφων, νομικών, ιατρών, μηχανικών και ακτιβιστών από όλη τη χώρα, έγινε τελικά μια κρίσιμη συζήτηση, την οποία παρακολούθησαν πάνω από 400 άτομα με φυσική και απομακρυσμένη παρουσία.
Η εκδήλωση επρόκειτο αρχικά να πραγματοποιηθεί στο Πνευματικό Κέντρο Ερμούπολης, αλλά μετά από παρέμβαση του Δήμου βρέθηκε άστεγη. Εκτός από το Αμφιθέατρο, χρειάστηκαν δύο ακόμα αίθουσες διδασκαλίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου ώστε να ικανοποιήσουν τη μαζική προσέλευση του κόσμου.
Σύμφωνα με μαρτυρίες της τοπικής κοινότητας, ήδη από το 2018 που το ναυπηγείο ξεκίνησε να επαναλειτουργεί από την ελληνοαμερικανικών συμφερόντων εταιρεία ONEX Neorion Shipyards, οι κάτοικοι είχαν διαπιστώσει σοβαρή επιβάρυνση της ατμόσφαιρας τόσο στον περιβάλλοντα χώρο του ναυπηγείου, όσο και στην πόλη, η οποία βρίσκεται σε μεγάλη εγγύτητα από το λιμάνι. Παράλληλα, έχουν παρατηρηθεί και σοβαρά προβλήματα ρύπανσης στη θάλασσα.
Φωτογραφικό υλικό του ΠΠΠΣ που επιβεβαιώνει τις ανησυχίες της τοπικής κοινωνίας. [Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου]
Kαρνάγιο, 22 Ιουνίου 2022. [Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου]
Οι κάτοικοι τα αποδίδουν στο γεγονός ότι οι αμμοβολισμοί, δηλαδή η εκτόξευση άμμου με πολύ μεγάλη πίεση για τον καθαρισμό των πλοίων από παλιά χρώματα και σκουριές, οι υδροβολές και οι βαφές των πλοίων που πραγματοποιούνται στο ναυπηγείο σε 24ωρη βάση, γίνονται σε ανοιχτό χώρο. Πολλοί κάνουν λόγο για ένα πέπλο αμμοβολής να απλώνεται συχνά πάνω από το λιμάνι. Ανάλογα με την κατεύθυνση του ανέμου, όλο το υλικό που έχει αποξεστεί (η μπογιά, η σκουριά κ.λπ.) το παρασέρνει ο αέρας και διασπείρεται στην πόλη. «Εκείνες τις μέρες συχνά πρέπει να σκουπίζουμε ένα στρώμα σκόνης, ένα μείγμα άμμου και σκουριάς, από το μπαλκόνι και το αίθριο. Αυτή η σκουριά συσσωρεύεται κάτω από τον ανοιχτό ουρανό μεταξύ του ναυπηγείου και του παλιού καρνάγιου, ένα μικρό λιμάνι όπου επισκευάζονται παραδοσιακά ξύλινα ψαροκάικα. Εδώ βρίσκονται μερικές από τις πιο δημοφιλείς ταβέρνες του νησιού» ανέφερε άρθρο στο ολλανδικό περιοδικό Λυχνάρι το καλοκαίρι του 2020.
Το νέφος από τις αμμοβολές πάνω από την Ερμούπολη. [Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου]
Το χρονικό της υπόθεσης
Tο Σεπτέμβριο του 2019, κατά τον καθαρισμό του λιμανιού της Σύρου από τη –συμβεβλημένη με το λιμενικό ταμείο– Aegean Rebreath, η δειγματοληψία που έλαβε από τον πυθμένα της θάλασσας και αναλύθηκε από το ΕΛΚΕΘΕ κατέδειξε ανησυχητικές συγκεντρώσεις από βαρέα μέταλλα και άλλα στοιχεία (χρώμιο, χαλκό, ψευδάργυρο, αρσενικό, μόλυβδο, κάδμιο, βανάδιο, κοβάλτιο, νικέλιο, μαγγάνιο) που υποδείκνυαν ρύπανση του ιζήματος. Τα θαλάσσια ιζήματα αποτελούν τελικό αποδέκτη ρύπων του θαλάσσιου και ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος και έχουν καθοριστεί διεθνώς ως πρωταρχικός στόχος για την εκτίμηση της περιβαλλοντικής κατάστασης μιας περιοχής.
Η περιεκτικότητα του δείγματος σε χρώμιο ήταν 189 ppm (μέρη ανά εκατομμύριο) όταν η μέση τιμή ενός ιζήματος είναι 72 ppm. Η περιεκτικότητα σε χαλκό ήταν 181 ppm με τη μέση τιμή στα 33 ppm, σε ψευδάργυρο 228 ppm με μέση τιμή τα 95 ppm, σε μόλυβδο 135 ppm με μέση τιμή τα 19 ppm, σε κάδμιο 0,523 ppm με μέση τιμή τα 0,17 ppm.
Τα αποτελέσματα που η Aegean Rebreath κοινοποίησε στο υπουργείο Περιβάλλοντος, την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και τον Δήμο Σύρου προκάλεσαν την ανησυχία της τοπικής κοινότητας. Αίτημα ήταν να προσδιοριστεί αν, εκτός από τα ιζήματα όπου καταλήγουν τελικά οι ουσίες, έχει προηγηθεί επιφανειακή διασπορά τους στον αέρα και τη θάλασσα θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία των κατοίκων. Το υπουργείο Περιβάλλοντος εξήγγειλε τη διενέργεια μελέτης για να εξαχθούν συμπεράσματα προκειμένου να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα περιορισμού της διασποράς των ρυπογόνων ουσιών.
Η σταδιακή συσπείρωση των κατοίκων του νησιού προς αναζήτηση απαντήσεων είχε ως αποτέλεσμα να ιδρυθεί το 2020 ο σύλλογος πολιτών Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου με βασικό αίτημα την εκ νέου εκπόνηση μελέτης (σήμερα αριθμεί 400 μέλη). Το ΠΠΠΣ απηύθυνε ερωτήματα στην υπουργό Περιβάλλοντος, καθώς από το 2019 έως τη δημιουργία του συλλόγου το 2020 δεν είχε υπάρξει κάποια εξέλιξη. Παράλληλα κατατέθηκαν ερωτήσεις στη Βουλή, οι οποίες προκάλεσαν την αντίδραση του σωματείου των εργαζομένων του Νεωρίου (600 περίπου εργαζόμενοι, οι 100 Σύριοι και οι υπόλοιποι αλλοδαποί).
Έπειτα από συνεντεύξεις μελών του ΠΠΠΣ στα μέσα, ο όμιλος ΟΝΕΧ άσκησε αγωγές στο Σύλλογο και σε 2 μέλη του ζητώντας συνολική αποζημίωση 3 εκατ. ευρώ για «συκοφαντική δυσφήμιση, διαφυγόντα κέρδη και ηθική βλάβη». Οι SLAPP αυτές αγωγές εκδικάστηκαν τον Δεκέμβριο του 2021 από το Πλημμελές Πρωτοδικείο Σύρου που απέρριψε κάθε αξίωση (ο Όμιλος ONEX έχει ασκήσει έφεση).
Το 2022 η μελέτη εξαγγέλλεται εκ νέου με απευθείας ανάθεση και διμερή σύμβαση μεταξύ ONEX και ΕΛΚΕΘΕ και χρηματοδοτείται από την ONEX. Ξεκινά τον Απρίλιο με δειγματοληψία νερού και ιζημάτων από 13 σημεία στον κόλπο της Ερμούπολης. Τον Οκτώβριο δημοσιεύονται τα αποτελέσματα που καταγράφουν πολύ σοβαρή ρύπανση, με τιμές ακόμη και υψηλότερες από εκείνες που είχαν εντοπιστεί το 2019.
Η μελέτη του 2022 του ΕΛΚΕΘΕ
Ωστόσο, το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει το ΕΛΚΕΘΕ είναι ότι η «επιβάρυνση που διαπιστώθηκε αντιστοιχεί σε χρονική περίοδο αρκετών δεκαετιών και δεν μπορεί να αποδοθεί σε πρόσφατες δραστηριότητες στην περιοχή». Και ακόμη ότι «είναι εξαιρετικά πιθανό οι μεγάλες τιμές του χρωμίου να σχετίζονται με την παλαιότερη λειτουργία των βυρσοδεψείων στην παράκτια ζώνη».
Εφόσον τα ναυπηγεία είναι εξ ορισμού ρυπογόνα και χρειάζονται περιβαλλοντικούς όρους για να λειτουργήσουν, εύλογα αυτό που απασχολεί το ΠΠΠΣ είναι γιατί η μελέτη του ΕΛΚΕΘΕ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η έντονη παρουσία των ενώσεων αυτών στο θαλάσσιο πυθμένα δεν μπορεί να συσχετιστεί με ναυπηγικές δραστηριότητες».
[Επισημάνσεις επί της Μελέτης, ΠΠΠΣ]
Αξιοσημείωτο είναι ότι το ΕΛΚΕΘΕ επέλεξε να μη λάβει επιφανειακό δείγμα από το σημείο όπου είχε ληφθεί το δείγμα του 2019 από την Aegean Rebreath, η εξέταση του οποίου θα μπορούσε να καταδείξει τη διακύμανση της ρύπανσης τα τρία αυτά χρόνια (2019-2022).
Σε συνέντευξή του στην Καθημερινή ο επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας και χημικός ωκεανογράφος στο ΕΛΚΕΘΕ Γιάννης Χατζηανέστης, διερωτώμενος αν τα βυρσοδεψεία είναι η μόνη «αναγνωρίσιμη» πηγή ρύπανσης στο λιμάνι της Σύρου απάντησε: «Για το χρώμιο είναι μια πολύ πιθανή πηγή. Για τα υπόλοιπα έχουν παίξει ρόλο όλες οι δραστηριότητες που διαχρονικά υπήρχαν στην περιοχή, της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης συμπεριλαμβανομένης».
Ο κίνδυνος για τη Δημόσια Υγεία
Στην εκδήλωση του ΠΠΠΣ, η πρώτη ενότητα με θέμα «Περιβάλλον και Δημόσια Υγεία» επικεντρώθηκε στη μελέτη του 2022 του ΕΛΚΕΘΕ συζητώντας κριτικά τα συμπεράσματά της. «Η έρευνα του ΕΛΚΕΘΕ, η οποία δεν υλοποιούνταν επί δύο χρόνια και τελικά έγινε με χρηματοδότηση της ΟΝΕΧ, κατέδειξε, κόντρα σε όλα όσα ισχυριζόταν η εταιρεία, βαριά ρύπανση των ιζημάτων του κόλπου. Ωστόσο, αν διαβάσει κανείς τα συμπεράσματα της μελέτης, η ρύπανση οφείλεται σε παρελθούσες δραστηριότητες και δεν σχετίζονται με ναυπηγική δραστηριότητα. Ουσιαστικά θα καταλάβαινε κανείς ότι το Νεώριο δεν ρυπαίνει» είπε η δημοσιογράφος Σταυρούλα Πουλημένη, η οποία συντόνιζε την ενότητα.
«Το ερευνητικό μέρος της μελέτης του ΕΛΚΕΘΕ προερχόμενο από έναν επιστημονικό φορέα είναι αποδεκτό από εμάς χωρίς αμφισβήτηση της εργασίας του ιδίου, των αναλύσεων και της στατιστικής επεξεργασίας τους. Τα συμπεράσματά της τίθενται σε κρίση της επιστημονικής κοινότητας και δίνουν το δικαίωμα σε κάθε επιστήμονα να τα κρίνει» είπε ο Δρ Μιχάλης Φραγκίσκος, μεταλλουργός-μηχανικός του ΕΜΠ με ειδίκευση στα βιομηχανικά απόβλητα και γραμματέας του Περιφερειακού συμβουλίου Νοτίου Αιγαίου.
