ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΩΝ ΤΕΜΠΩΝ - ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ ΑΚΟΜΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙΤελικά ποιος φταίει εκτός από το «ανθρώπινο λάθος»;
Ενας χρόνος συμπληρώνεται ήδη από το έγκλημα των Τεμπών και στη διάρκειά του η κυβέρνηση έχει επιδείξει εξαιρετική αντοχή στον μαραθώνιο συγκάλυψης ευθυνών που αποφάσισε να τρέξει. Αφού από την επόμενη μέρα της καταστροφής, την 1η Μαρτίου 2023, έβγαλε μόνη της πόρισμα πως έφταιγε μόνο το «ανθρώπινο λάθος», προσπάθησε στη συνέχεια επιμελώς να κρύψει τα κενά στα συστήματα ασφαλείας. Η δικαστική έρευνα συνάντησε χίλια εμπόδια με τον τόπο του εγκλήματος να μπαζώνεται, αποδεικτικά στοιχεία να χάνονται, υλικό από κάμερες να σβήνεται και βασικό μάρτυρα, τον διευθυντή Κυκλοφορίας του ΟΣΕ, να χάνει τη ζωή του σε περίεργο τροχαίο, χωρίς να γίνεται έρευνα καν στον προσωπικό του υπολογιστή. Η ενορχηστρωμένη προσπάθεια κορυφώθηκε στην εξεταστική επιτροπή-παρωδία της Βουλής που έληξε άρον άρον τις εργασίες της χωρίς καν να έχει παραλάβει τη δικογραφία.
Το οδυνηρό βάρος της αφύπνισης της κοινής γνώμης ανέλαβαν τελικά τα ίδια τα θύματα του εγκλήματος, οι γονείς των νέων που χάθηκαν, οι διασωθέντες που ζουν ακόμη σε εφιάλτη. Η κυβέρνηση τώρα υπόσχεται να ξεκινήσει η δίκη έχοντας δείξει έτοιμη να ρίξει ευθύνες οπουδήποτε εκτός από τον εαυτό της. Δεν είναι, άλλωστε, η πρώτη που το κάνει, όπως θα διαβάσετε για όσα ακολούθησαν ένα πολύνεκρο δυστύχημα στην Ισπανία πριν από 11 χρόνια.
Εως τις Βρυξέλλες έφτασε η εκστρατεία συγκάλυψης των κυβερνητικών ευθυνών για το έγκλημα των Τεμπών. Το πόρισμα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων (ERA) που εντοπίζει έναν... συρμό κενών, ελλείψεων και μη συμμορφώσεων της Ελλάδας με την κοινοτική νομοθεσία για την ασφάλεια, είναι έτοιμο από τον περασμένο Οκτώβριο, αλλά παραμένει χωμένο στα βαθύτερα συρτάρια της Κομισιόν.
Η «Εφ.Συν.» είχε γράψει αναλυτικά για τα ευρήματα των Ευρωπαίων ειδικών τον περασμένο Σεπτέμβριο («Πόρισμα-ράπισμα για τα χάλια του ελληνικού σιδηρόδρομου», 19/9/23) και τότε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Π. Μαρινάκης απάντησε μιλώντας για απόρρητο κείμενο (!) που δεν είχε λάβει την τελική του μορφή. Υστερα από αλλεπάλληλα γραπτά ερωτήματα του υπογράφοντος, ο ERA απάντησε την περασμένη εβδομάδα ότι το πόρισμα ολοκληρώθηκε και μαζί με τις απαντήσεις της ελληνικής πλευράς, «παραδόθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 13 Οκτωβρίου 2023». Οσο για το περιεχόμενο, ο ERA επιλέγει να μας κρατήσει σε αγωνία πετώντας το μπαλάκι της δημοσιοποίησης στην Κομισιόν. Ομως, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, το τελικό πόρισμα είναι ακόμη δυσμενέστερο από το αρχικό καθώς πολλές από τις απαντήσεις της ελληνικής πλευράς απορρίφθηκαν από τον ERA πανηγυρικά.
Στο αρχικό κείμενο ο ERA εντόπιζε, μεταξύ άλλων, ανυπαρξία φορέα που να έχει τη συνολική ευθύνη για τη σιδηροδρομική ασφάλεια στην Ελλάδα, έλλειψη συνεργασίας των εμπλεκομένων και συστηματικής προσέγγισης στα θέματα, πολυνομία και διαχείριση ρίσκου χωρίς συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς κανόνες. Μείζον θέμα ήταν και το γεγονός ότι ο επίσημος φορέας διερεύνησης ατυχημάτων (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) παρέμενε τον Σεπτέμβριο στα χαρτιά και χωρίς διοίκηση. Θεωρητικά, πάντως, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ πρέπει την επόμενη εβδομάδα, στην επέτειο του ενός έτους, να εκδώσει κάποιο πόρισμα.
Στο ίδιο αρχικό κείμενο, οι Ευρωπαίοι τόνιζαν ότι κακώς οι ευθύνες ασφαλείας μεταβιβάστηκαν από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) που δεν έχει καν στελεχωθεί με επαρκές προσωπικό. Η Ελλάδα απάντησε ότι η μεταβίβαση ευθυνών έγινε νομίμως και ότι θα εξασφαλίσει στη ΡΑΣ πόρους και προσωπικό. Ομως, ο ERA επιμένει ότι αυτό είναι αντίθετο στις κοινοτικές οδηγίες και παραπέμπει το θέμα στην Κομισιόν. Και αν ο αναγνώστης αναρωτιέται ποιο είναι το νόημα μιας τέτοιας διαφωνίας, καλό θα ήταν να θυμίσουμε πως ο πρώην υπουργός Κώστας Καραμανλής, εμφανιζόμενος στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής, είπε και ξαναείπε ότι εκείνος δεν γνώριζε τίποτε για θέματα ασφαλείας και θα έπρεπε η ΡΑΣ να τον έχει ενημερώσει.
Ο ERA απορρίπτει επίσης και τις δικαιολογίες για την οικονομική κρίση των προηγούμενων χρόνων, ενώ χαρακτηριστική είναι η απάντηση της Ελλάδας για τη σύγχυση των ρόλων ανάμεσα στον ΟΣΕ και την ΕΡΓΟΣΕ. Στο αρχικό κείμενο, δηλαδή, ο ERA ανέφερε ότι με τον τρόπο που έχουν κατανεμηθεί οι αρμοδιότητες, «ούτε ο ΟΣΕ μπορεί με αποτελεσματικότητα να παίρνει μέτρα διαχείρισης ρίσκου στην ΕΡΓΟΣΕ (τον φορέα που εκτελεί συγχρηματοδοτούμενα έργα εκατοντάδων εκατομμυρίων, όπως την περιβόητη σύμβαση 717 για τηλεδιοίκηση-σηματοδότηση) ούτε του επιτρέπει να απορρίπτει παραδοτέα, ακόμη και αν δεν είναι πλήρως συμβατά με τις απαιτήσεις της υποδομής».
Εδώ οι πληροφορίες μεταδίδουν εικόνα πλήρους σύγχυσης καθώς το υπουργείο φέρεται να απαντά με βάση τον νόμο 4974 που ψηφίστηκε το 2022 επί Κ. Καραμανλή. Εκείνος ο νόμος οδηγούσε σε πλήρη απόσχιση της ΕΡΓΟΣΕ από τη μητρική ΟΣΕ. Ομως, όχι μόνον ο νόμος δεν εφαρμόστηκε, αλλά ο νυν υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας έχει ανακοινώσει εντελώς διαφορετικό σχέδιο για νέο ΟΣΕ που θα συγχωνεύει όλες τις θυγατρικές.
«Να μη συνηθίσουμε τις κρατικές δολοφονίες»
Ηλιάννα Μανίκα, επιζώσα από το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη
Εναν χρόνο μετά το πιο πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα της χώρας, η Ηλιάννα Μανίκα μιλάει στην «Εφ.Συν.» για τις τραγικές στιγμές που έζησε ως επιβάτις της αμαξοστοιχίας της Hellenic Train και πώς κατάφερε να απεγκλωβιστεί από το τέταρτο βαγόνι. Υποστηρίζει ότι η πολιτεία ασχολήθηκε μόνο με τη συγκάλυψη του εγκλήματος και εκτιμάει ότι οι πραγματικοί υπαίτιοι είναι στο απυρόβλητο. ● Η 29χρονη φιλόλογος, που ζει στη Θεσσαλονίκη, ζητάει να αγωνιστούμε για να κατακτήσουμε μια ζωή που δεν θα σκεφτόμαστε αν θα καταφέρουμε να γυρίσουμε σπίτι από τη δουλειά μας και δεν θα θυσιαζόμαστε στον βωμό της «ανάπτυξής».
● Ποια είναι η πρώτη εικόνα που σας έρχεται στο μυαλό από το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023;
Το απόλυτο χάος. Ενα συνονθύλευμα από φρικτές τραυματικές εικόνες.
● Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε τι ζήσατε;
Βρισκόμουν στο τρένο από Αθήνα για Θεσσαλονίκη με μια φίλη μου και έναν φίλο μου. Ημασταν στις μπροστινές θέσεις του τέταρτου βαγονιού, εγώ με τη φίλη μου καθόμασταν μαζί και ο φίλος μας τρεις θέσεις πίσω. Στις 23.20 περίπου, νιώσαμε ένα δυνατό τράνταγμα, το οποίο διήρκεσε αρκετά δευτερόλεπτα, κατά τα οποία έπεφταν πάνω μας αντικείμενα, γυαλιά από τα παράθυρα που έσπαγαν και υλικό από το βαγόνι που διαλυόταν, καθώς η εμπορική αμαξοστοιχία είχε πέσει από τα αριστερά πάνω στο βαγόνι μας. Θυμάμαι πως όταν σταμάτησε το τράνταγμα, το βαγόνι είχε γείρει αρκετά. Επειτα από λίγο τα φώτα έσβησαν. Καταφέραμε να βγούμε γιατί ο φίλος μας πήρε το σφυρί και έσπασε το παράθυρο που βρισκόταν από την πλευρά που έγερνε το βαγόνι. Καταφέραμε με το σφυρί αρχικά και στη συνέχεια με βαλίτσες να σπάσουμε το τζάμι και να πηδήξουμε από το τρένο. Τραυματιστήκαμε την ώρα της σύγκρουσης, αλλά και στην προσπάθειά μας να απεγκλωβιστούμε.
● Τι αντικρίσατε όταν καταφέρατε να απεγκλωβιστείτε;
Μόλις πηδήξαμε από το παράθυρο κατευθυνθήκαμε προς το χωράφι. Παραμείναμε στο σημείο μαζί με άλλους τραυματίες για περίπου δύο ώρες, κατά τις οποίες ακόμα δεν είχαμε συνειδητοποιήσει τι είχε συμβεί και αν θα καταφέρουμε να βγούμε ζωντανοί. Θυμάμαι τις κραυγές, το τρένο να καίγεται, τους άλλους τραυματίες γύρω μου, τα συντρίμμια των βαγονιών. Κάποιες θολές εικόνες. Θυμάμαι πως για να απεγκλωβιστούμε χρειάστηκε να μας βοηθήσουν οι διασώστες να σκαρφαλώσουμε πάνω από την εμπορική αμαξοστοιχία και μετά με σκοινιά να καταφέρουμε να προσεγγίσουμε τον δρόμο. Εκεί μας δόθηκαν οι πρώτες βοήθειες, ενώ στη συνέχεια μεταφερθήκαμε στο Νοσοκομείο «Γεννηματάς» στη Θεσσαλονίκη.
● Τις πρώτες κρίσιμες ώρες και τις επόμενες μέρες ποιους είχατε στο πλευρό σας; Ποια είναι η στήριξη της πολιτείας σ' εσάς από τότε μέχρι σήμερα;
❝ «Δεν την ενδιαφέρουν την πολιτεία τα θύματα, μόνο τα κέρδη τους. Και όταν στον βωμό των κερδών τους τύχει να δολοφονηθούμε, την ενδιαφέρει πόσο θα της κοστίσουμε»
Είχα δίπλα μου τους δικούς μου ανθρώπους, αλλά και όσους/όσες διαδήλωσαν για το κρατικό αυτό έγκλημα, όσους/όσες απήργησαν ενάντια στη μαζική αυτή δολοφονία. Η πολιτεία ασχολούνταν με το μπάζωμα του σημείου, με τη συγκάλυψη του εγκλήματος. Με εμάς δεν ασχολήθηκε. Δεν την ενδιαφέρουν την πολιτεία τα θύματα, μόνο τα κέρδη τους. Και όταν στον βωμό των κερδών τους τύχει να δολοφονηθούμε, την ενδιαφέρει πόσο θα της κοστίσουμε, αν της κοστίσουμε. Δεν έχουμε να περιμένουμε τίποτα από αυτούς που γνώριζαν ότι μας στέλνουν σε προμελετημένο έγκλημα. Τόσα χρόνια οι εργαζόμενοι του ΟΣΕ κατήγγελλαν την ανυπαρξία μέτρων ασφαλείας και οι κινητοποιήσεις και οι απεργίες που έκαναν έβρισκαν απέναντί τους την αδιαφορία και τον χλευασμό των ιθυνόντων και των μέσων ενημέρωσης που τους εξυπηρετούν. Εξάλλου, δεν πρέπει να παραλείψουμε πως εν γνώσει της πολιτείας κομματιάστηκε ο ΟΣΕ και ξεπουλήθηκε σε ξένα συμφέροντα, με το ελληνικό Δημόσιο από τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης να υποχρεούται να αναλάβει το κόστος, αλλά και να το μειώσει: να απολύσει το προσωπικό, να αναθέσει εργολαβίες. Ετσι, αφήνουν στην τύχη τους λειτουργίες που έχουν να κάνουν με την ασφάλειά μας. Ετσι, μας δείχνουν απροκάλυπτα πως δεν τους ενδιαφέρει πόσοι και αν θα επιβιώσουμε, αρκεί να γεμίζουν τις τσέπες τους.
● Εχετε έρθει σε επαφή με συγγενείς θυμάτων ή άλλους επιζώντες;
Ναι. Κυρίως έχω επικοινωνία με την πρόεδρο του Συλλόγου Θυμάτων Πληγέντων Τεμπών, Μαρία Καρυστιανού, την οποία εκτιμώ βαθύτατα, θαυμάζω τη δύναμή της και όλες τις προσπάθειες που καταβάλλει για να μην ξεχαστεί το έγκλημα αυτό και να κερδίσει το δίκιο.
● Σας έχουν καλέσει οι εισαγγελικές αρχές να καταθέσετε όσα βιώσατε;
Οχι, δεν μας έχει καλέσει κανένας.
● Εναν χρόνο μετά, εκτιμάτε ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη;
Δεν πιστεύω στην αστική δικαιοσύνη, γιατί σε όλες τις περιπτώσεις φορτώνουν τις ευθύνες στους εργαζομένους ή στα ίδια τα θύματα. Οι πραγματικοί υπαίτιοι είναι στο απυρόβλητο και από όσο παρακολουθούμε τις συζητήσεις στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής γίνεται προσπάθεια να επιρρίψουν τις ευθύνες στον σταθμάρχη και στους νεκρούς μηχανοδηγούς που πήγαν στην εργασία τους και δεν γύρισαν ποτέ στο σπίτι τους. Στο ίδιο έργο θεατές. Σε όλες τις δολοφονίες του συστήματος: τους πρόσφυγες που πνίγονται, τους εργάτες που σκοτώνονται κάθε δύο μέρες, τις δολοφονίες της αστυνομίας, τους συνεπιβάτες μου που δολοφονήθηκαν επειδή τόλμησαν να μπουν στο τρένο, προβάλλονται η ατομική ευθύνη, το ανθρώπινο λάθος και τα «μεμονωμένα περιστατικά». Η δικαιοσύνη τους εξυπηρετεί την πολιτική των ισχυρών, που μας φτωχοποιεί, μας στερεί τα δικαιώματα, μέχρι και την ίδια μας τη ζωή. Πιστεύω, όμως, στο δίκιο. Γι’ αυτό δεν θα επιλέξω τη μοιρολατρική στάση και δεν θα αποδεχθώ τη ζοφερή αυτή κατάσταση. Θα συμμετάσχω στον αγώνα για να αποδοθεί δικαιοσύνη, γιατί, αν και την έχουν πάρει με το μέρος τους, εμείς θα αξιοποιήσουμε τη δύναμή μας ενάντια στη διαφθορά της για να επιβάλουμε το πραγματικό δίκιο.
● Εχετε ξαναταξιδέψει με τρένο από τότε;
Οχι, φυσικά. Το τρένο έχει βαφτεί με το αίμα των θυμάτων, με τα κατεστραμμένα όνειρα των νέων που έχασαν τη ζωή τους τόσο άδικα και με τους εφιάλτες όσων βρισκόμασταν εκεί και βιώσαμε αυτή τη φρίκη. Η λέξη «τρένο» είναι πλέον συνυφασμένη με τον θάνατο. Μαθαίνω πως κερνάνε καφέ πλέον μέσα στο τρένο, πως έχουν αναβαθμίσει την ιστοσελίδα τους, έχουν αλλάξει τους αριθμούς των θέσεων. Για την ασφάλεια των επιβατών δεν έχουν κάνει τίποτα φυσικά. Ακόμα ένα παράδειγμα της κοροϊδίας τους και της υποτίμησης της νοημοσύνης μας.
● Τι θα λέγατε στον πρωθυπουργό της χώρας, αν τον είχατε απέναντί σας;
Τίποτα! Δεν έχω να πω κάτι στον πρωθυπουργό, στον Καραμανλή ή σε όποιον άλλον της τωρινής κυβέρνησης και όλων των προηγούμενων. Δεν αναρωτιέμαι πώς κοιμούνται ήσυχοι τα βράδια. Κοιμούνται μια χαρά, γιατί κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους. Εξυπηρετούν την τάξη τους βάζοντας τα κέρδη πάνω από τις ζωές μας. Δεν θεωρώ ότι έχουμε να κερδίσουμε κάτι συνομιλώντας με αυτούς που είναι απέναντί μας. Θέλω, όμως, να πω κάτι σε όλους τους ανθρώπους γύρω μου που έτυχε να μην είναι εκείνο το βράδυ στο τρένο, αλλά ζούμε μαζί σε αυτό το σύστημα που μας επιβάλλει καθημερινά τον θάνατο σε όλες τις εκφάνσεις του. Οτι αυτό το σύστημα της εκμετάλλευσης, της βίας, της τρομοκρατίας και των απροκάλυπτων δολοφονιών βασίζεται στον φόβο μας για να επιβιώσει. Εμείς, όμως, για να επιβιώσουμε μέσα σε αυτό πρέπει να ενωθούμε ενάντια στον ατομικισμό που καλλιεργείται και μέσα από την αλληλεγγύη και τον συλλογικό μας αγώνα να αμφισβητήσουμε τη ματωμένη αυτή «πραγματικότητα». Να μη συνηθίσουμε τις δολοφονίες τους. Να διεκδικήσουμε το δίκιο μας, γιατί τίποτα δεν μας χαρίζεται. Να αγωνιστούμε για να κατακτήσουμε μια ζωή που δεν θα σκεφτόμαστε αν θα καταφέρουμε να επιβιώσουμε, να γυρίσουμε σπίτι από τη δουλειά μας, από το Πανεπιστήμιό μας ή από τη μετακίνησή μας. Μια ζωή που δεν θα θυσιαζόμαστε στον βωμό της «ανάπτυξής» τους. Μια ζωή στην οποία η κάθε ζωή θα έχει αξία.
▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
Τα «ισπανικά Τέμπη» και οι παράλληλες πορείες της συγκάλυψης
Δέκα χρόνια πριν από το έγκλημα των Τεμπών, στην Ισπανία εκτυλισσόταν μια παρόμοια σιδηροδρομική τραγωδία που άφηνε πίσω της 80 νεκρούς και 140 τραυματίες ● Οταν η υπόθεση πήρε τον δρόμο της Δικαιοσύνης έγινε μια απίστευτη εκστρατεία εξαφάνισης κάθε θεσμικής ευθύνης, φορτώθηκαν όλα βολικά στο ανθρώπινο λάθος και ποτέ κανείς δεν λογοδότησε στους συγγενείς των θυμάτων για όλα τα κενά στα συστήματα ασφαλείας και τις ευθύνες των πολιτικών ● Ο επιζών του δυστυχήματος Jesus Dominguez καταθέτει το βίωμά του στην «Εφ.Συν.»
Τραγικές είναι οι ομοιότητες ανάμεσα στο έγκλημα των Τεμπών και το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα που συνέβη στη Γαλικία της Ισπανίας, τον Ιούλιο του 2013, με 80 νεκρούς και 140 τραυματίες. Οι ευθύνες φορτώθηκαν εξ αρχής στο ανθρώπινο λάθος, τα κενά στα συστήματα ασφαλείας και οι ευθύνες των πολιτικών κρύφτηκαν συστηματικά, η διερεύνηση έγινε χωρίς ανεξαρτησία από την κυβέρνηση. Αποτέλεσμα, τα θύματα και οι συγγενείς των νεκρών να ζητούν ακόμη δικαιοσύνη, βρίσκοντας μπροστά τους τα «ισπανικά ΜΑΤ» και σχεδόν 11 χρόνια αργότερα, να μην έχει βγει καν η πρωτόδικη δικαστική απόφαση.
Τα «ισπανικά Τέμπη» συνέβησαν στις 24 Ιουλίου του 2013, τρία χιλιόμετρα έξω από το Σαντιάγο ντε Κομποστέλα, την παραμονή που η μεγαλούπολη αυτή γιόρταζε τον τοπικό της άγιο. Εκείνο το ζεστό απόγευμα, δεν είχαμε δύο τρένα να συγκρούονται μετωπικά, αλλά ένα υπερσύγχρονο –υποτίθεται– τρένο υψηλής ταχύτητας να εκτροχιάζεται σε μια απότομη στροφή. Ολος ο κόσμος παρακολούθησε τον εκτροχιασμό που καταγράφηκε από κάμερα ασφαλείας του σιδηροδρομικού δικτύου, χωρίς το υλικό της να... σβηστεί. Ηταν ολοφάνερο πως το τρένο είχε μπει με μεγάλη ταχύτητα στη στροφή, με αποτέλεσμα τα πιο βαριά βαγόνια να εκσφενδονιστούν στο τσιμεντένιο εξωτερικό τοιχίο, παρασύροντας και τα υπόλοιπα που κατέληξαν το ένα πάνω στο άλλο ενώ ξέσπασαν και φωτιές. Λίγες ώρες αργότερα, βγήκε στη δημοσιότητα ηχητικό με τον τραυματισμένο μηχανοδηγό να ενημερώνει ότι έτρεχε με 190 χιλιόμετρα ενώ έπρεπε να είχε φρενάρει στα 80. Τις επόμενες μέρες δημοσιεύθηκαν και αναρτήσεις του στα κοινωνικά δίκτυα που τον έδειχναν να περηφανεύεται για την υψηλή ταχύτητα. Ο ιδανικός «αποδιοπομπαίος τράγος» είχε βρεθεί...
Ενα από τα στοιχεία που δημοσιεύθηκε πολύ αργότερα, όμως, ήταν η συνέχεια της συνομιλίας του μηχανοδηγού αμέσως μετά το δυστύχημα, όπου έλεγε κλαίγοντας ότι υπήρχαν προειδοποιήσεις για την επικίνδυνη στροφή και ότι δεν υπήρχε σύστημα ασφαλείας για να αποτρέψει ένα ανθρώπινο λάθος. Αρχισαν να βγαίνουν επίσης προειδοποιήσεις τεχνικών για την επικίνδυνη στροφή όπου δεν λειτουργούσε σύστημα αυτόματου φρεναρίσματος (ETCS-ERTMS) ενώ υπήρχε στο υπόλοιπο δίκτυο.
Οι τραυματισμένοι και οι συγγενείς των νεκρών επιβατών κατάλαβαν σύντομα ότι η κυβέρνηση είχε οργανώσει μια επιχείρηση συγκάλυψης. Μας την περιγράφει αναλυτικά ο πρόεδρος της ένωσής τους, Jesus Dominguez, που παραχώρησε συνέντευξη στην «Εφημερίδα των Συντακτών». Μιλά ευθέως για τις ευθύνες των πολιτικών προσώπων που ήθελαν, λίγες μέρες πριν από τις εκλογές του 2011, να κόψουν κορδέλες στο πρώτο τρένο υψηλής ταχύτητας προς την απομακρυσμένη περιοχή της Γαλικίας, στη βορειοδυτική Ισπανία. Τότε κυβερνούσε το Σοσιαλιστικό Κόμμα με πρωθυπουργό τον Θαπατέρο, που έχασε τελικά με μεγάλη διαφορά από το Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι, πληρώνοντας και τα αντιδημοφιλή μέτρα που έλαβε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Στα εγκαίνια της νέας γραμμής, καμάρωναν τόσο ο καταγόμενος από τη Γαλικία υπουργός Δημόσιων Εργων των Σοσιαλιστών Jose Blanco όσο και η Ana Pastor που τον διαδέχθηκε από τους Συντηρητικούς.
Η γραμμή υψηλής ταχύτητας ξεκίνησε να λειτουργεί, οι τεχνικοί πίεζαν για τα συστήματα ασφαλείας, όμως οι αξιωματούχοι όχι μόνο αγνοούσαν τις εκκλήσεις τους, αλλά έδωσαν άδεια να απενεργοποιηθεί το ERTMS τον Ιούνιο του 2012, διότι προκαλούσε καθυστερήσεις στην εκτέλεση των δρομολογίων. Τα αποδεικτικά αυτά στοιχεία μαζί με συγκλονιστικές μαρτυρίες θυμάτων και ανθρώπων που έχασαν τα παιδιά τους, ενώ είχαν πιστέψει πως ταξιδεύουν με υπερσύγχρονο τρένο, αποτυπώθηκαν το 2015 στο ντοκιμαντέρ «Frankenstein 04155», διάρκειας 70 λεπτών, από τον σκηνοθέτη Aitor Rei. Ακόμη και αυτό το φιλμ λογοκρίθηκε από την ισπανική κυβέρνηση που αρνήθηκε την προβολή του μέσα σε επιτροπή της Βουλής. Σημειωτέον ότι «Φρανκενστάιν» ήταν το παρατσούκλι που είχαν δώσει οι σιδηροδρομικοί στον συγκεκριμένο τύπο τρένου επειδή είχε προκύψει από τη «συγκόλληση» τμημάτων άλλων συρμών, ενώ 04155 ήταν ο κωδικός του μοιραίου δρομολογίου.
Ρωτούμε αρχικά τον Jesus Dominguez, που τραυματίστηκε σοβαρά στα πόδια, για τους λόγους που οδήγησαν τα θύματα να δημιουργήσουν την ένωσή τους και την ψηφιακή πλατφόρμα Plataforma Víctimas Tren Santiago μέσω της οποίας προβάλλουν τα αιτήματά τους ζητώντας τη συμπαράσταση της κοινής γνώμης.
«Το αποφασίσαμε δύο μήνες μετά, τον Σεπτέμβριο του 2013. Ο βασικός λόγος ήταν το γεγονός ότι γίναμε μάρτυρες σοβαρών παραβιάσεων των κανονισμών ασφαλείας, ψεμάτων και απόκρυψης γεγονότων τόσο από τις κυβερνήσεις του πρώην Σοσιαλιστικού Κόμματος όσο και από τις κυβερνήσεις του Λαϊκού Κόμματος. Το υπουργείο Ανάπτυξης και οι κρατικές εταιρείες RENFE και ADIF (σ.σ. αντίστοιχα Hellenic Train και ΟΣΕ) μάς παραπλανούσαν σχετικά με τα τρένα υψηλής ταχύτητας. Μας διαβεβαίωναν ότι η γραμμή τρένου Μαδρίτης-Γαλικίας ήταν υψηλής ταχύτητας. Σύμφωνα με την Εφημερίδα της Κυβέρνησης της Ισπανίας (Boletin Oficial del Estado) αλλά και όπως τόνιζαν τα δελτία Τύπου του υπουργείου Ανάπτυξης, η σιδηροδρομική γραμμή Μαδρίτης-Γαλικίας ήταν "εξοπλισμένη με τα πιο σύγχρονα συστήματα αυτόματης οδήγησης"».
«Θα μπορούσε να αποτραπεί»
«Το ατύχημα του τρένου θα μπορούσε να είχε αποτραπεί», λέει και ξαναλέει ο Jesus. «Διάφορες αποφάσεις που ελήφθησαν από τις κυβερνήσεις έθεσαν σε κίνδυνο την ασφάλεια των επιβατών, με αποτέλεσμα τελικά να σκοτωθούν 80 άνθρωποι και να τραυματιστούν 140. Τόσο τα εμπορικά όσο και τα πολιτικά συμφέροντα προτιμήθηκαν έναντι της ασφάλειας των επιβατών. Υπήρξαν τροποποιήσεις στο αρχικό έργο το 2010 από τον υπουργό José Blanco με προφανή λόγο να συντομευθεί η διάρκεια του ταξιδιού και να ανοίξει η γραμμή εσπευσμένα λόγω εκλογών. Οι ειδικοί έχουν δείξει ότι, αν είχε υλοποιηθεί το αρχικό έργο, το δυστύχημα δεν θα είχε συμβεί ποτέ».
«Το σύστημα αυτόματης πέδησης ERTMS αποσυνδέθηκε τον Ιούνιο του 2012», συνεχίζει ο κ. Dominguez. «Το σύστημα αυτόματης πέδησης ERTMS είχε εφαρμοστεί έως και στο 80ό χιλιόμετρο (λίγο πριν από τη στροφή όπου έγινε το δυστύχημα), με συνολικό κόστος δημόσιας δαπάνης 140 εκατ. ευρώ. Η απόφαση αποσύνδεσης ελήφθη χωρίς να εφαρμοστούν εναλλακτικά μέτρα ή να πραγματοποιηθεί αξιολόγηση κινδύνου. Ωστόσο, οι ειδικοί απέδειξαν ότι, εάν το σύστημα πέδησης ERTMS είχε εφαρμοστεί σε όλη τη διαδρομή, το ατύχημα του τρένου θα είχε αποφευχθεί. Μάλιστα, λίγες μέρες μετά τη συντριβή, τοποθετήθηκαν ορισμένες συσκευές ασφαλείας (balises) σε αυτή τη διαδρομή».
«Περιφρονήθηκαν πλήρως οι προειδοποιήσεις. Ο επικεφαλής των μηχανοδηγών Χοσέ Ραμόν Ιγκλέσιας προειδοποιούσε από τις 26 Δεκεμβρίου του 2011 για τον σημαντικό κίνδυνο που ενέχει αυτό το σιδηροδρομικό τμήμα, αλλά τα ανώτερα στελέχη των RENFE και ADIF δεν έλαβαν κανένα από τα απαραίτητα μέτρα για να αντιμετωπίσουν το ρίσκο που τόνισε ο κ. Ιγκλέσιας στην έκθεσή του», συνεχίζει ο πρόεδρος της ένωσης των θυμάτων. Και οι πολιτικοί;
«Υπήρξε απόλυτη έλλειψη συνεργασίας με τη Δικαιοσύνη από την πλευρά του υπουργείου Ανάπτυξης, της ADIF και της RENFE, παρά το γεγονός ότι η υπουργός Ana Pastor διαβεβαίωνε τα θύματα πως η ίδια καθώς και το υπουργείο θα συνεργαστούν πλήρως για να ανακαλυφθεί η αλήθεια. Σημειώστε ότι κάποια σημαντικά χαρτιά εμφανίστηκαν τέσσερα χρόνια αργότερα χάρη στη δική μας προσπάθεια».
Πιέσεις και στους δικαστές
Η Δικαιοσύνη, όμως, πώς χειρίστηκε την υπόθεση; «Ο δικαστής που διερεύνησε την υπόθεση, ο κ. Aláez, είχε επισημάνει ο ίδιος αυτή την έλλειψη συνεργασίας όταν ζητούσε επανειλημμένα από το υπουργείο Δημόσιων Εργων διάφορα έγγραφα που αρνήθηκαν να παράσχουν. Ανώτατα μέλη της ADIF αρνήθηκαν να ανακριθούν από τον δικαστή. Ο εισαγγελέας άσκησε δύο προσφυγές για να αντιταχθεί στις κατηγορίες που απαγγέλθηκαν στα προαναφερθέντα ανώτερα στελέχη της ADIF. Ο εισαγγελέας της Επικρατείας κατηγόρησε τον δικαστή ότι διεξήγαγε "γενική ανάκριση"»…
«Μας φίμωσαν»
Λέμε στον κ. Dominguez για τις παρεμβάσεις του Συλλόγου των Θυμάτων Τεμπών στην Ελλάδα που έχουν ήδη σημαντικό αντίκτυπο και τον ρωτούμε για το πώς έγιναν δεκτές οι δικές τους παρεμβάσεις επί τόσα χρόνια: «Σας προτείνω να δείτε το ντοκιμαντέρ "Frankenstein 04155"», μας απαντά, όπου υπάρχουν σκηνές με την αστυνομία να παρεμποδίζει κάθε διαμαρτυρία. «Στην πρώτη επέτειο, άλλαξαν μια σημαντική ημερομηνία για να παραδώσουν τα μετάλλια της Γαλικίας και να μας φιμώσουν. Μας έστειλαν στα ΜΑΤ. Μπορείτε να το δείτε στο ντοκιμαντέρ. Προσπάθησαν να μας φιμώσουν αυτά τα χρόνια. Το ντοκιμαντέρ λογοκρίνεται για περισσότερα από δέκα χρόνια. Χάρη στην ευρωπαϊκή έκθεση είχαμε λίγο μεγαλύτερη προβολή».
Οι απειλές της υπουργού
Επιμένουμε στο θέμα των πολιτικών που αρνούνται να αναλάβουν τις δικές τους ευθύνες. Μας παραπέμπει σε δημοσιεύματα που είδαν σχετικά πρόσφατα το φως (Σεπτέμβριος 2022), σύμφωνα με τα οποία η υπουργός Ana Pastor έστελνε το 2016 επιστολές στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να μη δημοσιευθούν οι εκθέσεις των Ευρωπαίων ειδικών. Σε μια επιστολή, η υπουργός απειλούσε την τότε επίτροπο Μεταφορών να μη δημοσιοποιήσει το έγγραφο επειδή κατέληγε σε διαφορετικό συμπέρασμα από την επίσημη έρευνα της Ισπανίας. Τελικά, το ευρωπαϊκό πόρισμα δημοσιεύθηκε μετά τις εκλογές του 2016, βάσει των κανονισμών περί διαφάνειας. Λόγω αυτού του πορίσματος, απαγγέλθηκαν τελικά κατηγορίες όχι μόνο στον μηχανοδηγό αλλά και στον τότε υπεύθυνο ασφαλείας της ADIF.
Αρνούνται επανεξέταση
Ρωτούμε τον Jesus Dominguez για το πόρισμα των ισπανικών αρχών: «Η ισπανική κυβέρνηση, όπως και η ελληνική, έχει την ευθύνη να διεξαγάγει δημόσια και επίσημη έρευνα προκειμένου να εξακριβωθεί τι προκάλεσε αυτό το δυστύχημα. Σε πολλές περιπτώσεις, οι υπηρεσίες της Επιτροπής απέστειλαν επιστολή στον Ισπανό υπουργό και στον φορέα διερεύνησης CIAF καλώντας τον να ξανανοίξει την έρευνα και να τη διεξαγάγει με πλήρη ανεξαρτησία. Ωστόσο, η CIAF θεωρεί ότι η έρευνα ήταν πλήρως ανεξάρτητη και δεν σκοπεύει να την ξανανοίξει. Η CIAF έκρινε μόνο τον μηχανοδηγό ένοχο. Η κυβέρνηση δεν θέλει να ανοίξει ξανά την έρευνα και να τη διεξαγάγει με πλήρη ανεξαρτησία. Η Ευρώπη είπε: "Ο φορέας διερεύνησης δεν πληρούσε τις απαιτήσεις ανεξαρτησίας που ορίζονται στην Οδηγία για την Ασφάλεια των Σιδηροδρόμων (άρθρο 21) και ως εκ τούτου η υποχρέωση διερεύνησης ατυχημάτων (άρθρο 19) δεν έχει εκπληρωθεί σωστά"».
Τον ενημερώνουμε ότι και στην Ελλάδα η κυβέρνηση δέχεται μόνο το ανθρώπινο λάθος: «Και εδώ. Ο μηχανοδηγός συνελήφθη με χειροπέδες μπροστά στις κάμερες. Στη συνομιλία του με τα κεντρικά λέει ότι έτρεχε με 190 ενώ έπρεπε να είχε φρενάρει στα 80. Αυτό έγινε πρωτοσέλιδο. Το ηχητικό είχε συνέχεια αλλά το έκοψαν. Εκεί έλεγε: Το είχα πει στους υπεύθυνους ασφαλείας... ήταν πολύ επικίνδυνη στροφή... είμαστε άνθρωποι... θα το χάναμε...», εννοώντας την έλλειψη συστήματος αυτόματου φρεναρίσματος.
Οσο για την αργή απόδοση δικαιοσύνης, τι παραπάνω να πούμε; «Η τελική απόφαση του δικαστηρίου αναμένεται την άνοιξη του 2024», λέει ο κ. Dominguez. Και πρόκειται για την πρωτόδικη απόφαση μιας δίκης που ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2022.
Μήνυμα προς Ελλάδα
Ζητούμε από τον πρόεδρο των θυμάτων της Ισπανίας να στείλει ένα μήνυμα και στον Σύλλογο Συγγενών Θυμάτων Τεμπών: «Το μόνο θετικό πράγμα που μπορεί να βγει από μια τέτοια καταστροφή είναι να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε κάτι τόσο τρομερό να συμβεί ξανά. Και γι' αυτό πρέπει να αγωνιστούμε ώστε να γίνει γνωστή όλη η αλήθεια και να πληρώσουν οι υπεύθυνοι. Εάν δεν υπάρξουν συνέπειες, θα υπάρχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να συμβεί ξανά. Ενθαρρύνω τα θύματα και τις οικογένειές τους να παραπονεθούν στην Επιτροπή Αναφορών της Ε.Ε. εάν πιστεύουν ότι η κυβέρνηση δεν έχει συμμορφωθεί με τους κανονισμούς και τις οδηγίες για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων».
* Το ειρωνικό της υπόθεσης είναι ότι την αφορμή να ασχοληθούμε με το δυστύχημα στην Ισπανία μάς την έδωσε η ελληνική κυβέρνηση, στο πλαίσιο της συγκάλυψης που ενορχήστρωσε μέσω της εξεταστικής επιτροπής της Βουλής. Στο ισπανικό δυστύχημα έκανε αναφορά όταν ήρθε να καταθέσει ο εδώ και έναν χρόνο μεταβατικός διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ Παναγιώτης Τερεζάκης. Ο κ. Τερεζάκης δήλωσε ότι συμμετείχε στη διερεύνηση του δυστυχήματος και, προς μεγάλη ικανοποίηση της κυβερνητικής πλειοψηφίας, ανέφερε ότι οφείλεται σε ανθρώπινο λάθος αν και υπήρχαν συστήματα ασφαλείας. Οταν, πάντως, ρωτήσαμε τον κ. Dominguez αν γνωρίζει το όνομα Τερεζάκης, απάντησε αρνητικά, προσθέτοντας ότι γνωρίζει τα ονόματα των διερευνητών και ήταν όλοι Ισπανοί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου