«Έρημος σταθμός»* - Των Ιωάννη Κοτσιανίδη** και Αντώνη Τελόπουλου

AP Photo / Vaggelis Kousioras

 

Τραγωδία των Τεμπών: Η οργή του ενός εκατομμυρίου πολιτών είναι ο μόνος τρόπος να έρθει η δικαίωση, αλλά και να ανακοπεί ο καλπασμός των επικίνδυνων παθογενειών της άκρατης ιδιωτικοποίησης σε μια νομικά ανοχύρωτη χώρα.

Από όλα τα δεινά που ξεπήδησαν από τον πανδώριο πίθο των τελευταίων κυβερνήσεων της χώρας τα Τέμπη είναι αδιαμφισβήτητα το οδυνηρότερο. Μπορεί βέβαια όλες οι χρόνιες παθογένειες της ελληνοπρεπούς διακυβέρνησης να συμπυκνώνονται στην ιστορικής κλίμακας τραγωδία των Τεμπών, όπως προσπαθεί να πείσει το ημι-αθωωτικό αφήγημα των άμεσων «ενόχων», αλλά σίγουρα έφταιξαν πολύ περισσότερο οι φρέσκες.

Η προκλητικότερη είναι ίσως αυτή που αποκαλύπτει η ομοιότητα των Τεμπών με τα δυστυχήματα της περιόδου αμέσως μετά την ιδιωτικοποίηση της British Rail (1994-1997) στη Βρετανία. Τέσσερα θανατηφόρα δυστυχήματα, το μεγαλύτερο καταμεσής του Λονδίνου, οφειλόμενα στην κακή συντήρηση και στις μεγάλες καθυστερήσεις. Και δεν είναι βέβαια διαβολική σύμπτωση το τρομακτικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στη νότια Ιταλία το 2016, ακριβώς την εποχή που ολοκληρωνόταν η εξαγορά της ΤΡΑΙΝΟΣΕ από την Ferrovie dello Stato Italiane SpA.

Η άκρατη ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων θεωρήθηκε ως υπαίτια στη Βρετανία και οι διαλυμένες υποδομές ξαναπέρασαν στο κράτος, ζημιώνοντας τελικά διπλά τους πολίτες όπως παραδοσιακά κάνουν οι ιδιωτικοποιήσεις. Θα σκεφτεί άραγε η νεοφιλελεύθερη κυβέρνησή μας πως το πείραμα της ιδιωτικοποίησης των σιδηροδρόμων δεν το τόλμησε ούτε κοτζάμ Θάτσερ και οποιαδήποτε καταδίκη οποιωνδήποτε ενόχων δεν θα αναιρέσει την επισφάλεια των σιδηροδρόμων όσο διαρκεί η ιδιωτικοποίηση;

Πώς όμως θα έρθει η δικαίωση για τα 57 χαμένα όνειρα και τους ανθρώπους τους και τι να περιμένουμε από την ελληνική Δικαιοσύνη;

Στα δυστυχήματα της Βρετανίας, όπως άλλωστε και στα Τέμπη, παρά τα σαφή ευρήματα της πλημμελούς συντήρησης, οργάνωσης και εκπαίδευσης του προσωπικού υπερτονίστηκε το ανθρώπινο λάθος και η ιδιωτική εταιρεία Thames Trains «την έβγαλε» με ένα πρόστιμο 2 εκατομμυρίων λιρών 5 χρόνια μετά το δυστύχημα, ενώ δεν ασκήθηκε καμία ατομική δίωξη. Το ανθρώπινο λάθος υπερτονίστηκε και σε πολλά άλλα δυστυχήματα και μόνο στη φρικτή τραγωδία της Αργεντινής του 2012 ανάμεσα στα 21 άτομα που καταδικάστηκαν βρέθηκαν και κυβερνητικοί (δύο υπουργοί Μεταφορών), ενώ οι σιδηρόδρομοι και σ’ αυτήν την περίπτωση ξαναγύρισαν στο κράτος.

Θα γίνει κάτι ανάλογο και εδώ; Πολύ δύσκολο. Η ελληνική Δικαιοσύνη φανερώνει καθημερινά αφενός μεν την ταξική της φύση, αφετέρου την πολιτική και ενίοτε κομματική εξάρτησή της. Είναι ξεκάθαρα «προσαρμογόνος» και όπως τα συνώνυμα βότανα προσαρμόζονται σε ό,τι χρειάζεται το σώμα, έτσι και η Δικαιοσύνη κατά κανόνα προσαρμόζεται στις επιταγές της εκάστοτε εξουσίας.

Πρόσφατο παράδειγμα οι (αργοπορημένες) αντιθετικές δηλώσεις-παρεμβάσεις του Αρείου Πάγου μέσα σε έναν μήνα σχετικά με την πλημμελή ή όχι διερεύνηση του δυστυχήματος, με την τελευταία παρέμβαση να χαρακτηρίζεται «εξόχως προβληματική» από την Ολομέλεια των προέδρων των δικηγορικών συλλόγων. Ο τραγέλαφος βέβαια είναι πως η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου μόλις λίγες μέρες πριν από την παρέμβαση της εισαγγελέως του προς τις αρχές που επιλήφθηκαν της υπόθεσης, διερρήγνυε τα ιμάτιά της για το ψήφισμα-καταπέλτη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το κράτος δικαίου και την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα.

Οσο για τις πολιτικές ευθύνες, το αν θα αποδοθούν ή όχι και σε ποια πρόσωπα εξαρτάται αποκλειστικά από μικροκομματικά παιχνίδια και αδίστακτες ψηφοθηρικές σκοπιμότητες που ουδεμία σχέση έχει με την έννοια του δικαίου. Η όλη οργάνωση του πλειοψηφικού κοινοβουλευτικού μας συστήματος φρουρεί αποτελεσματικά το πρώτο κόμμα και μόνο σε ιδιαίτερες περιπτώσεις μπορεί να αιφνιδιάσει, αποδίδοντας έστω δυο στάλες δικαιοσύνης. Αλλωστε το ζούμε ολοφάνερα έναν χρόνο μετά την τραγωδία. Η προσπάθεια της κυβέρνησης να μην επηρεαστεί η επανεκλογή της από τα Τέμπη ξεκίνησε με μικρόψυχες δηλώσεις στα όρια του ξεδιάντροπου από διάσημους πλέον για τον κυνισμό τους υπουργούς και «δημοσιογράφους» και συνεχίζεται με ξεσπάσματα επιτηδευμένης ψευδο-οδύνης, όπως αυτό της κ. Μπακογιάννη που θεωρεί πως είναι θέμα τιμής (!) να βρεθεί τι έφταιξε.

Αν και η υποκρισία κατάντησε πια αποδεκτό εργαλείο της δυτικής δημοκρατίας, πώς να πιστέψουμε πως η πολύπειρη πολιτικός και αδερφή του πρωθυπουργού δεν γνωρίζει ούτε έναν υπεύθυνο; Μήπως να λάβει βοήθεια από το περίφημο βιβλίο «ιάσεως της άγνοιας» του Αβικέννα; Παρομοίως αόριστες κραυγές τιμωρίας των ενόχων ακούγονται από κυβερνητικούς και φιλοκυβερνητικούς, αλλά τσιμουδιά για τις πρόδηλες πολιτικές ή ακόμη και ποινικές ευθύνες.

Η οργή του ενός εκατομμυρίου πολιτών είναι ο μόνος τρόπος να έρθει η δικαίωση, αλλά και να ανακοπεί ο καλπασμός των επικίνδυνων παθογενειών της άκρατης ιδιωτικοποίησης σε μια νομικά ανοχύρωτη χώρα. Μόνη της όμως η οργή δεν φτάνει. Αντιθέτως, εύκολα ξεστρατίζει μέσω πονηρών αφηγημάτων προς την αρένα των αποκλειστικά υπηρεσιακών ευθυνών. Ο θυμός πρέπει να ωριμάσει και να μετουσιωθεί σε γνώση, αποφασιστικότητα, οργάνωση και συνειδητή δράση αν θέλει να είναι αποτελεσματικός. Ας μην περιμένουμε να έρθουν ως διά μαγείας θαυματουργές αυτοκριτικές και πολιτικοί που να ακούνε το όνομά τους και να μοιράζονται την ντροπή τους.

*Τάσος Λειβαδίτης, «Ερημος σταθμός», από τη συλλογή «Νυχτερινός επισκέπτης» (1972), ενότητα, Διασπορά, τόμος 2 της τρίτομης έκδοσης του Κέδρου

**Τακτικός καθηγητής Ιατρικής ΔΠΘ