Σύμφωνα με τον Νίκο Ζαχαρόπουλο, μηχανικό μεταλλίων μεταλλουργών και μέλος του διδακτικού ερευνητικού προσωπικού του Πανεπιστημίου Αιγαίου, βάσει της κριτικής επί της μελέτης που συνέταξε με τους Άρη Μουστάκα, μέλος της EFSA της Κομισιόν, και τον βιολόγο στο Πανεπιστήμιο του Λίμερικ Γιάννη Ζαμπετάκη, είναι πάρα πολύ λίγα τα σημεία από τα οποία το ΕΛΚΕΘΕ πήρε δείγματα. Επιπλέον επισήμανε ότι οι δειγματοληψίες θα έπρεπε να επαναληφθούν μέσα στο έτος, ώστε να υπάρχει μια καθαρότερη εικόνα των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε διαφορετικές περιόδους του έτους.
Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις σχεδόν όλων των στοιχείων ανιχνεύθηκαν στα σημεία που βρίσκονται πέριξ των εγκαταστάσεων του ναυπηγείου (Σ2 , Σ4, Σ8, Σ9 και core2) με τις υψηλότερες στο σημείο Σ9, δηλαδή την κεντρική περιοχή του λιμένα μπροστά από τις πλωτές δεξαμενές. Από τις μετρήσεις προκύπτει σαφώς ότι οι συγκεντρώσεις των βαρέων μετάλων βρέθηκαν κατά πολύ υψηλότερες στο επιφανειακό μέρος του ιζήματος, εκεί όπου απυπώνεται η πιο πρόσφατη καθίζηση ρύπων.
Στον χάρτη αποτυπώνονται οι δειγματοληψίες του ΕΛΚΕΘΕ. Η χρωματική διαβάθμιση από το ΠΠΠΣ απεικονίζει τις συγκεντρώσεις χρωμίου στα επιφανειακά ιζήματα. Οι υψηλότερες παρατηρήθηκαν μπροστά από τις πλωτές δεξαμενές. Οι τιμές ERL (Χαμηλό Εύρος Επιπτώσεων) και ΕRΜ (Μέσο Εύρος Επιπτώσεων) αποτελούν δείκτες για την αξιολόγηση της τοξικότητας στα θαλάσσια ιζήματα. Συγκεντρώσεις μετάλλων πάνω από την τιμή ERM (145mg/kg) συχνά συνδέονται με δυσμενείς βιολογικές επιδράσεις. [Επισημάνσεις επί της Μελέτης του ΕΛΚΕΘΕ, ΠΠΠΣ]
Η κριτική επί της μελέτης εστιάζει και στο γεγονός ότι δεν λαμβάνονται υπόψη τα χαρακτηριστικά των χρησιμοποιούμενων πρώτων υλών κατά τις ναυπηγοεπισκευαστικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, το υλικό της ψηγματοβολής στο Νεώριο έχει πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε χρώμιο και, όπως αποτυπώνεται και στην εικόνα, γύρω από τις δεξαμενές του ναυπηγείου καταγράφονται οι μέγιστες τιμές του. Παράλληλα, δεν ερευνάται το μοντέλο διασποράς των βαρέων μετάλλων, όπως η διάχυση ιόντων μετάλλων μέσα από τα θαλάσσια ρεύματα, η αέρια μεταφορά της βιομηχανικής σκόνης, η επικάθιση στη θάλασσα και η σταδιακή καθίζηση τους, όπως και η βιοσυσσώρευση των μετάλλων στην πανίδα.
Συγκρίνοντας την κατάσταση του λιμανιού με άλλα επιβαρυμένα λιμάνια
εντός και εκτός συνόρων, η ρύπανση που εντοπίστηκε, τόσο με βαρέα
μέταλλα όσο και σε καρκινογόνους Πολυκυκλικούς Αρωματικούς
Υδρογονάνθρακες (ΠΑΥ), κατατάσσει τον κόλπο της Ερμούπολης στις πρώτες
θέσεις της λίστας με τις πιο ρυπασμένες περιοχές της Ελλάδας, ενώ για
κάποια επιμέρους βαρέα μέταλλα και τους ΠΑΥ η Ερμούπολη αγγίζει την
απόλυτη κορυφή.
Ο πίνακας συγκρίνει τις μέσες τιμές μεταξύ διαφόρων επιβαρυμένων περιοχών. Αν δούμε μεμονωμένα τα σημεία απ’ όπου έγινε η δειγματοληψία, η τιμή για το χρώμιο έξω από τον κόλπο της Ερμούπολης (656 ppm) είναι 3,5 φορές πάνω από τις τιμές στο λιμάνι του Πειραιά. Για τον μόλυβδο και τον ψευδάργυρο βλέπουμε τιμή διπλάσια από την Αντίκυρα. «Μέσα στον κόλπο οι τιμές είναι πολύ πιο ανησυχητικές» είπε ο Νίκος Ζαχαρόπουλος.
Σύγκριση με δύο πολύ επιβαρυμένα σημεία του πλανήτη, το Τσανταχάρ στο Ιράν και το Μποχάι ανάμεσα στην Κίνα και την Κορέα, περιοχή με έντονες ναυπηγικές και εμπορικές δραστηριότητες. Στα επιφανειακά ιζήματα ο χαλκός στο Τσανταχάρ είναι 50 milligram ανά κιλό και στο Μποχάι 500 milligram ανά κιλό. Στην Ερμούπολη είναι 740!
O παιδίατρος Ιορδάνης Παπαδόπουλος, μέλος του ΔΣ του Ιατρικού Συλλόγου Κυκλάδων, μίλησε για τις επιπτώσεις της αμμοβολής στη δημόσια υγεία, ιδιαίτερα για αναπνευστικά προβλήματα και καρκινογενέσεις, και επισήμανε το γεγονός ότι η εγγύτητα των ναυπηγείων με τις δημόσιες υποδομές της πόλης, όπως το σχολείο και το νοσοκομείο, θα έπρεπε να κινητοποιήσει άμεσα τις αρχές.
Τα βαρέα μέταλλα αποτελούν σοβαρή απειλή για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία εξαιτίας του μεγάλου χρόνου παραμονής τους στο περιβάλλον, καθότι είναι μη διασπάσιμα και βιοσυσσωρεύονται.
Ο Κώστας Γουσγουνέλης, μηχανολόγος μηχανικός και στέλεχος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Νοτίου Αιγαίου, παρουσίασε το χρονικό της ναυπηγικής επιχείρησης Νεώριο και πρακτικές που εφαρμόζονται σε ναυπηγεία του εξωτερικού που αποδεικνύουν ότι το αίτημα για λειτουργία του ναυπηγείου με σεβασμό στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία είναι απολύτως εφικτό. «Το βασικό αίτημα είναι να τηρούνται οι περιβαλλοντικοί όροι και η περιβαλλοντική νομοθεσία. Αυτό το αίτημα είναι το αυτονόητο και δεν καταλαβαίνουμε γιατί βρίσκουμε απέναντί μας τη διοίκηση της εταιρείας και τους εργαζόμενους αλλά και τους φορείς, τις ελεγκτικές αρχές. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί δεν μπορούμε να ζητάμε να τηρούνται οι περιβαλλοντικοί όροι και οι νόμοι».
Αριστερά, εικόνα από τη δεκαετία του ’70, όταν οι πλωτές δεξαμενές δεν υπήρχαν. Δεξιά, το λιμάνι τον Ιανουάριο 2021. Η εγγύτητα του ναυπηγείου με την πόλη είναι μεγάλη.
«Το νέφος που σηκώνεται από τις αμμοβολές θα γίνει σκόνη, θα σηκωθεί στην ατμόσφαιρα και θα απλωθεί στην πόλη» είπε ο Κώστας Γουσγουνέλης.
Πόση αμμοβολή χρειάζεται για να καθαρίσει ένα καράβι;
Σύμφωνα με τον Κώστα Γουσγουνέλη, τα στοιχεία του ναυπηγείου λένε ότι χρειάζονται 35 κιλά αμμοβολής ανά τετραγωνικό μέτρο επιφάνειας που καθαρίζεται. Άλλες πηγές μιλάνε για περισσότερα, 40-50 κιλά ανάλογα με την επιθυμητή ποιότητα. «Για ένα καράβι 200 μέτρων, με μία τυπική προσέγγιση 10.000 τ.μ. που πρόκειται να καθαριστούν, μιλάμε για 350 τόνους αμμοβολής. Η μπογιά αφαιρείται, γίνονται σκόνη και σηκώνεται στον αέρα. Οι περιβαλλοντικοί όροι που υπάρχουν σήμερα ορίζουν ότι οι αμμοβολές θα πρέπει να γίνονται αποκλειστικά εντός των πλωτών δεξαμενών».
Η επιπτώσεις της αμμοβολής σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ. [Επισημάνσεις επί της Μελέτης του ΕΛΠΕΘΕ, ΠΠΠΣ]
Ως προς τα απόβλητα που προκαλεί η διαδικασία της απόξεσης μετάλλων, επισήμανε ο Γουσγουνέλης, οι περιβαλλοντικοί όροι (Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του 2011) προβλέπουν ότι θα πρέπει να συλλέγονται από το σημείο όπου παράγονται και να οδηγούνται σε κλειστές στεγανοποιημένες αποθήκες μέχρι να παραδοθούν στον τελικό αποδέκτη. Το λιμεναρχείο έχει την αρμοδιότητα να απομακρύνονται τα απόβλητα αυτά από τη χερσαία ζώνη του λιμένα. Ωστόσο για πολλά χρόνια τα απόβλητα συλλέγονταν και παρέμεναν στη χερσαία ζώνη του λιμένα, κάτι που δείχνει η παρακάτω φωτογραφία. «Σύμφωνα με το λιμεναρχείο, αυτό συνέβαινε τουλάχιστον 10 χρόνια».
Για πολλά χρόνια τα απόβλητα συλλέγονταν και παρέμεναν στην χερσαία ζώνη του λιμένα. [Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου]
Ο κ. Γουσγουνέλης τόνισε ότι το 2018 ξεκίνησε η διαδικασία απομάκρυνσης των αποβλήτων και ο χώρος καθάρισε. Ωστόσο μετά από λίγο καιρό ξεκίνησε η ίδια πρακτική. Φωτογραφία από τον Ιούνιο 2021. [Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου]
Ο κύριος Γουσγουνέλης τόνισε ότι δεν υπάρχει καμία πρόνοια για τον περιορισμό τη διασποράς. «Τα μόνα μέτρα που προτείνονται από τους περιβαλλοντικούς όρους είναι ότι τα πλευρικά τοιχώματα της δεξαμενής πρέπει να είναι κλειστά. Το όριο των 100 milligram σκόνης ανά κυβικό μέτρο στο σημείο εκπομπής [που οφείλει να τηρείται σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς όρους] φαίνεται αδύνατο να επιτευχθεί μέσα σε ένα τέτοιο νέφος σκόνης που σηκώνεται στην ατμόσφαιρα».
[Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου]
Τόνισε επίσης ότι οι υδροβολές, αν και παράγουν λιγότερα αιωρούμενα σωματίδια, παράγουν υγρά απόβλητα, τα οποία είναι πολύ επικίνδυνα και απαιτούν χημικό και βιολογικό καθαρισμό καθώς τελικός τους αποδέκτης είναι η θάλασσα. Όμως και οι βαφές των πλοίων είναι αρκετά επιβαρυντικές αφού περιέχουν διαλύτες, πτητικές οργανικές ενώσεις και βαρέα μέταλλα που εξατμίζονται στην ατμόσφαιρα.
Οι ισχύοντες περιβαλλοντικοί όροι του ναυπηγείου έχουν επιβάλλει τη διακοπή χρήσης υδροβολής ως κύρια αποξεστική μέθοδο. [Επισημάνσεις επί της Μελέτης, ΠΠΠΣ]
Στα ναυπηγεία της Μάλτας, οι αμμοβολές επιτρέπονται μόνο στη δεξιά μεριά, όπου υπάρχει μια σχετική απόσταση από την κατοικημένη περιοχή, σε αντίθεση με την Ερμούπολη όπου η επαφή είναι άμεση.
Ώρα κοινής ανησυχίας: Διαφορετικοί τόποι κοινά προβλήματα
Στη δεύτερη ενότητα της εκδήλωσης, με τίτλο «Κοινωνικός έλεγχος και Δημοκρατία», έγινε λόγος για τις στρατηγικές αγωγές SLAPP κατά της συμμετοχής του κοινού, ως μια κοινή πρακτική επιχειρηματικών ομίλων να ασκούν εξοντωτικές οικονομικές απαιτήσεις, ενάντια σε κινήματα πολιτών, δημοσιογράφους και ακτιβιστές. Την ενότητα συντόνισε ο δημοσιογράφος Τάσος Σαραντής, στόχος και ο ίδιος αγωγών SLAPP. Μέλη περιβαλλοντικών οργανώσεων από την Τήνο και τον Βόλο μίλησαν για τις δικές τους εμπειρίες αναδεικνύοντας την αναγκαιότητα διασύνδεσης και αλληλοϋποστήριξης των αγωνιζόμενων κινημάτων σε όλη τη χώρα, καθώς μπορεί οι τόποι να αλλάζουν τα προβλήματα όμως είναι κοινά.
«Η υπόθεση του νησιού δυστυχώς δεν είναι μοναδική. Τα τελευταία χρόνια το περιβάλλον και η δημόσια υγεία έχουν μπει στο στόχαστρο εξαιτίας της ανεξέλεγκτης δραστηριότητας εταιριών, κυρίως όμως λόγω της αβελτηρίας, της αδιαφορίας, και ακόμη χειρότερα της στήριξης που δείχνουν κυβερνήσεις και τοπικές αρχές στα εκάστοτε κερδοσκοπικά συμφέροντα των εταιρειών» είπε η Σταυρούλα Πουλημένη, που έχει δεχθεί καταχρηστικές αγωγές λόγω ρεπορτάζ της για ρυπαντικά επεισόδια στις Σκουριές Χαλκιδικής. «Τα περισσότερα περιβαλλοντικά εγκλήματα τα καλύπτει μια συνωμοσία της σιωπής».
Ο Πέτρος Σταυριανός, δικηγόρος του ΠΠΠΣ στις αγωγές που άσκησε η ΟΝΕΧ σε βάρος του Παρατηρητηρίου και των μελών του, παρουσίασε την πρωτόδικη απόφαση του Πλημμελούς Πρωτοδικείου Σύρου. Ο Αλέξανδρος Μπίστης, εκ των εναγόμενων μελών του ΠΠΠΣ, περιέγραψε ένα «τείχος σιωπής που όρθωσαν οι αρμόδιες αρχές του τόπου, σε συνεργασία με τα τοπικά ΜΜΕ, τα οποία συγκάλυψαν τόσο το ζήτημα της ρύπανσης, όσο και τις εξοντωτικές αγωγές που ασκήθηκαν εναντίον μας». Αντίστοιχες ήταν και οι τοποθετήσεις του Στράτου Ζολώτα, έτερου εναγόμενου μέλους του Παρατηρητηρίου, και του Δημήτρη Σαραφιανού, μέλους του ΔΣ του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη.
Στη διάρκεια της συζήτησης για τις SLAPP η αναμετάδοση μέσω Zoom χακαρίστηκε.
Ο Πέτρος Κουσουνάδης, μέλος του αντι-αιολικού κινήματος της Τήνου και στόχος αγωγών SLAPP, υπογράμμισε την αναγκαιότητα του κοινωνικού ελέγχου και τη σύγκρουση των οριζόντιων συλλογικοτήτων με την «ασύδοτη κερδοσκοπία των επιχειρηματικών λόμπι», υπογραμμίζοντας την αναντιστοιχία μεταξύ των αποφάσεων των αιρετών με τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών. Θύμισε επίσης ότι από τη στιγμή που ξεκίνησε το αντι-αιολικό κίνημα στην Τήνο, ματαιώθηκαν 23 από τις 36 ανεμογεννήτριες. Η Φαίη Τζανετουλάκου, Δρ Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, επίσης στόχος αγωγών SLAPP ως μέλος του κινήματος κατά της καύσης απορριμμάτων στον Βόλο, ανέδειξε την επικινδυνότητα των διοξινών που εκλύονται στην ατμόσφαιρα.
Στη συζήτηση παρενέβη η Μαρία Καραμανώφ, πρώην Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία χαρακτήρισε τις καταχρηστικές αγωγές «εκδήλωση ενός πολύ ευρύτερου φαινομένου που τα τελευταία χρόνια απασχολεί πάρα πολύ τους θεωρητικούς και τους πολιτικούς επιστήμονες και αφορά το μέλλον του κράτους δικαίου και της ίδιας της δημοκρατίας […] Στη δική σας περίπτωση, αρμόδιοι για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων δεν είναι οι πολίτες αλλά η Περιφέρεια και το λιμεναρχείο […] Δεν μπορώ να καταλάβω πως τα πράγματα εδώ έχουν γίνει ανάποδα, δηλαδή κατηγορείστε εσείς ότι δεν αποδείξατε ότι συνέβαινε κάτι που όμως η πολιτεία όφειλε να φροντίζει κάθε μέρα ότι δεν συμβαίνει. Οι αρχές θα έπρεπε να διαπιστώνουν αν υπάρχει επιβάρυνση και να σας ενημερώνουν, και όχι το αντίθετο».
Διαδικτυακά παρενέβη η ερευνήτρια του ΕΛΚΕΘΕ Ελένη Καμπέρη, η οποία ανέφερε πως η μελέτη, για την οποία η ΟΝΕΧ έδωσε €60.000, αποτελεί «μια πρώτη μελέτη, μια μελέτη βάσης, όπως τη λέμε, για να ξέρουμε ποια ήταν η κατάσταση. Από τη μελέτη μπορούμε να πούμε ότι ρυπαίνουν τα ναυπηγεία, αλλά όχι η ONEX γιατί λειτουργούσε μόνο δύο χρόνια. Η ρύπανση της ΟΝΕΧ θα φανεί τα επόμενα χρόνια και όχι σε αυτή τη μελέτη». Σύμφωνα με την κυρία Καμπέρη, η εταιρεία πρόκειται να χρηματοδοτήσει και άλλη μελέτη για την παρακολούθηση της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος στον κόλπο. «Αυτό που κερδίσαμε ως ΕΛΚΕΘΕ είναι να συμπεριληφθεί ο κόλπος της Ερμούπολης στην παρακολούθηση των ελληνικών θαλασσών που γίνεται κάθε δύο χρόνια στις περιοχές hot spots, που έχουν δηλαδή πολλά προβλήματα. Επομένως η ρύπανση θα φανεί».
Χαρακτηριστική ήταν η μαρτυρία κατοίκου του νησιού στο τέλος της εκδήλωσης: «Εγώ τη μόλυνση την βλέπω πάνω μου. Όταν πήγα στα Αστέρια πριν από λίγο καιρό να κολυμπήσω, όλη η θάλασσα είχε μια πέτσα βυσσινί χρώματος. Είναι κάτι που ζω τώρα και δεν με ενδιαφέρει να το εξετάσω σε δύο χρόνια, γιατί σε δύο χρόνια μπορεί να έχω βγάλει και τίποτα άλλο εκτός από ένα απλό δερματικό. Έκανα επώνυμη καταγγελία και δεν έγινε τίποτα. Μου είπαν ότι πρέπει να αποδείξω ότι αυτό που νιώθω στο δέρμα μου ή αναπνέω προέρχεται από κάτι συγκεκριμένο. Τελευταία στο Δημοτικό Συμβούλιο μας αμφισβητούν και για αυτά που βλέπουμε, λένε ότι δεν υπάρχει το σύννεφο της αμμοβολής».
Κεντρική εικόνα: Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου