EastMed: Οι ΗΠΑ τορπιλίζουν τον αγωγό, η Ελλάδα πληρώνει τον λογαριασμό

© Sputnik / Stringer

Γράφει ο Άρης Χατζηστεφάνου

Σαν κεραυνός εν αιθρία παρουσιάζεται τα τελευταία 24ωρα το αμερικανικό non paper, που σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, περιγράφει το οριστικό ναυάγιο του αγωγού φυσικού αερίου EastMed, που θα συνέδεε ενεργειακά το Ισραήλ, με την Κύπρο, την Ελλάδα και την Ιταλία.

 

Στην πραγματικότητα αυτό ήταν το πιθανότερο σενάριο εδώ και αρκετούς μήνες, αν και κανένας Έλληνας αξιωματούχος δεν τολμούσε να το εξηγήσει δημόσια. Οι απαντήσεις που έσπευσε να δώσει για τα σχετικά δημοσιεύματα ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, αλλά και ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ουσιαστικά επιβεβαίωσαν τις πληροφορίες, καθώς μιλούν μεν για εμβάθυνση της ενεργειακής συνεργασίας και την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, αλλά δεν λένε κουβέντα για τον EastMed. O Τζέφρι Πάιατ μάλιστα προώθησε στο Twitter μηνύματα που σημείωναν ότι «οι ΗΠΑ δεν ήταν ποτέ κομμάτι κάποιας "συμφωνίας" για τον αγωγό» και «δεν παρείχαν καμία οικονομική στήριξη για το έργο».

 

Υπό μια νομικίστικη άποψη οι δηλώσεις των Αμερικανών αξιωματούχων είναι ορθές: Ο συγκεκριμένος αγωγός, όπως αναφέρει το non paper, δεν είναι οικονομικά επωφελής και βιώσιμος, ενώ η Ουάσινγκτον δεν είχε δεσμευθεί επισήμως να τον στηρίξει έμμεσα ή άμεσα. Στην πραγματικότητα όμως οι διπλωματικές διατυπώσεις δεν μπορούν να κρύψουν ότι η Ουάσινγκτον έκλεισε με βρόντο την πόρτα στο πρόσωπο της Ελλάδας. Ενώ διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις προσέφεραν γη και ύδωρ στις ΗΠΑ με τη μορφή στρατιωτικών βάσεων και εξοπλιστικών προγραμμάτων, η Ουάσινγκτον αθέτησε τις άρρητες υποσχέσεις της. To γεγονός μάλιστα ότι τα κυρίαρχα ΜΜΕ στην Ελλάδα επιχειρούν τώρα να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις (παρουσιάζοντας τις εξελίξεις σχεδόν σαν επιτυχία) δεν μειώνει ούτε κατ’ ελάχιστο το μέγεθος της αποτυχίας.

© Φωτογραφία : Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

 

Η ολοκληρωτική πρόσδεση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στις ΗΠΑ δεν αποτέλεσε το μοναδικό λάθος της Αθήνας. Η προσέγγιση με άλλα αυταρχικά καθεστώτα της περιοχής, όπως το Ισραήλ και το δικτατορικό καθεστώς της Αιγύπτου, αποτέλεσε επίσης μια «συμμαχία με τον διάολο» η οποία δεν απέδωσε καρπούς. Η περσινή πρωτοβουλία του Καΐρου να οριοθετήσει θαλάσσια οικόπεδα με τα οποία ουσιαστικά αποδεχόταν τις τουρκικές θέσεις για την ΑΟΖ, άφησε εκτεθειμένο το ελληνικό ΥΠΕΞ και τον Δένδια ο οποίος επισκέφθηκε προσωπικά την Αίγυπτο σε μια προσπάθεια να τη μεταπείσει. Αν και υπήρξαν τελικά προτάσεις που θα μπορούσαν να περιορίσουν τη ζημιά για την Αθήνα, έγινε σαφές ότι ο εναγκαλισμός με τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή κάθε άλλο παρά ασφάλεια και σταθερότητα προσέφερε.

 

Σε αυτή την εικόνα λάθος συνασπισμών ήρθαν φυσικά να προστεθούν και οι αντικειμενικοί παράγοντες που καθιστούσαν εξαρχής την κατασκευή του EastMed μια λανθασμένη απόφαση. Το μεγάλο κόστος, η αμφίβολη βιωσιμότητα του σχεδίου, η γεωπολιτική αποσταθεροποίηση της περιοχής και ο τεράστιος κίνδυνος για το περιβάλλον (και μέσω αυτού για τον τουρισμό) μετέτρεπαν τον αγωγό σε προβληματική επένδυση. Το γεγονός ότι τον ήθελαν διακαώς η Αθήνα και η Λευκωσία δεν σήμαινε τίποτα για τους μεγάλους ενεργειακούς παίκτες που άρχισαν να εξετάζουν άλλες διαδρομές – όπως η μεταφορά ισραηλινών κοιτασμάτων στην Αίγυπτο, η οποία ήταν πολύ πιο λογική από οικονομικής απόψεως.

 

Η εμμονή όμως της Αθήνας στον EastMed και σε λυκοσυμμαχίες με τις ΗΠΑ και τους δορυφόρους τους, είχε σημαντικές επιπτώσεις σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο:

 

Καταρχήν η Ελλάδα προχώρησε σε σημαντικές πολεμικές δαπάνες, στρατιωτικές ασκήσεις και παραχώρηση στρατιωτικών βάσεων με αποικιακούς όρους (τα μόνιμα ανταλλάγματα που ζητούν οι ΗΠΑ για να προσφέρουν τη διπλωματική τους στήριξη σε μικρές χώρες).

 

Παράλληλα όμως έσπρωξε την εξωτερική μας πολιτική σε κατευθύνσεις που σε βάθος χρόνου θα αποδεικνύονταν ιδιαίτερα επικίνδυνες για το σύνολο των διαφορών μας με την Τουρκία στο Αιγαίο. Ουσιαστικά η ελληνική διπλωματία των τελευταίων κυβερνήσεων αρνήθηκε τη βασική αρχή ότι οι μικρές χώρες έχουν ως μοναδικό όπλο το διεθνές δίκαιο για να αντιμετωπίσουν την επιθετικότητα των αντιπάλων τους. Αντίθετα η Αθήνα προσπάθησε να παίξει χωρίς προετοιμασία σε παιχνίδια ισχυρότερων δυνάμεων, ενώ ταυτόχρονα έδινε τη χαριστική βολή στις σχέσεις της με αραβικά κράτη – μια σχέση που στο παρελθόν απέδιδε καρπούς, αλλά εγκαταλείφθηκε ήδη από την πρωθυπουργία του Γιώργου Παπανδρέου. 

 

Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι ότι χάσαμε τον EastMed, η κατασκευή του οποίου ενείχε τρομακτικούς κινδύνους για το περιβάλλον και την ασφάλεια, αλλά ότι «πληρώσαμε» προκαταβολικά για μια υπηρεσία που δεν λάβαμε ποτέ. Τώρα που οι ΗΠΑ τράβηξαν το χαλί κάτω από τα πόδια της Ελλάδας, είναι ίσως η καλύτερη στιγμή για περισυλλογή και αναζήτηση νέων συμμάχων.