Κώστας Δικαίος
Το «Τρίγωνο του Λιθίου» εξυπηρετεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου
Στη Λατινική Αμερική, το εξορυκτικό μοντέλο αξιοποιήθηκε παραδοσιακά, τόσο από δεξιές όσο και από «προοδευτικές» κυβερνήσεις, για να χρηματοδοτηθεί μια ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδου, χωρίς να θιγούν τα κέρδη του κεφαλαίου και οι μεγάλες περιουσίες. Αυτό, όμως, αποδεικνύεται καταστροφικό για τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων, όπως και για το περιβάλλον.
Η οικονομική, πολιτική και περιβαλλοντική κρίση και ο πόλεμος αλλάζουν τα δεδομένα στις εφοδιαστικές αλυσίδες, στον παγκόσμιο καταμερισμό της εργασίας σε επίπεδο χωρών, στον συσχετισμό δύναμης ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές και στη σχέση τους με τις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά και στην ένταση και τη μορφή της ταξικής πάλης. Η «πράσινη ανάπτυξη», ως απάντηση στην κλιματική αλλαγή, προωθεί άλλες τεχνολογίες που απαιτούν νέα υλικά για την ανάπτυξή τους. Το λίθιο, το νικέλιο, το κοβάλτιο, ο γραφίτης και άλλες σπάνιες γαίες είναι απαραίτητες για τις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και τα φωτοβολταϊκά και επομένως αυξάνουν τη σημασία των χωρών που τις διαθέτουν.
Στη Λατινική Αμερική, το εξορυκτικό μοντέλο αξιοποιήθηκε από δεξιές και «προοδευτικές» κυβερνήσεις για να χρηματοδοτηθεί μια ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδου χωρίς να θιγούν τα κέρδη του κεφαλαίου και οι μεγάλες περιουσίες. Την ίδια στιγμή, τίθεται το ερώτημα: είναι απαραίτητο οι αναπτυσσόμενες χώρες να ακολουθήσουν τα καπιταλιστικά μοντέλα ανάπτυξης των ιμπεριαλιστών για να λύσουν οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα των λαών τους και να μειώσουν την τεχνολογική απόκλιση από τις ανεπτυγμένες; Το δίλημμα αυτό εμφανίζεται στη Λατινική Αμερική επειδή ο «εξορυκτισμός» δημιουργεί μεν οικονομικά οφέλη, αλλά παράλληλα προσανατολίζει τις οικονομίες σε μια μόνο παραγωγική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζονται οι υπόλοιποι κλάδοι και να εξαρτάται η οικονομία από τις εισαγωγές από τους ιμπεριαλιστές. Παράλληλα, βεβαίως, οι επιπτώσεις του επιδεινώνουν μακροχρόνια τις συνθήκες ζωής του πληθυσμού και το περιβάλλον.
Το λίθιο, λοιπόν, αποτελεί σήμερα μια δυνητική πηγή τεράστιων εσόδων για το τρίγωνο Βολιβίας, Αργεντινής και Χιλής. Σε αυτές τις χώρες παράγεται η μισή περίπου ποσότητα που καταναλώνεται διεθνώς, ενώ εκτιμάται πως στο υπέδαφός τους υπάρχουν σχεδόν τα δύο τρίτα των αποθεμάτων. Η σημασία του συγκεκριμένου υλικού είναι τεράστια — αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ο Μπάιντεν ενεργοποίησε ειδικές προεδρικές εξουσίες που χρονολογούνται από τον… Ψυχρό Πόλεμο, με στόχο να αυξήσει την εγχώρια παραγωγή, με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικής θέσης των ΗΠΑ σε έναν κλάδο που κυριαρχείται από την Κίνα. Έτσι εξηγείται γιατί ο πρόεδρος του Μεξικού, Λόπεζ Ομπραδόρ, ανέλαβε πρωτοβουλία για δημιουργία καρτέλ ανάμεσα στις χώρες του λιθίου, ενώ παράλληλα ψήφισε στη βουλή διάταξη για την εθνικοποίηση της εξόρυξης και εκμετάλλευσής του. Ο έλεγχος των τιμών και η μείωση από την τεχνολογική εξάρτηση για την εξόρυξη από τις εταιρείες των ιμπεριαλιστών είναι ο στόχος. Ταυτόχρονα, ήδη Κίνα, ΕΕ και ΗΠΑ διαγκωνίζονται για την εξασφάλιση προμηθειών για τις νέες «πράσινες» βιομηχανίες τους, πράγμα που εξηγεί και την απροθυμία των χωρών της Λατινικής Αμερικής να συνταχτούν καθαρά ενάντια στον ρωσικό ιμπεριαλισμό. Εκτός από τη Νικαράγουα, την Κούβα και τη Βενεζουέλα, στο τελευταίο ψήφισμα για την αποπομπή της Ρωσίας από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αρκετές λατινοαμερικάνικες χώρες απείχαν, ανάμεσά τους το Μεξικό και η Βραζιλία! Εξάλλου, στον χορό των κυρώσεων δεν φαίνεται να μπαίνουν ούτε η Αργεντινή ούτε η Βραζιλία (τόσο ο Μπολσονάρο όσο και ο Λούλα κρατούν ίσες αποστάσεις, ενώ οι συμφωνίες για πυρηνικούς αντιδραστήρες και λιπάσματα δεν πρόκειται να ανασταλούν).
Από την άλλη μεριά, η ανάπτυξη των κινημάτων έχει φέρει στην εξουσία «προοδευτικές» κυβερνήσεις, όπως πρόσφατα στη Χιλή, στο Περού και την Ονδούρα, ενώ η ανάκαμψη του κόμματος του Μοράλες στη Βολιβία, η σταθεροποίηση του Μαδούρο στη Βενεζουέλα (μάλιστα οι ΗΠΑ μοιάζουν να θέλουν τη συνεργασία μαζί του!) και η έστω και με προβλήματα ύπαρξη της κυβέρνησης των περονιστών στην Αργεντινή και του Ομπραδόρ στο Μεξικό διαμορφώνουν τους όρους για μια επαμφοτερίζουσα πολιτική σε σχέση με τις ΗΠΑ που θεωρούν τη Λατινική Αμερική την «πίσω αυλή» τους. Μάλιστα, η αναμενόμενη –σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις– νίκη του Λούλα στη Βραζιλία και του Πέτρο στην Κολομβία δημιουργούν ένα ισχυρό μπλοκ χωρών που εκπροσωπούν το 90% του ΑΕΠ της ηπείρου.
Εδώ όμως αρχίζουν οι αντιφάσεις. Η νίκη του Μπόριτς στη Χιλή στηρίχθηκε
στα κινήματα, ανάμεσα στα οποία και αυτά των ιθαγενών Μαπούτσε, οι
οποίοι αντιτάσσονται στις εξορύξεις και τις επιπτώσεις τους και
συνεχίζουν να βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση με την αστυνομία και τις
εξορυκτικές εταιρείες — την ίδια στιγμή που η Χιλή θέλει να επεκτείνει
την καταστροφική εξόρυξη του λιθίου. Στο Περού, ο λαός διαδηλώνει
ενάντια στον πληθωρισμό και τη φτώχεια, ενώ η ισπανική Repsol προκάλεσε
πρόσφατα τεράστια οικολογική καταστροφή. Στην Αργεντινή, ο πληθωρισμός
και η νέα ληστρική συμφωνία με το ΔΝΤ τροφοδοτούν τις κινητοποιήσεις,
την ίδια στιγμή όμως που οι αυξημένες τιμές των πρώτων υλών ευνοούν τις
εταιρείες εξόρυξης, στις οποίες προσβλέπει η κυβέρνηση για να ανακάμψει η
οικονομία. Στη Βραζιλία, ο Λούλα έχει προχωρήσει ήδη σε συμμαχίες με
αστικά κόμματα προκειμένου να νικήσει τον Μπολσονάρο και όλα δείχνουν
ότι πάμε σε μια κυβέρνηση ταξικής συνεργασίας, πράγμα που σημαίνει ότι ο
«εξορυκτισμός», η αποψίλωση των δασών και η περιβαλλοντική καταστροφή θα συνεχιστούν.
❝ Οι εκλογές στην Κολομβία αποτελούν ένα κρίσιμο κρίκο στην αλυσίδα των πολιτικών εξελίξεων
Επομένως, οι αντιφάσεις των αρχουσών τάξεων και των κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική είναι μεγάλες, ενώ τα διλλήματα για τους λαούς αμείλικτα. Στον βαθμό που αδυνατούν να διαμορφώσουν μια ανεξάρτητη αντικαπιταλιστική πολιτική, υποχρεώνονται να στηρίζουν διάφορες «προοδευτικές» λύσεις για να απαλλαγούν από τους εκπροσώπους του σκληρού λατινοαμερικάνικου συντηρητισμού, ο οποίος σε καμμιά περίπτωση δεν δείχνει απομονωμένος — αντίθετα, περιμένει την έκρηξη των αντιφάσεων για να αντεπιτεθεί. Στην Κολομβία, πάντως, υποψήφια αντιπρόεδρος είναι η Φράντσα Μάρκες, μια ταπεινή αφροκολομβιάνα που έχει ξεσηκώσει τις γυναίκες με πορείες για να προστατεύσουν τη ζωή τους και τον τόπο τους από τις καταστροφικές εξορύξεις. Αξίζει, λοιπόν, να δούμε τις εξελίξεις στη χώρα μετά τις εκλογές. (Ενημέρωση: Το δίδυμο Γουστάβο Πέτρο και Φράντσα Μάρκες κέρδισε μια μεγάλη νίκη στον πρώτο γύρο. Στον δεύτερο γύρο τη 19η Ιουνίου θα βρεθεί αντιμέτωπο με τον εκατομμυριούχο Ροδόλφο Ερνάντες)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου