Καθώς ο μύθος του «αμερικανικού ονείρου» ξεθωριάζει όλο και πιο πολύ στις κοινωνίες της ανεπτυγμένης Δύσης, καθώς η μεσαία τάξη της εξαϋλώνεται και τη θέση της καταλαμβάνουν με γοργούς ρυθμούς οι μάζες των νεόπτωχων ενώ οι ελίτ της υφηλίου συσσωρεύουν με ακόμη μεγαλύτερη θέρμη τον παγκόσμιο υλικό πλούτο, στερώντας από τους υπόλοιπους τους αναγκαίους πόρους για μια αξιοπρεπή διαβίωση, μια νέα μελέτη σε απομακρυσμένες μικρές κοινωνίες του πλανήτη βάζει βόμβα στα θεμέλια του επικρατούντος αξιακού συστήματος, υπενθυμίζοντάς μας ότι:
1. Τα λεφτά δεν μπορούν να αγοράσουν την ευτυχία.
2.
Αϋλοι παράγοντες όπως η κοινωνική συμμετοχή και στήριξη, η εμπιστοσύνη,
η ελευθερία, η απουσία διαφθοράς έχουν καθοριστικό ρόλο για την
ενίσχυση της μελλοντικής ευτυχίας των λαών σε όλον τον κόσμο.
Η μελέτη, που δημοσιοποιήθηκε στις αρχές αυτού του μήνα στο επίσημο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ευρύτερης έρευνας του Ινστιτούτου Περιβαλλοντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Universitat Autònoma de Barcelona (ICTA-UAB) για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε 19 περιοχές αυτόχθονων πληθυσμών και τοπικών κοινοτήτων, σε 18 χώρες και πέντε ηπείρους.
Οι ερευνητές, που πήραν συνεντεύξεις από 2.966 άτομα αυτών των μικρής κλίμακας κοινωνιών, διαπίστωσαν ότι κατά μέσο όρο ήταν πιο ευτυχισμένα από τους ανθρώπους που ζουν στις χώρες υψηλού εισοδήματος της ανεπτυγμένης Δύσης παρά το γεγονός ότι είχαν συγκριτικά υποπολλαπλάσια εισοδήματα.
Μικρές κοινότητες
Οι έως τώρα παγκόσμιες έρευνες και δημοσκοπήσεις για την ευτυχία είχαν δείξει ότι οι άνθρωποι σε χώρες υψηλού εισοδήματος δηλώνουν γενικά πιο ικανοποιημένοι με τη ζωή τους από ό,τι οι άνθρωποι σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. Η συντήρηση αυτού του συσχετισμού θα μπορούσε να οδηγήσει, σύμφωνα με τη μελέτη, στην εντύπωση ότι υψηλά επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή μπορούν να επιτευχθούν μόνο στις πλούσιες κοινωνίες. Και αυτό επιβεβαιώνεται εν μέρει από το ότι η σύγκριση γίνεται μεταξύ χωρών υψηλού και χαμηλού εισοδήματος. Ωστόσο οι παγκόσμιες δημοσκοπήσεις που παρέπεμπαν στο συμπέρασμα αυτό παρέβλεπαν συνήθως τις μικρής κλίμακας, μη βιομηχανικές κοινωνίες.
Ακολουθώντας τη συνήθη πρακτική, οι ερευνητές του ICTA-UAB ζήτησαν από τους συμμετέχοντες στην έρευνά τους να αξιολογήσουν την ικανοποίησή τους από τη ζωή σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10. Διαπιστώθηκε ότι οι άνθρωποι των 19 κοινοτήτων είχαν μέσο όρο βαθμού ευτυχίας 6,8. Παρόλο που η «πλειονότητα είχε εκτιμώμενο ετήσιο εισόδημα χαμηλότερο των 1.000 δολαρίων ανά άτομο», ο βαθμός ικανοποίησής τους από τη ζωή ήταν υψηλότερος από τον αντίστοιχο μέσο όρο 6,7 των ανθρώπων που ζουν στις 36 πιο ανεπτυγμένες οικονομίες του κόσμου-μέλη του ΟΟΣΑ. Τέσσερις μάλιστα από τις 19 μικρής κλίμακας κοινωνίες τούς ανέφεραν υψηλότερο βαθμό ευτυχίας (8) από χώρες όπως η Φινλανδία η οποία έχει σύμφωνα με έρευνα του ΟΟΣΑ αντίστοιχα την υψηλότερη βαθμολογία (7,9).
Η υψηλή ικανοποίηση από τη ζωή, ανεξαρτήτως χρηματικού πλούτου ή εισοδήματος, στις ερευνώμενες κοινότητες αποτελεί σύμφωνα με τη μελέτη συνάρτηση των παραγόντων με τους οποίους αυτές αξιολογούν την ευτυχία τους. Και οι παράγοντες αυτοί όπως δείχνουν παλαιότερες έρευνες δεν έχουν στενή σχέση με το χρήμα. Αντίθετα, η κοινωνική υποστήριξη, η εμπιστοσύνη, η ελευθερία και η απουσία διαφθοράς αναγνωρίζονται ευρέως μεταξύ των αυτόχθονων πληθυσμών και των τοπικών κοινοτήτων ως οι πλέον καθοριστικοί παράγοντες για την ευτυχία. Για τους σύγχρονους Ινουίτ της Αρκτικής, η ευτυχία συνδέεται με τις οικογενειακές σχέσεις και την κοινωνική συμμετοχή, ενώ οι σχέσεις με άλλους ανθρώπους, με τη φύση και πνευματικά όντα αποτελούν τον παράγοντα κλειδί για την υποκειμενική ευτυχία άλλων ιθαγενών της Αμερικής, κοινοτήτων αυτοχθόνων του Αμαζονίου και των Αβορίγινων της Αυστραλίας. Μεταξύ των πολυάριθμων αυτόχθονων λαών των Ανδεων, οι έννοιες της «καλής ζωής» ή του «ευ ζην» είναι συνυφασμένες με τη διατήρηση αρμονικών διαπροσωπικών σχέσεων, κάποιες από τις οποίες επεκτείνονται σε οντότητες πέρα από τους ανθρώπους και τα πνεύματα. Μελέτες παρατήρησης στις δυτικές κοινωνίες έχουν δείξει επίσης ότι ο χρόνος παραμονής στο φυσικό περιβάλλον αυξάνει την ικανοποίηση από τη ζωή και κατά συνέπεια μπορεί να αποτελέσει έναν επιπλέον παράγοντα ευτυχίας.
Τώρα τι σχέση έχουν όλα αυτά με τον πολυεκατομμυριούχο τραπεζίτη της Δύσης που νιώθει πανίσχυρος και τρισευτυχισμένος επειδή συνεχίζει πατώντας επί πτωμάτων να συσσωρεύει ακόμη περισσότερο πλούτο, τον οποίο δεν θα καταφέρει να ξοδέψει ακόμη κι αν ζήσει τρεις ζωές, είναι μάλλον αντικείμενο ψυχιατρικής έρευνας. «Η επίτευξη υψηλής ικανοποίησης από τη ζωή δεν απαιτεί αυξημένα ποσοστά κατανάλωσης υλικών αγαθών που συνδέονται γενικώς με υψηλό χρηματικό εισόδημα», συνοψίζει η έρευνα. Αν το πιστέψουμε, ίσως κάποια στιγμή ο «μύθος» αυτός να καταρρεύσει, παρασύροντας μαζί του και όσους τον τρέφουν και τρέφονται από αυτόν.
Πόσα χρήματα χρειάζεται ένας άνθρωπος για να είναι ευτυχισμένος;
Απάντηση στο ερώτημα επιχείρησαν να δώσουν πριν από περίπου ενάμιση χρόνο καθηγητές των Πανεπιστημίων του Bath Spa και του Exeter. Σε αντίθεση με την επικρατούσα αντίληψη ότι η επιθυμία για πλούτο είναι ακόρεστη, οι ψυχολόγοι ακαδημαϊκοί διαπίστωσαν ότι η πλειονότητα των ανθρώπων θα ήταν ευτυχισμένοι από τη ζωή τους αν είχαν μερικά εκατομμύρια δολάρια. Παρότι τα εκατομμύρια ακούγονται στον περισσότερο κόσμο μεγάλο ποσό, οι πανεπιστημιακοί υποστήριξαν ότι αυτό είναι σχετικά μέτριο καθώς επί της ουσίας αναλογούν «στον ιδεατό πλούτο που θα μπορούσε να έχει ένα άτομο σε όλη τη διάρκεια της ζωής του».
Η έρευνά τους σε δείγμα περίπου 8.000 ανθρώπων από 33 χώρες της υφηλίου έδειξε ότι στο 86% των χωρών η πλειονότητα των ανθρώπων πίστευαν ότι θα μπορούσαν να έχουν την ιδανική ζωή με 10 εκατ. δολάρια ή και λιγότερα. Στην Αργεντινή, την Ινδία και τη Ρωσία πάνω από το 50% δήλωσαν ότι ένα εκατ. δολάρια ή και λιγότερα θα τους έφταναν για να είναι ευτυχισμένοι.
Στις ΗΠΑ αντίθετα, η πλειονότητα των ανθρώπων δήλωσε ότι θα χρειαζόταν τουλάχιστον 100 εκατ. δολάρια ή περισσότερα για να ζήσει μια ιδανική ζωή, με το 31,7% (η πιο δημοφιλής απάντηση) να λέει μάλιστα ότι θα χρειαζόταν τουλάχιστον... 100 δισ. δολάρια.
Η μελέτη κατέληξε ότι η «θεμελιώδης οικονομική αρχή πως όλοι οι άνθρωποι παρακινούνται από ακόρεστες επιθυμίες και κολλημένοι σε ένα ακραίο καταναλωτικό πρότυπο προσπαθούν να συσσωρεύσουν όσο το δυνατόν περισσότερο πλούτο μπορούν είναι αναληθής». «Το εύρημα αυτό», τόνισε η δρ Renata Bongiorno, συν-συγγραφέας της έκθεσης και κοινωνική ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Bath Spa και στο Πανεπιστήμιο του Exeter «συνιστά μια έντονη υπενθύμιση ότι η άποψη της πλειονότητας δεν αντικατοπτρίζεται απαραίτητα σε πολιτικές που επιτρέπουν τη συσσώρευση υπερβολικών ποσών πλούτου από μικρό αριθμό ατόμων»,.
Οσον αφορά εκείνους που βασανίζονται από την «ακόρεστη επιθυμία» του πλουτισμού, η έκθεση διαπίστωσε ότι έτειναν να είναι πιο νέοι άνθρωποι των πόλεων, που είχαν σε υψηλή εκτίμηση την εξουσία, την επιτυχία και την ανεξαρτησία. Ζουν σε χώρες όπου η αποδοχή της ανισότητας, του ανταγωνισμού και των διαφορών ισχύος είναι περισσότερο αποδεκτή.
***
-ΑΚΟΥΣΤΕ και το σχετικό PODCAST/ΗΧΗΤΙΚΟ:
Η ιθαγενική κουλτούρα και το κοινοτικό πνεύμα απαντούν καταφατικά: είναι η κοινωνική υποστήριξη, η εμπιστοσύνη, η ελευθερία, η απουσία διαφθοράς, η κοινωνική συμμετοχή, η ισορροπία με τον εαυτό μας και τους άλλους, αλλά και η ισορροπία με τη φύση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου